Czy alimenty są opodatkowane? Ekspert odpowiada!

2023-03-22

Zgodnie z obowiązującymi przepisami alimenty są uznawane za przychód dla osoby, która je otrzymuje. W myśl tego powinny podlegać obowiązkowi odprowadzenia podatku dochodowego. Prawo przewidziało jednak szereg zwolnień. W związku z tym pojawia się pytanie, czy alimenty są opodatkowane? Eksperci Podatnik.info odpowiadają!

Spis treści:

• Czy alimenty są opodatkowane?
• Czy alimenty można odliczyć od podatku?
• Czy ojciec płacący alimenty może odliczyć ulgę na dziecko?
• Podsumowanie: Alimenty a deklaracja PIT – najważniejsze informacje

Czy alimenty są opodatkowane?

Alimenty stanowią zazwyczaj dla krewnych w linii prostej lub rodzeństwa obowiązek dostarczania środków utrzymania – a w miarę potrzeby także wychowania – osobie uprawnionej. Wyróżniają się regularnością, co w praktyce oznacza, że wskazany podatnik otrzymuje wypłatę świadczenia raz w miesiącu. Przepisy regulujące obowiązek alimentacyjny są uwzględnione w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59).

Zakres i wysokość alimentów zależą od potrzeb uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego. To bardzo ważne, ponieważ od tych parametrów zależy także odpowiedź na pytanie, czy alimenty są opodatkowane. Najważniejsze informacje na temat obowiązujących przepisów znajdują się w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350).

Przychody – w myśl tych przepisów – stanowią pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych albo pozostawionych do dyspozycji podatnika w danym roku kalendarzowym. Na tej podstawie można jednoznacznie stwierdzić, że alimenty należą do jednego ze źródeł przychodów. Teoretycznie powinny więc podlegać opodatkowaniu.

Nie można jednak zapomnieć, że ustawodawca przewidział cały katalog zwolnień z podatku dochodowego. Wśród nich znalazły się również zapisy obejmujące alimenty. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o PIT, zwolnieniu podlegają świadczenia wypłacane:

• na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• na rzecz innych osób niż wymienione powyżej, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Co ważne, limit 700 zł dotyczy nie kwoty realnie wypłaconej przez osobę zobowiązaną, a tej zasądzonej wyrokiem sądu. Pojawia się więc pytanie, czy alimenty są opodatkowane w przypadku wypłacenia jednorazowo świadczeń z kilku miesięcy? Jeżeli zasądzona kwota miesięczna nie przekracza 700 zł, wówczas podatnik nie musi przejmować się nadwyżką powstałą w wyniku zaległości osoby zobowiązanej.

Opodatkowaniu podlega wyłącznie kwota powyżej 700 zł, którą podatnik ma otrzymywać w skali miesiąca. Jeżeli w wyniku zaległości zostały naliczone odsetki, wówczas ich wysokość podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

 Spójrzmy więc na przykład.

Pytanie: Zasądzona kwota alimentów wynosi 730 zł miesięcznie. W wyniku 3-miesięcznych opóźnień zapłaty jednego ze świadczeń zostały naliczone odsetki w wysokości 14,46 zł. Ile wyniesie podatek w tej sytuacji?

Odpowiedź: W skali roku podstawa opodatkowania będzie wynosiła 840 zł (30 x 12 miesięcy). Zgodnie z zasadami ogólnymi, podatek wynosi więc 100,80 zł (840 x 12%) oraz 1,73 zł z tytułu odsetek. Jeżeli jest to jedyny dochód otrzymywany przez podatnika, wówczas zalicza się on do kwoty wolnej od podatku. Dopiero gdy nadwyżka przekroczy 2 500 zł miesięcznie, zostanie uwzględniony obowiązek podatkowy.

W związku z nowelizacją przepisów podatkowych i zmienioną kwotą wolną od podatku, która wynosi 30 000 zł, zwolnieniu z opodatkowania podlega w praktyce świadczenie równe 3 200 zł. Ta wysokość wynika z:

• limitu w ustawie o PIT – 700 zł
• miesięcznej kwoty wolnej od podatku wynoszącej 2 500 zł.

Znamy już zasady wynikające z prawa podatkowego dotyczące osoby przyjmującej świadczenie. Wśród osób płacących alimenty pojawiają się także dodatkowe pytania, na przykład czy alimenty można odliczyć od podatku. Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje na ten temat.

Czy alimenty można odliczyć od podatku?

Wypłacający alimenty nie ma obowiązku uwzględnienia tego faktu we własnej deklaracji podatkowej. Skoro nie ma po nich śladu w rocznym zeznaniu PIT, czy można odliczyć zapłacone alimenty od należności uiszczanej w urzędzie skarbowym. Bez względu na to, czy ich podstawą była ugoda lub wyrok sądu, nie dają one także prawa do dodatkowej ulgi podatkowej. Wypłacający alimenty nie może odliczyć ich od swojego dochodu oraz podatku.

Czy ojciec płacący alimenty może odliczyć ulgę na dziecko?

Odpowiadając na pytanie, czy alimenty można odliczyć od podatku, wspomnieliśmy o braku możliwości skorzystania z dodatkowej ulgi. Każdy rodzic ma jednak prawo do preferencji wynikającej z wychowywania dziecka. Ulga prorodzinna przysługuje osobom sprawującym faktyczną opiekę. Świadczeniodawca nie uzyska żadnych korzyści podatkowych z tytułu faktu regularnego wypłacania środków w ramach obowiązku alimentacyjnego.

Pojawia się więc przykładowo pytanie, czy ojciec płacący alimenty może odliczyć ulgę na dziecko? Jak wspomnieliśmy, takie prawo przysługuje, jeżeli podatnik sprawuje faktyczną opiekę. Oznacza to, że możliwość skorzystania z preferencji zyska rodzic biorący udział w opiece naprzemiennej. Sprawuje w takim przypadku faktyczną władzę rodzicielską oraz opłaca alimenty.

Należy wziąć więc pod uwagę możliwość podziału prawa do skorzystania z preferencji między rodzicami na podstawie porozumienia. Jeżeli jednak jeden z nich nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, powoduje to brak przesłanek dotyczących dbałości o wychowanie dziecka. Fakt ten stanowi podstawę pozbawienia prawa do skorzystania z ulgi prorodzinnej.

Jeżeli władzę rodzicielską oraz faktyczną opiekę nad dzieckiem sprawuje wyłącznie jeden z rodziców, wówczas osoba wypłacająca alimenty nie może skorzystać z odliczenia.

Podsumowanie: Alimenty a deklaracja PIT – najważniejsze informacje

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na pytania dotyczące opodatkowania alimentów oraz uwzględnienia ich w deklaracji PIT.

• Czy alimenty są opodatkowane? Świadczenia podlegają w niektórych przypadkach zwolnieniu z obowiązku podatkowego. Dotyczy to alimentów wypłacanych na rzecz dzieci poniżej 25. roku życia otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, a także pozostałych w przypadku wysokości nieprzekraczającej 700 zł.
• Wyższa kwota wolna od podatku, która wynosi aktualnie 30 000 zł, umożliwiła w praktyce zwolnienie z obowiązku podatkowego w przypadku alimentów do 3 200 zł. Na wartość tę składa się limit 700 zł oraz 2 500 zł – 1/12 kwoty wolnej od podatku.
• Opodatkowaniu podlegają nadwyżka (powyżej 700 zł miesięcznie) oraz odsetki naliczane z tytułu zaległości.
• Czy można odliczyć zapłacone alimenty od podatku? Świadczenie nie jest uwzględniane w deklaracji podatkowej. Nie wiąże się więc z podstawą do skorzystania z dodatkowej preferencji lub odliczenia od dochodu czy podatku.
• Czy ojciec płacący alimenty może odliczyć ulgę na dziecko? Kluczowymi kryteriami są posiadanie władzy rodzicielskiej oraz faktyczne sprawowanie opieki. Jeżeli zostaną one spełnione, wówczas rodzice mogą podzielić się prawem do skorzystania z ulgi prorodzinnej.
• Sam fakt płacenia alimentów nie jest podstawą do uwzględnienia dodatkowych preferencji w rocznej deklaracji PIT.
• Przesłankami do utraty prawa do ulgi prorodzinnej są z kolei zaległości w opłacaniu alimentów. Oznaczają one zaniechanie obowiązków dotyczących dbałości o wychowanie dziecka.

Jeżeli masz dodatkowe pytania dotyczące rozliczenia alimentów oraz możliwości skorzystania z dodatkowej ulgi podatkowej, skorzystaj z darmowego programu Podatnik.info. Każdy użytkownik zyskuje możliwość konsultacji z ekspertami z obszaru księgowości, prawa podatkowego lub finansów. Dodatkowo w okresie składania deklaracji PIT możesz skorzystać z pomocy w wyborze i wypełnieniu odpowiedniego formularza. Bezpłatny program Podatnik.info pozwala na dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze możesz zyskać!