Ryczałt ewidencjonowany

2022-12-02

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych stanowi prostą formę opodatkowania działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to zapłatę podatku od przychodów bez konieczności zmniejszania go o koszty. Stawki zależą od tego, jaki rodzaj działalności gospodarczej jest prowadzony. Komu opłaca się taka forma opodatkowania oraz na czym polega opodatkowanie ryczałtem ewidencjonowanym?

Czym jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (często w skrócie nazywany ryczałtem ewidencjonowanym) jest wygodną formą opodatkowania działalności gospodarczej i nie tylko. W tym rodzaju rozliczenia podatkowego uwzględnia się tylko przychody, natomiast koszty nie są brane pod uwagę. Nie dla wszystkich przedsiębiorców taka forma opodatkowania będzie korzystna.  Przykładowo, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie będzie opłacalny dla działalności gospodarczej, w której ponoszone są duże koszty jej prowadzenia.

Jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji podatkowej Polskiego Ładu, ta forma opodatkowania nie cieszyła się dużą popularnością. Jednak po wprowadzonych zmianach ryczałt ewidencjonowany stał się o wiele bardziej opłacalny. 

W zależności od tego, jaki rodzaj działalności jest prowadzony, stawki ryczałtu są ściśle ustalone i mogą wynieść odpowiednio: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15%, 17%.

Podstawa opodatkowania ryczałtem

Podstawę opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stanowi przychód, bez obniżania go o uzyskane koszty. Ustalając podstawę opodatkowania, podatnicy mogą odliczyć od przychodu wydatki określone w art. 26 ust. 1 updof, jeżeli nie zostały już odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: 

• opłacone składki na ubezpieczenia społeczne,
• ulg i odliczeń innego typu, odliczanych od dochodu, wskazanych w art. 26 ustawy o PIT,
• ulgi abolicyjnej.

Podatnik opodatkowany na zasadach ryczałtu ewidencjonowanego musi mieć na uwadze, że nie przysługują mu wszystkie ulgi podatkowe dostępne dla przedsiębiorców. Ryczałtowcy nie mogą np. odliczyć ulgi prorodzinnej, ani rozliczyć się wspólnie z małżonkiem. Pozostałe obowiązujące obecnie ulgi mogą odliczać od wykazanej kwoty. Mają też możliwość odliczać od przychodów straty z działalności gospodarczej poniesione w okresie korzystania z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przed przejściem na ryczałt.

Jakie przychody objęte są ryczałtem ewidencjonowanym? 

Podstawą prawną, która określa warunki funkcjonowania ryczałtu ewidencjonowanego, jest ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1993 ) -  dalej nazywana „Ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym”.

Opodatkowanie ryczałtem przychodów ewidencjonowanych możliwe jest dla osób fizycznych, które: 

• prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą;
• osiągają przychody z tytułu rolniczego handlu detalicznego (sprzedaż przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnych upraw, hodowli lub chowu).

WAŻNE! Zgodnie z nowymi zasadami wprowadzonymi wraz z Polskim Ładem od 2023 roku ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych będą objęte przychody, które pochodzą z najmu prywatnego, czyli najmu prowadzonego poza działalnością gospodarczą.

Kto może stosować ryczałt?

Zgodnie z ustawą, z uproszczonej formy opodatkowania mogą skorzystać:

• osoby fizyczne, które osiągają dochody z działalności gospodarczej,
• przedsiębiorstwa w spadku,
• spółki cywilne, w których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
• spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
• spółki jawne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne.

Limit przychodów, który ogranicza opodatkowanie ryczałtem pozostał taki sam, jak przed Polskim Ładem. Przychód nie może przekroczyć 2 milionów euro. Kwota jest obliczana według stawki średniego kursu Narodowego Banku Polskiego na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego. Do tego limitu nie zalicza się kwot, które zmniejszą lub zwiększają dochody i dla których minął okres 90-dniowego terminu płatności.

Ryczałt ewidencjonowany – kto nie może skorzystać? 

Choć Polski Ład wprowadził wiele istotnych zmian w zasady funkcjonowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to nie zmieniła się grupa podatników, którzy nie mogą z tej uproszczonej formy opodatkowania skorzystać. Innymi słowy, nie dokonano zmian w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Z ryczałtu ewidencjonowanego nie mogą skorzystać podatnicy, którzy: 

• opłacają w tym samym roku podatek w formie karty podatkowej,
• korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
• osiągają w całości bądź części przychody z prowadzenia apteki,
• osiągają w całości bądź częściowo przychody z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
• osiągają w całości bądź częściowo przychody z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
• wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym – z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.

Z opodatkowania w formie ryczałtu nie mogą również skorzystać przedsiębiorcy, którzy prawnie dokonali reorganizacji swojej działalności. Chodzi o podjęcie działania po zmianie: 

• z działalności, którą wykonywało się samodzielnie na działalność wykonywaną w formie spółki z małżonkiem;
• z działalności wykonywanej w formie spółki małżonków na działalność wykonywaną przez jednego lub każdego z małżonków;
• z działalności, którą wykonywało się  samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
• jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Wówczas skorzystać z ryczałtu będzie można dopiero w kolejnym roku podatkowym.

Kolejną grupą podatników, którzy nie skorzystają z uproszczonych zasad rozliczania są przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi na rzecz byłego pracodawcy.

Opodatkowanie w formie ryczałtu 

Jeśli podatnik chce zmienić swój sposób opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, powinien złożyć do Naczelnika Urzędu Skarbowego stosowne, pisemne oświadczenie. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, każdy podatnik ma prawo dokonać zmiany formy opodatkowania. 

W przypadku, kiedy dana osoba dokonuje zmiany opodatkowania na podatek liniowy bądź ryczałt ewidencjonowany, powinien to zrobić do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym uzyskał on pierwszy przychód z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym. Jeśli przychód uzyskał w grudniu, to do końca roku podatkowego. 

Oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem można złożyć: 

• w odpowiednim urzędzie skarbowym
• we wniosku do aktualizacji wpisu do CEIDG.

Warto wiedzieć, że sposób opodatkowania można zaznaczyć już na etapie wpisu swojej działalności gospodarczej do CEIDG. 

Jak i kiedy powiadomić urząd skarbowy?

Gdzie dokładnie składa się oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych? 

Powinno ono zostać skierowane do: 

• Naczelnika Urzędu Skarbowego, który jest właściwy zgodnie z miejscem zamieszkania
• Naczelnika Urzędu Skarbowego, który jest właściwy zgodnie z miejscem zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy – w przypadku wyboru opodatkowania dokonuje przedsiębiorstwo w spadku.

Jeśli wybór sposobu opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest w formie spółki jawnej bądź spółki cywilnej, to oświadczenie powinien złożyć każdy ze wspólników spółki. Jest to warunek konieczny, aby móc się rozliczać w uproszczony sposób. 

Jeśli podatnik zdecydował się na opodatkowanie w formie ryczałtu, nie musi on co roku składać oświadczenia.

Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2022 roku 

Wysokość stawki ryczałtu uzależniona jest od prowadzonej działalności gospodarczej. Stawki ryczałtu w 2021 roku dla działalności gospodarczej wynoszą: 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12% 10%, 8,5%, 5,5%, 3% i 2%. Od stycznia 2022 wprowadzono zmianę w zakresie stosowania niektórych stawek oraz dodano dwie nowe - 14% oraz 12%.

Poniżej przedstawiamy przykładowy zakres stosowanie danych stawek ryczałtowych. Pełna lista usług dostępna jest  w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

17-procentowa stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych odnosi się do przychodów, osiąganych w wolnych zawodach.  Za działalność w zakresie wolnych zawodów uznawana jest taka, którą wykonuje się osobiście  - bez zatrudniania osób związanych z istotą danego zawodu). Mowa o tłumaczach, adwokatach, notariuszach, radcach prawnych, biegłych rewidentów, księgowych, agentach ubezpieczeniowych, agentach oferujących ubezpieczenia uzupełniające, brokerach reasekuracyjnych, brokerach ubezpieczeniowych, doradcach podatkowych, doradcach restrukturyzacyjnych, maklerach papierów wartościowych, doradcach inwestycyjnych, agentach firm inwestycyjnych oraz rzecznikach patentowych.

15-procentowa stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dotyczy osób m.in.: świadczących usługi parkingowe, reklamowe; usług badania rynku i opinii publicznej, związanych z zakwaterowaniem, usług fotograficznych. Dotyczy również osób, które są związane z reprodukcją komputerowych nośników informacji lub pośredniczących m.in. w sprzedaży hurtowej, sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich oraz sprzedaży hurtowej samochodów. 

14 -procentowa stawka ryczałtu dotyczy przychodów ze świadczenia usług z zakresu opieki zdrowotnej, specjalistycznego projektowania, czy usług architektonicznych i inżynierskich. 

12-procentowa stawka ryczałtu związana jest z działalnością związaną z wydawaniem gier komputerowych, pakietów, pakietów oprogramowania systemowego oraz użytkowego oraz oprogramowaniem komputerowym pobieranym z internetu. Również z doradztwem w zakresie oprogramowania i instalowania i zarządzania systemami informatycznymi. 

10 -procentowa stawka dotyczy przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek.

8,5-procentowa stawka ryczałtu dotyczy przychodów ze świadczenia usług  w ramach pomocy społecznej. Stawka 8,5-procentowa obejmuje również przychody z usług związanych z edukacją. 

Ta stawka obejmuje również świadczenia związane z zakwaterowaniem. W tym przypadku obowiązuje stawka 8,5% przychodów do kwoty 100 000 tys., natomiast bez zakwaterowania 12,5% przychodów od nadwyżki przekraczającej tę kwotę. Taka samą zasadę stosuje się do m.in. wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych i furgonetek, świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem.

Stawka 8,5% obejmuje również przychody z działalności usługowej, z działalności gastronomicznej w tym w zakresie przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, z zastrzeżeniem pkt 1-4 oraz 6-8 (pkt 5 lit. a).

5,5-procentową stawka ryczałtu obowiązuje w przypadku przychodów ze świadczenia usług  w zakresie prowadzenia działalności wytwórczej, robót budowlanych lub z przewozu ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton, a także prowizje z działalności handlowej w zakresie sprzedaży: biletów komunikacji miejskiej, czy znaczków pocztowych. 

3-procentową stawką ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych objęte są wszystkie przychody ze świadczenia usług  związanych z działalnością gastronomiczną, działalności usługowej w zakresie handlu, czy działalnością rybaków i odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku.

Do tej stawki zalicza się działalność gastronomiczna; nie dotyczy przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% (pkt 7 lit. a).

2-procentową stawką ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych objęte są przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, o których mowa w art. 20 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Warto zwrócić uwagę na wprowadzone przez Polski Ład zmiany w zakresie wolnych zawodów. Zmiany objęły stawki ryczałtu: 

• lekarze, dentyści, stomatolodzy, pielęgniarki i położne mają zmienioną stawkę ryczałtu z 17% na 14%,
• informatycy, programiści oraz pozostałe zawody z branży IT mają zmienioną stawkę ryczałtu z 15% na 12%,
• usługi inżynieryjne i architektoniczne mają zmienioną stawkę ryczałtu z 17-15% do 14%.

Składka zdrowotna u ryczałtowca 2022

Od stycznia 2022, czyli od wejścia w życie Polskiego Ładu, podatnicy, który wybrali opodatkowanie ryczałtem ewidencjonowanym po raz pierwszy opłacali składkę zdrowotną na nowych zasadach. Wprowadzono również obowiązek tzw. rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Przedsiębiorcy, którzy wybrali sposób opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają obowiązek co miesiąc opłacać 9-procentową składkę zdrowotną, która jest liczona od wymiaru. Liczy się wysokość uzyskanych przychodów rocznych. Ustalono trzy limity: 

• przychody do 60 000 zł,
• przychody pomiędzy 60 a 300 tys. zł oraz
• przychody powyżej 300 000 zł.

Dla tych trzech przedziałów przychodów, ustalone zostały trzy różne postawy wymiaru zdrowotnego:

• Jeśli roczny przychód przedsiębiorcy wynosi do 60 000 zł, to wysokość składki zdrowotnej wyniesie w 2022 roku 335,94 zł.
• Jeśli roczny przychód przedsiębiorcy wynosi do 60 000 zł- 300000 zł, to wysokość składki zdrowotnej wyniesie w 2022 roku 559,89 zł.
• Jeśli roczny przychód przedsiębiorcy wynosi powyżej 300000 zł, to wysokość składki zdrowotnej wyniesie w 2022 roku 1007,81 zł.

Od stycznia  2022 roku nie ma możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. 

Komu opłaca się ryczałt?

Ryczałt ewidencjonowany jest opcją, która jednym się opłaci, a innym niekoniecznie. Warto jednak wyliczyć kilka zalet takiej formy opodatkowania. Przede wszystkim jest możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości. Nie ma potrzeby dokładnego ewidencjonowania kosztów, a to znaczący plus. 

Dodatkowo można skorzystać z niższych stawek podatkowych niż w skali podatkowej lub w przypadku podatku liniowego. 

Taka forma rozliczenia będzie miała wiele zalet dla firm, które nie robią wiele kosztów. W przeciwnym wypadku będzie to forma ograniczająca. Skorzystanie z opodatkowania ryczałtem ogranicza również możliwość rozliczenia się z współmałżonkiem, a także osób, które samotnie wychowują dziecko. Ograniczenia pojawiają się również w kwestii rozliczenia pensji pracowników czy zleceniobiorców.

Jakie obowiązują zasady rozliczenia ryczałtu? 

Jeśli podatnik zdecyduje się na skorzystanie z ryczałtu ewidencjonowanego od przychodów ewidencjonowanych musi samodzielnie ustalać wysokości ryczałtu za każdy miesiąc i wpłacać go  do 20 dnia miesiąca następującego (za poprzedni miesiąc). Natomiast za grudzień przed upływem terminu złożenia zeznania rocznego. Ustawodawca nie przewidział tu żadnego limitu przychodów, do którego byłby on zwolniony z tego obowiązku.

Po spełnieniu określonych warunków istnieje możliwość skorzystania z rozliczenia kwartalnego. Wówczas należy dokonać zapłaty za dany kwartał do 20 dnia, który następuje po upływie kwartału. Natomiast w przypadku ostatniego kwartału roku podatkowego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej (rocznego zeznania).

Podatnicy, które zdecydowali się na opodatkowanie działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych powinni rozliczyć się w terminie od 15 lutego do końca kwietnia (w 2023 r. - do 2 maja) następnego roku. Termin na złożenie PIT-28 został wydłużony w stosunku do lat wcześniejszych, w których obowiązywał termin do końca lutego roku następującego po rozliczanym roku podatkowym. W tym celu składa się do urzędu skarbowego:

• PIT-28 za rok poprzedni,
• PIT-28S za rok poprzedni – jeżeli jesteś przedsiębiorstwem w spadku.

Bez względu na okresowość opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego (miesięcznie lub kwartalnie) od kwoty należnego ryczałtu w 2022 r. przedsiębiorcy nie odliczają już w przeciwieństwie do lat poprzednich - zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Ewidencja przychodów

Podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, działalność w formie spółki jawnej i cywilnej, spółkę cywilną osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, które podlegają opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych muszą: 

• posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów,
• prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
• prowadzić odrębnie dla każdego roku ewidencję przychodów.

To najprostsza i wygodna forma księgowości. Ujęte są w niej tylko wpływy z działalności gospodarczej. Prowadzi się ją w formie papierowej lub elektronicznej.

UWAGA! Od 2025 roku będzie obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów i wykaz środków trwałych przy użyciu programów komputerowych. Takie dokumenty będą musiały co miesiąc lub co kwartał być wysyłane do urzędu skarbowego. 

Ewidencja powinna zawierać: 

• datę wpisu,
• numer dowodu księgowego, na podstawie którego dokonano wpisu,
• datę uzyskania przychodu,
• kwotę przychodu opodatkowanego według poszczególnych stawek.