Podatek od darowizny 2023/2024 - odliczenie darowizny od podatku

2024-01-05 Aktualizacja: 2024-03-05

Przekazanie darowizny na cele pożytku publicznego, czy to w formie kwoty pieniężnej, sprzętu czy innego materialnego wsparcia organizacji charytatywnych, jest nie tylko cenne i etyczne - wiąże się też z pewnym docenieniem ze strony państwa, które pozwala odliczyć niektóre darowizny od swojego podatku dochodowego.

Darowizna w świetle prawa

Wedle ustawy kodeksu cywilnego, przekazana darowizna jest umową między dwiema stronami. Polega ona na bezpłatnym wykonywaniu świadczeń majątkowych jednej strony wobec drugiej. Darowizna może mieć postać pieniężną lub rzeczową. Nie mówi się za to o darowiźnie, gdy:

• darczyńca realizuje bezpłatne świadczenie, które jest skutkiem wykonywania innej umowy regulowanej przepisami kodeksu cywilnego,
• darczyńca przekazuje prawa majątkowe, których jeszcze nie nabył,
• darczyńca przekazuje prawa majątkowe, które – w momencie ich zrzeczenia się – przestają istnieć.

Na ogół darowizna to po prostu przekazanie pieniędzy lub elementów mienia na rzecz wskazanego podmiotu. Darowizna może być przekazana zarówno osobom fizycznym, organizacjom nieposiadającym osobowości prawnej, jak i osobom prawnym na realizację celów statutowych lub działalność pożytku publicznego. Co najważniejsze – świadczenie darowizny charakteryzuje się przede wszystkim tym, że jest nieodpłatne.

Forma przekazania darowizny

Kodeks cywilny mówi, że darowizna musi zostać zrealizowana w formie umowy. Ta jednak nie zawsze musi być pisemna. W przypadku darowizny pieniężnej zyskuje ona ważność w momencie przekazania środków, np. przelew bankowy na rachunek płatniczy obdarowanego. W przypadku darowizny innej, np. rzeczowej, wymagane jest złożenie pisemnego oświadczenia lub umowy w formie aktu notarialnego.

Przekazanie darowizny, a procent podatku na cele pożytku publicznego i kościoły

Należy pamiętać, że darowizna zarówno pieniężna, jak i rzeczowa funkcjonuje równolegle obok możliwości przekazania 1,5 % swojego podatku dochodowego na cele pożytku publicznego. Podobnie rzecz się ma z 0,5 % na związki wyznaniowe i cele kultu religijnego. To dwa odrębne tytuły odliczeń, rozlicza się je osobno i kwoty nie są sumowane.

Obowiązek rozliczenia podatku od przekazanej darowizny

Obdarowany musi odprowadzić od darowizny podatek. Prawo podatkowe mówi, że darowizny nie są wliczane w koszty uzyskania przychodu. Podobnie też nie podlegają ustawie o podatku dochodowym, lecz o podatku od spadków i darowizn. Obdarowana osoba fizyczna musi zapłacić podatek od otrzymanych:

• rzeczy, które znajdują się na terenie RP,
• praw majątkowych, które realizowane są w kraju.

W przypadku darowizny pieniężnej lub rzeczowej dla osób prawnych, kwestia opodatkowania polega ustawie o CIT. Momentem, w którym zachodzi obowiązek odprowadzenia podatku od darowizny to:

• dzień przekazania darowizny,
• dzień złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego,
• dzień nabycia darowizny z polecenia darczyńcy.

Kwestię opodatkowania darowizn i spadków szczegółowo reguluje ustawa. Tam znajduje się wykaz podmiotów i rodzajów darowizn podlegających opodatkowaniu, stawki i wyjątki. Przykładowo, darowizny od osób z najbliższej rodziny są zwolnione z podatku.

Podwyższenie kwot darowizn wolnych od podatku w 2023

Począwszy od 1 lipca 2023, wprowadzono nowe kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn. Obecnie wynoszą one:

• 11 095 zł (do tej pory 10 434 zł) – w przypadku darowizny od jednego darczyńcy,

• 22 189 zł (do tej pory 20 868 zł) – łączny limit dla wielu darczyńców

Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

• 36 120 zł (dotychczas 10 434 zł) w I grupie podatkowej,
• 27 090 zł w (dotychczas 7 878 zł) w II grupie podatkowej,
• 5 733 zł w (dotychczas 5 308 zł) w III grupie podatkowej.

Przekazanie darowizny – czy i kiedy można odliczyć?

Dobroczynność ma też wymiar praktyczny. Część przekazanej darowizny można odzyskać przy zeznaniu podatkowym. Można odliczyć zarówno darowizny rzeczowe, jak i pieniężne. Prawo od odliczenia darowizny można zrealizować już przy najbliższym zeznaniu podatkowym. Sama darowizna, by mogła być odliczona, musi być przekazana wymienionym w ustawie podmiotom.

Odliczenia darowizn – rodzaje obdarowanych podmiotów

Odliczenia darowizn od podatku mogą być zrealizowane, jeśli darowizna została przekazana osobom prawnym, jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej czy organizacjom pozarządowym. Głównie chodzi o:

• podmioty spoza sektora bankowego, finansowego, niebędące instytutami badawczymi czy spółkami prawa handlowego,
• podmioty, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, w tym spółkom akcyjnymi i z ograniczoną odpowiedzialnością czy klubom sportowym, które cały swój dochód przeznaczają na realizację celów statutowych, nie dzieląc się zyskiem z akcjonariuszami, udziałowcami i pracownikami,
• fundacje i stowarzyszenia, spółdzielnie socjalne,
• podmioty podległe związkom wyznaniowym lub działające na podstawie umowy o wzajemnych stosunkach między związkiem wyznaniowym a RP, lub przepisów o gwarancjach wolności sumienia, o ile statut zakłada cele pożytku społecznego.

Można odliczyć darowizny przekazane na rzecz działalności pożytku publicznego

Istnieje kilka kategorii działalności, na których rzecz można przekazaną darowiznę odliczyć od podatku. Są to:

• cele kultu religijnego,
• oddanie krwi przez honorowego dawcę krwi,
• darowizna dla organizacji prowadzącej działalność pożytku publicznego.

Ostatnia kategoria jest szeroka i zawiera liczne, zawarte w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie cele pożytku publicznego. Wśród nich wymienić można:

• działalność pomocy społecznej, wsparcie dla rodzin i systemu opieki zastępczej,
• działalność charytatywna,
• działalność na rzecz integracji zawodowej i społecznej dla osób, którym grozi wykluczenie społeczne,
• działalność na rzecz aktywizacji osób pozostających bez pracy i zagrożonych trwałym bezrobociem,
• działalność upowszechniania tradycji narodowej,
• działalność udzielania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego,
• działalność na rzecz mniejszości narodowych, etnicznych oraz wsparcie dla rozwoju języka regionalnego,
• działalność na rzecz praw i integracji cudzoziemców,
• działalność na rzecz promocji zdrowego trybu życia i ochrony zdrowia, także w formie leczenia,
• działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, ich dobra i praw,
• działalność na rzecz równych praw kobiety i mężczyzn,
• działalność pomocowa dla osób starszych, będących w wieku emerytalnym,
• działalność na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, rozwoju gospodarczego i krzewienia świadomości ekonomicznej,
• działalności wspomagającej rozwój techniki, innowacyjności i wynalazczości,
• działalności wspomagającej rozwój wspólnot lokalnych i regionalnych,
• działalność na rzecz nauki, szkolnictwa wyższego, oświaty, wychowania i szerzenia edukacji,
• działalność na rzecz sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
• działalność wspierająca krzewienie i rozwój kultury fizycznej,
• działalność na rzecz ochrony zwierząt, ochrony dziedzictwa przyrodniczego i krzewienia ekologii,
• działalność na rzecz rozwoju turystyki i krajoznawstwa,
• działalność na rzecz obronności i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• działalność na rzecz działań wspomagających rozwój demokracji, obrony i upowszechniania praw człowieka, wolności i swobód obywatelskich,
• działalność na rzecz ratownictwa i ochrony ludności,
• działalność pomocowa dla ofiar klęsk żywiołowych oraz ofiar konfliktów zbrojnych w kraju i za granicą,
• działalność na rzecz świadomości konsumenckiej i ochrony praw konsumentów,
• działalność na rzecz integracji europejskiej, rozwoju współpracy międzynarodowej, społecznej i regionalnej z różnych krajów,
• działalność na rzecz wolontariatu, jego promocji i organizacji,
• działalność na rzecz osób represjonowanych, kombatantów oraz weteranów wojennych,
• działalność na rzecz promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą,
• działalność na rzecz pomocy Polonii i Polakom za granicą,
• działalność na rzecz rewitalizacji przestrzeni publicznej,
• działalność służąca przeciwdziałaniu uzależnieniom i społecznym patologiom,
• działalność na rzecz ochrony rodziny, praw dzieci, rodzicielstwa i macierzyństwa.

Odliczanie darowizny od podatku a organizacje zagraniczne

Z racji istnienia podstawy prawnej wynikającej z umów międzynarodowych, można też odliczyć darowizny dla podmiotów zagranicznych. Co ważne – muszą one pochodzić z krajów Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz prowadzić działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Można od podatku odliczyć darowiznę dla takich organizacji, w przypadku:

• gdy podatnik przedstawi oświadczenie organizacji zagranicznej, że w dniu przekazania darowizny, organizacja prowadziła działalność pożytku publicznego ze sfery zadań publicznych, tak jak definiuje to ustawa o działalności pożytku publicznego,
• istnienia podstawy prawnej wynikającej z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów, ratyfikowanych przez RP, dających polskiej skarbówce prawo wglądu do informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, z którego pochodzi organizacja.

Ulga podatkowa dla krwiodawców

Darowizny przekazane na kształcenie zawodowe

Odliczyć można też darowiznę przeznaczoną na kształcenie zawodowe. Przedmiotem darowizny mogą być wtedy materiały i przyrządy dydaktyczne, o ile są kompletne i nie starsze niż 12 lat. Zrobić tak mogą podatnicy osiągający przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej i są opodatkowane:

• na zasadach ogólnych,
• w formie 19% podatku liniowego,
• w formie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych.

Kiedy nie można odliczyć darowizn?

Niestety, nie wszystkie darowizny można odliczyć od podatku. Nie jest to możliwe, gdy darowizny przekazane zostały dla:

• osób fizycznych,
• partii politycznych,
• podmiotów państwowych, samorządowych i jednostek podległym ich administracji,
• związków zawodowych czy organizacji pracodawców,
• podmiotów, których działalność polega na wytwarzaniu alkoholu, towarów tytoniowych, wyrobów z metali szlachetnych czy działających w przemyśle elektronicznym i paliwowym.

Nie można też odliczyć od podatku darowizn odliczonych na podstawie odrębnych przepisów, zaliczonych w koszty uzyskania przychodu czy darowizn, które w dowolnej formie zostały zwrócone podatnikowi. Nie można też odliczyć darowizny od podatku, jeśli przekazaliśmy ją na organizację działającą w celu osiągnięcia zysku.

Jaką kwotę darowizny można odliczyć?

Odliczanie darowizny wykonuje się od podstawy opodatkowania, czyli dochodu. Można rozliczyć kwotę darowizny wynoszącą maksymalnie 6% dochodu. Co ważne – stawka ta jest wspólna dla wszystkich rodzajów darowizn.

W przypadku darowizn pieniężnych sprawa jest prosta – wszystkie darowizny są sumowane i podatnik otrzymuje zwrot wynoszący do 6% swojego dochodu.

W przypadku darowizny polegającej na oddaniu krwi – odliczenie jest w wysokości ekwiwalentu pieniężnego odpowiadającego iloczynowi oddanych litrów krwi (lub ilości składników krwi) i kwoty rekompensaty określonej w ustawie o publicznej służbie krwi.

Jak ustalić, jaką wartość mają darowizny rzeczowe?

Wartość przekazanej darowizny rzeczowej jest równa wartości rynkowej. Jeśli darowiznę rzeczową stanowi towar, który podlega opodatkowaniu VAT, to odliczeniu podlega kwota odpowiadająca kwocie brutto – jej wartość rynkowa plus wysokość podatku VAT. W ustaleniu wartości rynkowej pomóc może rzeczoznawca.

Kiedy odliczeniu podlega kwota odpowiadająca całości darowizny

Istnieje sytuacja, w której podatnik może dokonać odliczenia w pełnej kwocie dokonanej darowizny. Dzieje się tak, jeśli przekazane zostały darowizny na cele charytatywne i opiekuńcze podmiotom kościelnym. W takim przypadku odliczyć można każdą kwotę, nawet do 100% wysokości dochodu.

Odliczenie darowizny na przeciwdziałanie COVID-19

W rozliczeniu za 2022 r. istniała możliwość odliczenia darowizny od podatku przeznaczonej na zwalczanie pandemii COVID-19. Do 31 maja 2022r. taką darowiznę można było przekazać następującym podmiotom:

• placówkom, które wykonywały działalność medyczną i leczniczą oraz były wpisane do stosownego wykazu,
• Agencji Rezerw Materiałowych,
• Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno–Przeciwepidemicznych,
• Funduszowi Przeciwdziałania COVID-19,
• domom dla matek z dziećmi i kobiet ciężarnych,
• noclegowniom i schroniskom dla bezdomnych,
• ośrodkom wsparcia, prowadzącym usługi opiekuńcze,
• domom pomocy społecznej i rodzinnym domom pomocy,
• organizacjom oświatowym wymienionym w ustawie o działalności pożytku publicznego.

Przedmiot darowizny nie był określony, poza placówkami oświatowymi – im przekazać można było tablety i laptopy, pod warunkiem, że były one sprawne, kompletne i nie starsze niż 3 lata. Ten typ darowizny odliczany był na innych zasadach. W jego przypadku nie obowiązywał limit 6% wysokości dochodu. Wysokość odliczonej kwoty wynosiła wówczas:

• 100% wartości darowizny - dla darowizn przekazanych od 1 stycznia 2022r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.

Darowiznę mogły odliczyć podmioty mające opodatkowane dochody:

• według skali podatkowej,
• w formie 19% podatku liniowego,
• w formie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych.

Odliczenie darowizn przekazanych przez przedsiębiorców

Nieco inaczej odliczanie darowizn wygląda w przypadku przedsiębiorców. Ci korzystający z karty podatkowej (PIT-16A) lub rozliczający się na zasadach podatku liniowego (PIT-36L) nie mogą tego zrobić – z wyjątkiem darowizny na szkolenie zawodowe i przeciwdziałanie COVID-19.

Wszyscy pozostali odliczają darowizny od dochodu. W przypadku darowizny przekazanej przez przedsiębiorców rozliczających się w formie zryczałtowanego podatku dochodowego (PIT-28) odliczanie darowizny ma miejsce od przychodu.

Nie można odliczyć darowizn spożywczych wliczonych do kosztów uzyskania przychodów

Przedsiębiorcy nie mogą odliczyć darowizn, które stanowiły stworzony przez nich lub nabyty produkt spożywczy, jeśli te zostały wliczone do kosztów uzyskania przychodów. Analogicznie – jeśli wspomniane produkty spożywcze nie były rozliczane w kosztach i powstawały z myślą o darowiźnie – można ją odliczyć. W pierwszej sytuacji, chcąc skorzystać z ulgi, można dokonać korekty zeznania podatkowego.

Co jeśli darowizny zostały zwrócone podatnikowi?

W przypadku zwrotu dokonanej darowizny, obdarowany musi o tym poinformować Urząd Skarbowy. Nie ma znaczenia, czy zwrot następuje w całości, czy w części kwoty darowizny. Informacja o zwróconej podatnikowi darowiźnie musi wpłynąć nie dalej niż w ciągu miesiąca od dnia realizacji zwrotu. Jeśli darczyńca jeszcze jej nie odliczył, po zwrocie nie może tego oczywiście zrobić.

Jeśli zwrot nastąpił po odliczeniu darowizny, musi doliczyć tę kwotę darowizny, którą wcześniej odliczył w następnym zeznaniu podatkowym. Jeśli została zwrócona część darowizny, odliczeniu podlega kwota odpowiadająca ostatecznej wartości przekazanej darowizny.

Co przygotować do odliczeń darowizn?

By prawidłowo i skutecznie odliczyć kwotę darowizny, potrzebny jest szereg dokumentów.

1 - W przypadku darowizny pieniężnej – wystarczy dowód wpłaty, potwierdzenie przelewu lub wyciąg z konta.

2 - W przypadku darowizny rzeczowej – jakaś forma potwierdzenia, że do darowizny doszło. Może być to umowa darowizny, potwierdzona notarialnie. Dokument musi zawierać:

• dane identyfikacyjne zarówno darczyńcy, jak i obdarowanego,
• oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny,
• dowód wartości darowizny – np. paragon lub faktura VAT.

3 - W przypadku darowizny na cele kościelne i charytatywne – zaświadczenie o przeznaczeniu darowizny na takie właśnie cele oraz sprawozdanie.

4 - W przypadku darowizny z krwi – zaświadczenie placówki organizującej pobór krwi o ilości oddanej krwi lub ilości składników krwi. Krew musi być oddana bezpłatnie.

Analogiczne zasady mają zastosowanie do pozostałych podmiotów i form darowizny. Nie wszystkie dokumenty trzeba załączać do zeznania podatkowego. Trzeba natomiast je mieć na wypadek kontroli.

Jak odliczyć darowizny w zeznaniu podatkowym?

Darowiznę rozlicza się w najbliższym zeznaniu podatkowym. Należy wypełnić odpowiedni PIT oraz załącznik PIT/0. W zależności od rodzaju działalności płatnika i formy opodatkowania stosuje się inne formularze:

• PIT-28 – dla podmiotów rozliczających się w formie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych.
• PIT-36 – dla podmiotów rozliczających dochody z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych.
• PIT-36L – dla podmiotów rozliczających dochody z działalności gospodarczej w formie podatku liniowego.
• PIT-37 – dla osób rozliczających dochody ze stosunku pracy lub umów cywilnoprawnych.
• PIT/0 – załącznik do zeznania podatkowego. W nim oblicza się i deklaruje kwotę darowizny od odliczenia od podatku.

Zachęcamy do skorzystania z naszego darmowego programu do PIT - PIT Pro 2023/2024, w którym wygodnie i szybko rozliczysz PIT. Nasz program automatycznie podpowie Ci z jakich ulg możesz skorzystać oraz poprowadzi Cię krok po kroku przez rozliczenie. Skorzystaj z programu, któremu zaufały miliony Polaków!

Jak obliczyć kwotę darowizny?

Odliczenie od podatku odpowiada pełnej kwocie dokonanej darowizny, o ile nie przekracza 6% rocznych dochodów lub przychodów w wypadku rozliczania się na ryczałcie. Wyjątkiem są darowizny na cele kościelne lub przeciwdziałania pandemii COVID-19, wtedy odliczyć można nawet 100%.

Kwotę liczy się od dochodu i wpisuje w odpowiednie rubryki w PIT/0.

Należy zsumować wszystkie darowizny przekazane w danym roku podatkowym. Można obliczyć to samodzielnie lub posłużyć się kalkulatorami podatkowymi. Co ważne – jeśli taka jest wola podatnika, może on rozliczyć kwotę niższą niż wspomniane 6% lub nie odliczać darowizny wcale.