2-2,4 mln najmniejszych firm zatrudnia ok. 3 mln pracowników
Liczba aktywnych jednoosobowych działalności gospodarczych w Polsce wynosi między 2 a 2,4 mln – wynika z danych ZUS i Ministerstwa Finansów. Mikrofirmy zatrudniają ok. 3 mln osób, czyli ponad 20% wszystkich pracujących w Polsce i więcej niż jedną czwartą osób pracujących w sektorze prywatnym.
Tak wynika z raportu Grupy Idea Banku, poświęconego przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobowe działalności gospodarcze.
Głównym źródłem o liczbie aktywnych jednoosobowych działalności gospodarczych jest rejestr REGON, w którym gromadzone są dane o wszystkich przedsiębiorstwach istniejących w kraju. Według tego rejestru na koniec października 2014 roku w Polsce funkcjonowało 2 956 128 jednoosobowych działalności gospodarczych.
Liczba zarejestrowanych osób prowadzących działalność gospodarczą w październiku spadła w stosunku do końca 2013 roku o 5 605. Najwięcej zarejestrowanych działalności było w czerwcu tego roku, kiedy wynosiła ona 2 964 260. Od tego czasu widać spadek liczby funkcjonujących najmniejszych przedsiębiorstw.
Rejestracja nie oznacza aktywności
Jednak , niestety, w REGON-ie znajdziemy wyłącznie informacje o zarejestrowanych oraz oficjalnie wyrejestrowanych jednoosobowych działalności gospodarczych. Dane podawane przez REGON nie obejmują na przykład firm, które zostały zawieszone. Zgodnie z prawem, przedsiębiorca ma prawo dokonać takiego zawieszenia na 2 lata (a w niektórych przypadkach – na 5 lat).
Te dane są również gromadzone przez REGON i także są publikowane, lecz już znacznie rzadziej, bo co pół roku (wcześniej takie informacje podawane było co rok). Na koniec czerwca 2014 roku, jak wynika z publikacji GUS, liczba zawieszonych firm wynosiła 352 069. Jeśli odjąć liczbę zawieszonych od wszystkich widniejących w rejestrze mikroprzedsiębiorstw na koniec czerwca, otrzymamy liczbę 2 612 191 jednoosobowych firm.
Tyle, że nawet ta liczba nie przekazuje rzeczywistej informacji o aktywnych działalnościach gospodarczych w Polsce. Choć wiele z jednoosobowych firm jest wykreślanych z rejestru, to ogromna liczba osób po zakończeniu działalności nie przekazuje odpowiedniej informacji do REGON-u. Zdarzają się przypadki, że takie ciche zawieszenia trwają nawet 10 lat. Do tego trzeba jeszcze doliczyć przypadki, kiedy dochodzi do śmierci przedsiębiorcy, o której nikt nie informuje urzędu gminy. Ministerstwo Gospodarki, które jest odpowiedzialne za dane gromadzone przez rejestr, samo przyznało, że z oboma tymi elementami ma problem, co wynika m.in. z faktu, że przy każdym wykreśleniu firmy z rejestru trzeba wszczynać postępowanie administracyjne.
Według GUS aktywnych firm jest znacznie mniej
W tej sytuacji bardziej precyzyjnych danych o liczbie aktywnych mikroprzedsiębiorstw należy szukać w innych źródłach. Takim źródłem może być opublikowany przez GUS raport o „Działalności gospodarczej przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2013 r.”. Wg zamieszczonych tam informacji, w 2013 roku działalność prowadziło 1754,4 tys. przedsiębiorstw, z czego 1643,2 tys. to jednostki należące do osób fizycznych. Kłopot w tym, że nie jest jasne, czy są to dane dotyczące całego roku, czy też obejmujące stan na koniec roku 2013, a także czy obejmują wszystkie firmy działające w danym okresie, czy też jedynie te, które odpowiedziały na ankietę. Na dodatek, wg danych GUS za rok 2012, pochodzących z publikacji o „Działalności przedsiębiorstw niefinansowych w 2012 r.”, liczba wówczas istniejących jednoosobowych działalności gospodarczych wynosiła 1 643 288, czyli była niemal identyczna jak w roku 2013. Wg REGON-u zaś średnia liczba jednoosobowych działalności gospodarczych w 2013 roku była o przeszło 50 tys. większa niż w roku 2012.
W kontekście danych z obu raportów GUS pojawia się pytanie o wiarygodność danych z REGON-u. Jeśli liczby podawane przez GUS uznać za prawdziwe, okazałoby się, że 43-44% jednoosobowych firm wpisanych do rejestru tak naprawdę nie funkcjonuje.
Składki i podatki płaci ponad 2 mln mikrofirm
Jeszcze inną liczbę osób faktycznie prowadzących można znaleźć w informacjach Ministerstwa Finansów o rozliczeniach podatkowych. Wg szacunków Tax Care – przy uwzględnieniu tego, jaki odsetek podatników złożył w 2013 roku rozliczenia podatkowe wspólnie z małżonkami - osób płacących podatki od działalności gospodarczej w roku 2013 było ok. 2 359 tys.
Jak widać, to sporo więcej niż wynikałoby z szacunków sporządzonych na podstawie danych GUS. Oczywiście, tutaj szacunki zaburza z kolei fakt, że jest to ogólna liczba osób osiągających przychody z działalności gospodarczej w 2013 roku, co nie oznacza, że właśnie tyle osób prowadziło działalność gospodarczą na koniec tego okresu.
Jeszcze innym źródłem informacji o osobach fizycznych, prowadzących aktywną działalność gospodarczą, są zestawienia ZUS, obejmujące aktywnych płatników składek. W III kwartale 2014 roku było 2 028 499 osób fizycznych, opłacających składkę zdrowotną za siebie oraz za siebie i za innych. W I kw. 2014 roku takich aktywnych płatników, będących osobami fizycznymi i opłacających składkę zdrowotną za siebie oraz za siebie i za innych, było 1 980 049.
Tutaj także pojawiają się elementy, które utrudniają dokładne wskazanie liczby działających mikrofirm, jako że wśród płatników składek są np. wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. albo wspólnicy spółek komandytowych, artyści i twórcy. Jednakże są to najświeższe i najbardziej aktualne dane, które pomimo swoich braków wydają się być najbliższe prawdy. Choćby dlatego, że małe firmy rodzą się i znikają z rynku każdego dnia, zaś Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją, która te zmiany odnotowuje na bieżąco.
W mikrofirmach pracuje co czwarty zatrudniony w sektorze prywatnym
Trudno także oszacować, ile osób pracuje w firmach będących jednoosobowymi działalnościami gospodarczymi. Praktycznie jedyne, w miarę świeże dane podaje GUS w informacji „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2013 r.”. Według niej, w tego typu firmach w roku 2013 pracowało 3 441,7 tys. osób, czyli o prawie 102 tys. mniej niż rok wcześniej. Z tego wyłącznie w podmiotach należących do osób fizycznych pracowało 2 994,5 tys. osób.
Trzeba jednak pamiętać, że liczba ta dotyczy wyłącznie najmniejszych pod względem zatrudnienia firm. Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednoosobową działalność ale zatrudniają więcej niż 9 osób, trafiają już do innych zestawień Głównego Urzędu Statystycznego.
Jak już wspominaliśmy, z danych ZUS na temat liczby aktywnych płatników składek w III kwartale 2014 roku wynika, że osób fizycznych opłacających składki zdrowotne było wtedy łącznie 2 028 499. Z tego, jak wynika z zestawień, prawie 1/3 osób fizycznych opłacała składki za inne osoby.
Najwięcej jest przedsiębiorców zatrudniających do 9 osób. Z danych ZUS wynika, że to grono liczy nieco ponad pół miliona prowadzących działalność gospodarczą. Blisko 49 tys. zatrudnia więcej niż 10 i mniej niż 50 pracowników, zaś przedsiębiorców z większą liczbą pracowników jest ponad 3 tys.
Jeśli przeliczyć podane przez ZUS wartości przy minimalnym poziomie zatrudnienia (czyli np. dla przedsiębiorców opłacających składki za siebie oraz za maksymalnie 9 pracowników za liczbę pracujących przyjąć 2, w przypadku 10-49 osób – 11, itd.), uzyskamy liczbę 3,1 mln osób pracujących. Przy czym trzeba zaznaczyć, że nie zostało uwzględnionych 100 tys. płatników, w stosunku do których ZUS nie podał liczby ubezpieczonych.
W III kwartale 2014, według danych z BAEL, liczba pracujących w całej gospodarce wynosiła 16 063 tys. osób, z czego w sektorze prywatnym pracowało 12 099 tys. osób. Uzyskana z szacunków na podstawie danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych liczba osób zatrudnionych w firmach będących jednoosobowymi działalnościami gospodarczymi wynosiłaby więc 19,3% pracujących w całym kraju i 25,65% pracujących w sektorze prywatnym.
Katarzyna Siwek, Idea Bank
Marek Siudaj, Tax Care
Katarzyna Miazek, Tax Care
Taxcare.pl
