Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego?

2025-01-16

Płaca minimalna to temat, który budzi wiele dyskusji wśród podatników. Wraz z nim pojawia się również pojęcie – pensja zasadnicza. Dlatego warto wiedzieć, czym różnią się te zagadnienia. Dzięki tej wiedzy można odpowiedzieć również na pytanie, czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego.

Eksperci Podatnik.info analizują szczegółowo najważniejsze informacje w tym obszarze. 

Spis treści:

• Pensja zasadnicza a minimalna
• Pensja zasadnicza – co wchodzi w skład?
• Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego?
• Podsumowanie: Pensja zasadnicza a minimalna – najważniejsze informacje

Pensja zasadnicza a minimalna

Podczas rozmów dotyczących wynagrodzenia padają często dwa pojęcia pensja minimalna oraz pensja zasadnicza. Niektórzy podatnicy używają tych zagadnień zamiennie. W efekcie pojawia się pytanie, czy te zagadnienia są ze sobą tożsame oraz czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego. Aby odpowiedzieć na te pytania, warto zwrócić uwagę na definicje.

Oba pojęcia zostały wyjaśnione w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141). Wynagrodzenie minimalne jest również wyodrębnione w ustawie z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. 2002 Nr 200 poz. 1679).

Zgodnie z przepisami, płaca minimalna jest to ustalone najniższe wynagrodzenie, jakie pracodawca musi wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Złamanie tych zasad stanowi naruszenie praw pracowniczych. Wysokość płacy minimalnej determinuje wartość innych świadczeń. Wpływa również na stawkę składki na ubezpieczenie społeczne.

Propozycję minimalnego wynagrodzenia składa Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do Rady Ministrów. Ta następnie weryfikuje wysokość i konsultują ją z Radą Dialogu Społecznego, która do 15 lipca przekazuje decyzję. Jeżeli ta nie zapadnie, wówczas rząd ustala płacę minimalną samodzielnie do 15 września. Należy jednak podkreślić, że nie może być ona niższa niż propozycja przyjęta przez Radę Ministrów.

Drugim pojęciem, które należy wyjaśnić, jest pensja zasadnicza. Ustawodawca reguluje je w art. 773 § 3 Kodeksu Pracy. Aktualnie wynagrodzenie zasadnicze to płaca ustalana na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych (Dz.U. 2008 nr 82 poz. 495).

Wynagrodzenie zasadnicze to podstawowa część pensji pracownika, ustalona w umowie o pracę, niezależna od dodatkowych składników takich jak premie czy dodatki. Warto zauważyć, że pensja zasadnicza jest z reguły wyrażana w kwocie brutto, czyli przed odliczeniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne.

Pensja zasadnicza – co wchodzi w skład?

Na podstawie powyższych informacji możemy jasno zdefiniować, czym różni się pensja zasadnicza a minimalna. Główną częścią najniższej krajowej jest wynagrodzenie zasadnicze. Co wchodzi w skład płacy minimalnej? Do obowiązkowych elementów należą:

• wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatek za pracę w porze nocnej,
• wynagrodzenie za czas pełnionego dyżuru w pracy,
• wynagrodzenie urlopowe,
• ekwiwalent za urlop,
• wynagrodzenie chorobowe,
• wynagrodzenie za czas przestoju,
• odprawy,
• odszkodowania,
• inne przewidziane w przepisach prawnych.

Oprócz wyżej wymienionych elementów wyróżnia się również fakultatywne, czyli dobrowolne składniki płacy minimalnej. Są to między innymi:

• premie regulaminowe,
• premie i nagrody uznaniowe, 
• prowizje (np. prowizje od sprzedaży),
• nagrody jubileuszowe,
• dodatki do wynagrodzenia (stażowe czy funkcyjne).

Podsumowując, pensja zasadnicza jest podstawową częścią wynagrodzenia pracownika, ustalaną w umowie o pracę. Sama w sobie nie zawiera dodatkowych składników, takich jak premie czy dodatki. W szerszym kontekście wynagrodzenia pracownika uwzględnia się różne elementy, które mogą wchodzić w skład ogólnego wynagrodzenia.

Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego?

Na podstawie zebranych informacji można odpowiedzieć również na pytanie, czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego. Obecnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, suma wynagrodzenia zasadniczego i innych składników musi wynosić co najmniej tyle, ile wynosi pensja minimalna za pracę.

Oznacza to, że wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od płacy minimalnej. Warunkiem koniecznym do spełnienia jest osiągnięcie poziomu najniższej krajowej łącznie z innymi składnikami pensji.

Co ważne, już od 2024 roku trwają prace nad wdrożeniem unijnej dyrektywy w zakresie minimalnego wynagrodzenia. Projekt ustawy zakłada, że ma ona być tożsama z pensją zasadniczą. Oznacza to, że dodatki takie jak premie czy nagrody nie będą mogły być wliczane do minimalnego wynagrodzenia. Pracodawcy będą musieli dostosować umowy o pracę oraz regulaminy wynagradzania do nowych wymogów.

W konsekwencji zmienia się odpowiedź na pytanie, czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego. Od 1 stycznia 2026 roku planowane są zmiany w przepisach. Wynagrodzenie zasadnicze pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie będzie mogło być niższe od minimalnego wynagrodzenia.

Podsumowanie: Pensja zasadnicza a minimalna – najważniejsze informacje

Poniżej analizujemy najistotniejsze kwestie analizowane szczegółowo w artykule.

• Wynagrodzenie minimalne to najniższe wynagrodzenie za pracę, jakie pracodawca może zaoferować pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, regulowane ustawowo.
• Pensja zasadnicza a minimalna – wynagrodzenie zasadnicze to podstawowa część pensji pracownika, ustalona w umowie o pracę, niezależna od dodatkowych składników takich jak premie czy dodatki.
• Częścią pensji minimalnej jest wynagrodzenie zasadnicze. Co wchodzi w skład najniższej krajowej? Są to: wynagrodzenie za nadgodziny, pracę w nocy, dyżury, urlop, chorobę, przestoje, odprawy, odszkodowania, premie regulaminowe i uznaniowe, prowizje, dodatki stażowe, nagrody jubileuszowe.
• Czy wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od minimalnego? Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, wynagrodzenie zasadnicze może być niższe od płacy minimalnej, pod warunkiem, że suma składników pensji osiąga poziom minimalnego wynagrodzenia.
• Od 1 stycznia 2026 roku są jednak planowane zmiany w przepisach zgodnie z dyrektywą unijną. W efekcie wynagrodzenie zasadnicze będzie musiało być co najmniej równe płacy minimalnej. Oznacza to, że premie i inne dodatki nie będą mogły być wliczane do tej kwoty.
• Zmiany wynikające z przepisów wymuszają zmiany w praktykach naliczania wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych na pełen etat. W efekcie pracodawcy mają obowiązek dostosowania umów o pracę i regulaminów wynagradzania.

Jeżeli masz dodatkowe wątpliwości, możesz skorzystać z pomocy ekspertów Podatnik.info. Każdy użytkownik naszego bezpłatnego programu zyskuje możliwość zadania dowolnego pytania specjalistom z obszaru księgowości, finansów czy prawa. W okresie rozliczania deklaracji rocznych PIT zapewniamy trzy rozwiązania, która umożliwią dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zyskasz z Podatnik.info!