Bezwarunkowy dochód podstawowy – czy zostanie wprowadzony?

2024-06-21

Po raz kolejny w ciągu ostatnich kilku lat pojawiają się informacje na temat rozwiązania, jakim jest bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce. Pomysł ten zdobył uznanie wielu środowisk, które nazywają go przełomowym. Już przed pandemią COVID-19 pojawiły się szczegółowe informacje na ten temat, ale projekt został wstrzymany.

Aktualnie powrócił, dlatego wiele osób zadaje sobie pytania, czy bezwarunkowy dochód podstawowy zostanie wprowadzony i na jakich zasadach. W poniższym artykule prezentujemy najważniejsze informacje.

Spis treści:

• Bezwarunkowy dochód podstawowy – na czym polega?
• Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce – czy zostanie wprowadzony?
• Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce – kiedy możemy spodziewać się zmian?
• Podsumowanie: Bezwarunkowy dochód podstawowy – najważniejsze informacje?

Bezwarunkowy dochód podstawowy – na czym polega?

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce jest tematem wielu dyskusji. Część osób uznaje go za przełomowy pomysł, który zrywa z dotychczas obowiązującym systemem opieki społecznej. Inni określają gwarantowany dochód mianem utopijnego i kosztownego rozwiązania. Warto jednak zaznaczyć, że taki system obowiązuje już w innych krajach, na przykład Hiszpanii, Finlandii czy Kanadzie. Rozwiązanie jest aktualnie w fazie testów.

W Finlandii 2000 wybranych osób otrzymywało w ramach pilotażowego planu 560 euro miesięcznie przez dwa lata. Środki były przekazywane niezależnie od aktywności zawodowej.

Według definicji Banku Światowego bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP) jest przekazywany w formie gotówkowej bez konieczności spełniania żadnych wymogów. Docelowo przysługiwałby każdej osobie niezależnie od dochodów, zatrudnienia oraz wieku. Warto również podkreślić powtarzalny charakter świadczenia. Środki mogłyby być wypłacane, na przykład raz w miesiącu i przekazywane jednostkom, a nie gospodarstwom domowym.

Zgodnie z obliczeniami ekspertów, bezwarunkowy dochód podstawowy mógłby wynosić 1 300 zł. Warto również zwrócić uwagę na główne cechy tego rozwiązania:

• bezwarunkowość – nie obowiązują żadne kryteria związane na przykład ze składkami czy podejmowaną pracą,
• powszechność – należy się każdemu obywatelowi – bez wyjątku,
• indywidualność – zasiłek trafia do konkretnej osoby, a nie do rodzin czy gospodarstw domowych,
• forma pieniężna – środki są wypłacane w formie gotówkowej, nie materialnej czy w formie bonów do wykorzystania,
• wypłacane cyklicznie – przykładowo wypłata następuje raz w miesiącu,
• wypłacane przez państwo – środki pochodzą z urzędu lub samorządu,
• podstawowość – świadczenie ma zaspakajać podstawowe potrzeby egzystencjalne, nie powinno być za niskie ani za wysokie.

Warto zaznaczyć, że szacowana kwota, którą wspomnieliśmy powyżej – 1 300 zł – została obliczona przed pandemią oraz rekordową inflacją. Aktualnie ten zasiłek powinien być znacznie wyższy, a otrzymywane środki mogłyby zrekompensować straty poniesione wskutek COVID-19 i konsekwencji gospodarczych.

Gwarantowany dochód ma być formą wyrównania sytuacji finansowanej Polaków. Obecnie osoby, które zarabiają najwięcej, łożą na utrzymanie państwa, a z pozyskanych środków są realizowane transfery socjalne. Jednocześnie nie otrzymują opieki zdrowotnej czy edukacji na oczekiwanym poziomie. Sposobem na wyrównanie tej sytuacji ma być bezwarunkowy dochód podstawowy. Od kiedy miałby być wprowadzony i w jaki sposób? Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje na ten temat.

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce – czy zostanie wprowadzony?

Bezwarunkowych dochód podstawowy miał być wprowadzony w Polsce już przed pandemią, jednak z powodu COVID-19 prace zostały wstrzymane. W ramach pilotażowego programu wypłaty obejmowałyby wówczas od 5 000 do 31 000 osób zamieszkujących obszar dziewięciu gmin z województwa warmińsko-mazurskiego, które tworzą Stowarzyszenie Warmińsko-Mazurskich Gmin Przygranicza. Wśród nich znajdowały się:

• Barciany,
• Bartoszyce,
• Braniewo,
• Budry,
• Dubeninki,
• Górowo Iławeckie,
• Lelkowo,
• Sępopol,
• Srokowo.

Obszar ten został wytypowany w drodze oceny według następujących kryteriów: dochód, ubóstwo, aktywność gospodarcza oraz bezrobocie. Środki byłyby wypłacane według pilotażowego programu przez 2 lata.

Te regiony są nadal przygotowane do przeprowadzenia testów, ale nie otrzymały do tej pory niezbędnych środków finansowych. Pierwotnie bezwarunkowy dochód podstawowy miał być finansowany ze środków Unii Europejskiej. Aktualnie Polska otrzymała jednak środki z Krajowego Planu Odbudowy – KPO. W ramach tego programu można finansować projekty społeczne, co wywołało kolejne dyskusje. Czy bezwarunkowy dochód podstawowy 2024 zostanie jednak wprowadzony? Na to pytanie odpowiadamy poniżej.

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Polsce – kiedy możemy spodziewać się zmian?

Jak wspomnieliśmy, prace nad rozwiązaniem zakładającym gwarantowany dochód zostały wstrzymane z powodu COVID-19. Obecnie nie ma informacji o reaktywacji planowania pilotażowego programu. Jeżeli obywatelski projekt ustawy trafi do Sejmu, wówczas sprawa nabierze tempa.

Warto jednak zwrócić uwagę, że bezwarunkowy dochód podstawowy 2024 cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Oznacza to, że projekt nowego zasiłku może ponownie wrócić nie tylko jako temat wzmożonych dyskusji, ale również realnych działań.

Podsumowanie: Bezwarunkowy dochód podstawowy – najważniejsze informacje

Poniżej prezentujemy najistotniejsze kwestie omówione szczegółowo w artykule.

• Bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP) to nowa forma zasiłku w formie gotówkowej, która miałaby być przekazywana każdej osobie bez żadnych wymogów dotyczących dochodów, zatrudnienia czy wieku.
• Celem tego rozwiązania jest zaspokojenie podstawowych potrzeb egzystencjalnych oraz wyrównanie sytuacji wszystkich obywateli.
• Środki finansowe miałyby być przekazywane cyklicznie – na przykład raz w miesiącu – oraz indywidualnie, a nie gospodarstwom domowym.
• Gwarantowany dochód to zasiłek, który wypłacałoby państwo.
• Taką formę zasiłku wprowadziła testowo między innymi Finlandia dla 2000 osób, które będą otrzymywały 560 euro miesięcznie przez dwa lata.
• Potencjalna kwota BDP w Polsce miała wynosić 1 300 zł miesięcznie. Kwota ta została oszacowana jednak przed pandemią.
• Aktualnie kwota powinna być wyższa ze względu na inflację i skutki COVID-19.
• Przed pandemią planowany pilotaż miał obejmować 9 wybranych gmin w województwie warmińsko-mazurskim (9 gmin). Zostały one wybrane na podstawie kryteriów: dochód, ubóstwo, aktywność gospodarcza oraz bezrobocie.
• Pierwotnie BGD miał być finansowany z funduszy Unii Europejskiej. Obecnie temat jest poruszany wskutek możliwości finansowania projektów społecznych z Krajowego Planu Odbudowy (KPO).
• Aktualnie nie ma jednak informacji o reaktywacji programu pilotażowego. Warto jednak zwrócić uwagę na zwiększone zainteresowanie BDP w 2024 roku.
• Bezwarunkowy dochód podstawowy – od kiedy: aby zasiłek mógł być wprowadzony, najpierw do Sejmu musi trafić obywatelski projekt ustawy.

Jeżeli masz wątpliwości dotyczące bezwarunkowego dochodu podstawowego, skonsultuj się z naszymi specjalistami. W ramach bezpłatnego programu Podatnik.info możesz zadać dowolne pytanie ekspertom z obszaru finansów, księgowości czy prawa. Ponadto w okresie rozliczania PIT oferujemy 3 sposoby na dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze możesz zyskać, korzystając z darmowego programu Podatnik.info!