Podatek od odszkodowania – czy trzeba go zapłacić?

2024-11-26

Każdy podatnik w Polsce ma obowiązek rozliczyć swoje przychody z urzędem skarbowym. Podczas składania deklaracji podatkowych pojawiają się wątpliwości dotyczące różnych form wzbogacania się. Jedną z takich kwestii jest zależność odszkodowanie a podatek. Kto musi uregulować należność w urzędzie skarbowym? Ile wynosi podatek od odszkodowania? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!

Spis treści:

• Podatek a odszkodowanie
• Podatek od odszkodowania – kiedy należy je zapłacić?
• Jak zapłacić podatek od odszkodowania?
• Podsumowanie: odszkodowanie a podatek – najważniejsze informacje

Podatek a odszkodowanie

Odszkodowanie jest klasyfikowane jako przychód podatnika, dlatego często wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. Otrzymanie rekompensaty pieniężnej za wyrządzone szkody nie zawsze wiąże się z koniecznością zapłaty dodatkowej należności w urzędzie skarbowym.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350), wiele odszkodowań jest zwolnionych z opodatkowania, zwłaszcza gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają bezpośrednio z przepisów ustawowych czy też wykonawczych.

Obowiązujące regulacje wskazują wprost na kryteria zwolnienia z podatku dochodowego. Są to odszkodowania, które wynikają z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, aktów administracyjnych wydanych na podstawie przepisów, postanowień zakładowych i ponadzakładowych aktów prawa pracy, na przykład układów zbiorowych pracy, porozumień zbiorowych niebędących układami, regulaminów czy też statutów.

Na podstawie regulacji znajdujących się w ustawie o PIT wymienia się również następujące rekompensaty niepodlegające opodatkowaniu renty przyznane na podstawie przepisów prawa cywilnego w przypadku:

• uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, otrzymane przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły się jego widoki powodzenia na przyszłość,
• spowodowania śmierci poszkodowanego, otrzymane przez osoby uprawnione zgodnie z art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego, czyli przez osoby, względem których ciążył na zmarłym obowiązek alimentacyjny oraz przez inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania.

Zwolnieniu podlegają także miesięczne świadczenia na zapewnienie środków utrzymania. Dotyczy to zabezpieczenia udzielanego przez sąd na rzecz uprawnionego w związku ze szkodą poniesioną na skutek czynu niedozwolonego noszącego znamiona przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji w ruchu lądowym, zabójstwa z użyciem pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym lub umyślnego spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Oznacza to, że podatek od odszkodowania zasądzonego przez sąd nie będzie pobierany. Wiele wątpliwości wzbudza również kwestia dotycząca rozliczenia rekompensat wypłacanych przez ubezpieczalnie. Czy od odszkodowania z PZU płaci się podatek? To zależy od statusu podatnika. Co do zasady, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są kwoty wypłacane osobom fizycznym z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

W każdym z wymienionych obszarów pojawiają się jednak wyjątki, w których należy odprowadzić podatek od odszkodowania. Poniżej analizujemy, kiedy i kto musi opłacić zobowiązanie wobec urzędu skarbowego.

Podatek od odszkodowania – kiedy należy je zapłacić?

Jak wspomnieliśmy, nie wszystkie odszkodowania uprawniają do skorzystania ze zwolnienia z PIT. Podatek od odszkodowania należy zapłacić w następujących przypadkach:

• Odszkodowania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą – zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT, odszkodowania związane z majątkiem firmowym wliczane są do przychodów z działalności gospodarczej. Dotyczy to również rekompensat wypłacanych przez firmy ubezpieczeniowe.
• Świadczenia wynikające z zawartych umów lub ugód pozasądowych, które nie opierają się na przepisach ustawowych.
• Odszkodowania za utracone korzyści, o których mowa w art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego, czyli za potencjalne zyski, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby szkoda nie została wyrządzona.
• Odsetki od opóźnień w wypłacie odszkodowania – na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, odsetki są traktowane jako przychód z innych źródeł i podlegają opodatkowaniu.

Jak zapłacić podatek od odszkodowania?

Wśród pytań dotyczących zależności podatek a odszkodowanie pojawiają się często te związane ze sposobem rozliczenia zobowiązania. Jeżeli niezwolnioną z opodatkowania rekompensatę wypłaca firma ubezpieczeniowa, wypłacając środki, ma obowiązek wypełnić druk PIT 8C i odprowadzić podatek w imieniu poszkodowanego do 20 dnia miesiąca następującego po wypłacie.

W sytuacjach, kiedy wypłacany jest podatek od odszkodowania, rekompensatę należy uwzględnić je w rocznym zeznaniu podatkowym. Wysokość podatku zależy od obowiązującej skali podatkowej, która wynosi:

• 12% dla dochodów do 120 000 zł,
• 32% dla dochodów powyżej 120 000 zł.

Odszkodowanie należy wykazać w formularzu PIT w sekcji „Inne źródła przychodów”. Warto jednak zwrócić uwagę, że zdarzają się wyjątki, na przykład pozasądowe ugody wynikające ze stosunku pracy. W takiej sytuacji rekompensata może być klasyfikowana jako przychód wynikający z zatrudnienia.

Zeznanie podatkowe należy złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Można to zrobić osobiście w urzędzie skarbowym, listownie lub elektronicznie za pośrednictwem systemu e-Deklaracje. W przypadku wątpliwości dotyczących opodatkowania odszkodowania zaleca się konsultację z doradcą podatkowym lub bezpośredni kontakt z urzędem skarbowym.

Podsumowanie: odszkodowanie a podatek – najważniejsze informacje

Poniżej znajdziesz najistotniejsze kwestie omówione szczegółowo w artykule.

• Rekompensaty wynikające z przepisów prawa, na przykład ustawowych lub wykonawczych podlegają zwolnieniu z opodatkowania.
• Zwolnieniu podlegają między innymi renty.
• Nie zostanie pobrany także podatek od odszkodowania zasądzonego przez sąd, na przykład świadczenia miesięczne na utrzymanie w związku z przestępstwami (np. wypadki komunikacyjne).
• Czy od odszkodowania z PZU płaci się podatek? Kwoty z ubezpieczeń majątkowych i osobowych wypłacane osobom fizycznym podlegają zwolnieniu z opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT.
• Wypłaty, które podlegają opodatkowaniu, to między innymi rekompensaty związane z majątkiem firmowym, traktowane jako przychody z działalności gospodarczej, świadczenia z umów lub ugód pozasądowych, odszkodowania za utracone korzyści czy odsetki za opóźnienie odszkodowania.
• Gdy odszkodowanie wypłaca firma ubezpieczeniowa, ma obowiązek wypełnienia PIT 8C i odprowadzenia podatku w imieniu poszkodowanego do 20. dnia miesiąca następującego po wypłacie.
• Jeżeli podatnik rozlicza samodzielnie podatek od odszkodowania, rekompensatę uwzględnia się w rocznym zeznaniu podatkowym w sekcji „Inne źródła przychodów”.
• Zeznanie należy złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (osobiście, listownie lub elektronicznie).

Jeżeli masz wątpliwości, możesz skorzystać z pomocy naszych specjalistów. Każdy użytkownik bezpłatnego programu Podatnik.info zyskuje możliwość zadania pytania ekspertom z obszaru prawa podatkowego. W okresie rozliczenia deklaracji rocznych zapewniamy trzy rozwiązania, dzięki którym dopełnisz formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co zapewnia Podatnik.info!