Niejasne lub niekorzystne decyzje podatkowe – jak sobie z nimi radzić?

2013-12-13

Zdarza się, że urzędy skarbowe, a raczej pracujący w nich urzędnicy, podejmują niekorzystne lub niejasne dla przedsiębiorcy decyzje podatkowe. 

W wielu przypadkach wadliwe lub niezgodne z prawem decyzje stają się wiążące, zwłaszcza dlatego, że przedsiębiorca w porę się o nich nie odwołał i nie zareagował. Warto wobec tego wiedzieć, że przepisy przewidują pewne sposoby ochrony podatnika w kontaktach z fiskusem.

Organy podatkowe nakładają na przedsiębiorcę określone obowiązki przez wydanie „decyzji podatkowej”. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał decyzję dotyczącą swoich zobowiązań podatkowych i uważa, że jest ona niesłuszna, niekompletna lub niejasna powinien jak najszybciej podjąć odpowiednie działania. Brak aktywności ze strony przedsiębiorcy spowoduje, że decyzja staje się ostateczna i wiążąca, a urząd z pewnością przekaże jej wykonanie do działu egzekucyjnego.

Jakie pojawiają się decyzje podatkowe oraz jak interweniować, gdy są błędne?

O jakiego rodzaju decyzjach jest tutaj mowa? Przedsiębiorcy najczęściej otrzymują z urzędu skarbowego decyzje:

• określające wysokość nieuregulowanego podatku, np. gdy przedsiębiorca nie zapłacił VAT-u wyliczonego w deklaracji VAT-7 lub nie dokonał wpłat zaliczek na podatek dochodowy,
• korygujące kwotę podatku do zapłaty, gdy przedsiębiorca nieprawidłowo go wyliczył,
• określające wysokość podatku do zapłaty w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie złożył deklaracji podatkowej np. VAT-7 lub PIT-36,
• kończące postępowanie w zakresie kontroli podatkowej w firmie,
• w sprawie zaliczenia zwrotu VAT na poczet zaległych zobowiązań podatkowych np. nieuregulowanego podatku dochodowego.

Oczywiście, w większości przypadków z powyższymi decyzjami trudno jest się nie zgadzać, ale może pojawić się taka sytuacja. Wówczas można lub wręcz należy interweniować.

W zależności od tego na jakim etapie postępowania podatkowego dana decyzja została wydana oraz w jakim zakresie jest ona według przedsiębiorcy błędna, może on skorzystać z następujących środków ochrony:

• żądanie uzupełnienia lub sprostowania decyzji lub wyjaśnienia wątpliwości, co do treści decyzji,
• odwołanie od decyzji urzędu skarbowego,
• wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej,
• skarga do sądu administracyjnego.

Niejasne decyzje podatkowe

Przedsiębiorca, który otrzymał decyzję podatkową, ale ma wątpliwości co do jej treści, może skierować do urzędu skarbowego pismo z żądaniem wyjaśnienia wątpliwości co do treści decyzji lub z żądaniem uzupełnienia lub sprostowania decyzji. Jednak uzupełniona lub sprostowana może być jedynie decyzja zawierająca tzw. wady nieistotne, czyli nie wpływające na sens decyzji. Mogą to być np. mylne pouczenie lub brak pouczenia co do prawa odwołania, niekompletne rozstrzygnięcie, błędy rachunkowe, inne oczywiste omyłki (pisarskie, komputerowe np. zła pisownia nazwiska przedsiębiorcy).

Przykład

Przedsiębiorca otrzymał decyzję podatkową określającą wysokość VAT do zapłaty za sierpień 2013 r. Mimo iż nie miał wątpliwości, że podatek rzeczywiście powinien zostać zapłacony, nie był pewny, co do kwoty zobowiązania, gdyż w rozstrzygnięciu decyzji podana została kwota 1345 zł, natomiast w uzasadnieniu decyzji pojawiła się kwota 1445 zł. W związku z tym przedsiębiorca wystosował do urzędu pismo z żądaniem wyjaśnienia wątpliwości, co do treści decyzji, czyli w tym przypadku kwoty podatku do zapłaty. W związku z pismem organ podatkowy wydał postanowienie, które precyzowało, że właściwą do zapłaty kwotą podatku jest 1345 zł.

Odwołanie od decyzji

Odwołanie to podstawowy instrument służący przedsiębiorcy do wyrażenia swojego sprzeciwu, czy niezgody na wymierzoną mu decyzję podatkową. Prawo do odwołania przysługuje w stosunku do każdej wydanej po raz pierwszy decyzji urzędu skarbowego. Ważne, aby odwołanie wnieść w terminie 14 dni od otrzymania decyzji. Wniesienie odwołania sprawia, że decyzja jest jeszcze raz analizowana przez organ wyższego stopnia. W sytuacji, gdy organem I instancji jest naczelnik urzędu skarbowego, organem II instancji jest Dyrektor Izby Skarbowej.

Odwołanie powinno zawierać zarzuty przeciwko decyzji, czyli to, co przedsiębiorca uważa w niej za nieprawdziwe lub wadliwe. Przedsiębiorca może zarzucać organowi m.in.:

• niewłaściwe zastosowanie przepisów prawa,
• nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy, pominięcie istotnych dowodów np. nałożenie obowiązku zapłaty VAT na osobę, która już podatnikiem tego podatku nie jest, gdyż zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej,
• uchybienia proceduralne, np. nieprawidłowości w doręczeniu decyzji (brak w aktach sprawy dowodu doręczenia, doręczenie korespondencji stronie zamiast pełnomocnikowi).

Przykład

Przedsiębiorca otrzymał decyzję podatkową określającą wysokość zaległości podatkowej z tytułu podatku dochodowego za okres od lutego do czerwca 2013 r. na łączną kwotę 1500 zł. Przedsiębiorca postanowił jednak odwołać się od tej decyzji. W odwołaniu podniósł zarzuty nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego sprawy, gdyż w rzeczywistości zaliczki na podatek za luty, marzec i kwiecień zostały zapłacone (przedsiębiorca przedstawił dowód wpłaty). Zaległość podatkowa powinna zatem obejmować jedynie maj i czerwiec, i wynosić 600 zł. W związku z powyższym przedsiębiorca wniósł o uchylenie decyzji i wydanie nowej właściwie określającej zaległy podatek do zapłaty, a urząd przychylił się do tego wniosku.

UWAGA!

Obecne przepisy nie pozwalają fiskusowi na egzekwowanie zaskarżonych decyzji w trybie egzekucyjnym. W praktyce oznacza to, że urzędy nie mogą ściągać podatków wymierzonych decyzją do czasu aż ostatecznie nie zakończy się postępowanie. Urzędnicy mogą natomiast wstrzymać zwrot VAT lub nadpłaty w innych podatkach, które przysługują podatnikowi i zaliczyć je na poczet zaległości podatkowej, która jest przedmiotem postępowania.

Stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej

W sytuacji, kiedy dana decyzja jest już decyzją ostateczną (tzn. podatnik nie ma już prawa do odwołania od niej w toku instancji administracyjnych), w niektórych przypadkach podatnik może wystąpić z żądaniem, aby organ podatkowy stwierdził nieważność decyzji ostatecznej. Decyzja taka zostanie uznana za nieważną tylko, gdy posiada ona jedną z wad wymienionych w przepisach podatkowych. Do takich wad zaliczają się:

• wydanie decyzji przez niewłaściwy organ podatkowy (np. przez urząd skarbowy zamiast urzędu celnego),
• wydanie decyzji bez podstawy prawnej (np. na podstawie przepisu, który już nie obowiązuje, bo został uznany za niekonstytucyjny),
• skierowanie decyzji do niewłaściwej osoby (np. do innej osoby o tym samym imieniu i nazwisku),
• wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa (np. nakładającej obowiązek na osobę zmarłą).

Skarga do sądu administracyjnego

W praktyce często organy podatkowe nie przychylają się do argumentacji podatnika i w drugiej instancji podtrzymują niekorzystną dla niego decyzję podatkową. Wówczas przedsiębiorca staje przed decyzją czy pogodzić się z treścią decyzji, czy też skierować sprawę do sądu administracyjnego.

Przed jej podjęciem warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą podatkowym, który jest w stanie realnie ocenić, czy podatnik ma szansę na wygraną z fiskusem. Na drogę sądową warto wstąpić w szczególności w sytuacji, gdy inni podatnicy wystąpili do sądu z podobną sprawą i zdołali przekonać sąd do swoich racji.