Kto powinien złożyć PIT-2?

2022-04-11

Deklaracja PIT-2, przed 2022 wśród pracowników niemal nieznana, początkiem roku zrobiła sporą karierę. Wraz z podwyższeniem kwoty wolnej wzrosła też kwota zmniejszająca zaliczki na podatek dochodowy. Część podatników nie wiedziało, czy w ogóle trzeba złożyć PIT-2 i dowiedziało się, że niezłożenie druku może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami.

PIT-2 - czym jest i kto powinien go złożyć?

Deklaracja PIT-2 jest formularzem, który pracownik składa swojemu pracodawcy. Pracownik oświadcza w deklaracji, że wyraża zgodę na odliczanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek przy wyliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. To sprawia, że podatnik otrzymuje co miesiąc wyższą kwotę netto swojego wynagrodzenia za pracę, gdyż zaliczki są pomniejszane o 1/12 wysokości kwoty zmniejszającej podatek. Ile to dokładnie?

Ile wynosi podwyżka kwoty wolnej od podatku w 2022 r.?

Od 1 stycznia 2022 r. kwota wolna od podatku w Polsce wynosi 30 000 zł w skali roku. Tym samym wzrosła kwota zmniejszająca podatek do 5100 zł. W cyklu miesięcznym wynosi ona 1/12 tej kwoty, czyli 425 zł. Co ważne, obie te kwoty dotyczą wszystkich podatników, niezależnie od tego, ile zarabiają. Także tych, których zarobki przekraczają 120 000 zł rocznie.

Kwota wolna od podatku i kwota zmniejszająca podatek w 2021 r.

Do 31 grudnia 2021 roku kwota wolna od podatku wynosiła 8000 zł w skali roku a kwota zmniejszająca podatek w rozliczeniu miesięcznym 43,76 zł.

Termin złożenia deklaracji PIT-2

Pracodawca może uwzględnić kwotę zmniejszającą podatek dopiero po złożeniu deklaracji PIT-2 przez podatnika. Ten jednak może to skutecznie zrobić:

• Przed wypłatą pierwszego wynagrodzenia u danego pracodawcy – w przypadku pracowników, którzy rozpoczynają pracę,

• Przed pierwszą wypłatą w nowym roku podatkowym – dla stałych pracowników.

Raz złożony PIT-2 obowiązuje przez cały rok podatkowy. Oznacza to, że niedopełnienie złożenia deklaracji przez podatnika skutkuje tym, że pracodawca nie będzie mógł uwzględniać kwoty zmniejszającej podatek przez cały rok podatkowy. Podatnik swoje pieniądze otrzyma, lecz dopiero przy rozliczeniu rocznym w następnym roku kalendarzowym w formie zwrotu nadpłaconego podatku.

PIT-2, podatek dochodowy i inne formy zatrudnienia

Deklaracja PIT-2 w zasadzie dotyczy głównie etatowców. Pracodawcy podatników, którzy zatrudnieni są w oparciu o umowy cywilnoprawne (o dzieło lub zlecenie) nawet bez złożenia przez nich deklaracji sami pobierają zaliczkę bez uwzględnienia wskaźnika 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.

PIT-2 – kiedy nie można złożyć?

W deklaracji PIT-2 podatnik oświadcza, że:

• Dany zakład pracy jest właściwy do zastosowania zmniejszenia podatku,

• Nie otrzymuje on renty albo emerytury poprzez płatnika,

• Nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy czy Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• Nie ma dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

• Nie ma dochodów, od których musi opłacać zaliczki we własnym zakresie – np. z działalności gospodarczej lub prywatnego najmu opodatkowanych na zasadach ogólnych.

Tym samym nie wszyscy podatnicy mogą złożyć PIT-2. Nie może tego zrobić np. pracownik będący emerytem albo równolegle prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Składając PIT-2 taki podatnik zwyczajnie oświadczyłby nieprawdę. Podatnik może też rozmyślić się i dobrowolnie wycofać oświadczenie, nawet jeśli jest uprawniony do jego złożenia i wynikających z niego uprawnień podatkowych.

Czy PIT-2 trzeba składać co roku?

W przepisach nie ma takiego wymogu. Jeśli podatnik złoży PIT-2 z chwilą rozpoczęcia zatrudnienia, będzie on w mocy w kolejnych latach podatkowych, tak długo, aż nie zaistnieją zmiany w stanie faktycznym, które będą kolidowały z możliwością składania tego druku. Chodzi o sytuacje, w których podatnik przestaje być uprawniony do złożenia deklaracji. Przykładowo – podatnik do tej pory pracował tylko na jednym etacie lub równolegle prowadził działalność gospodarczą, z której rozliczał się podatkiem liniowym 19%. W momencie, gdy zmieni formę opodatkowania tej działalności gospodarczej na skalę podatkową, traci możliwość złożenia PIT-2.

Jak szybko sprawdzić, czy PIT-2 został złożony? Oświadczenie pracownika

Jeśli podatnik nie jest pewny, czy tuż po podjęciu pracy złożył deklarację PIT-2, najlepiej, jeśli zapyta o to swój dział kadr i płac. Firmowy księgowy lub kadrowy ma dostęp do takich informacji. Innym sposobem jest przyjrzenie się tzw. „paskom wynagrodzeń”, które pracownicy otrzymują w wielu firmach. Jeśli na owym pasku podatnik dostrzeże, że uwzględniania została kwota zmniejszająca podatek (w 2021 roku wynosiła ona 43,76 zł), oznacza to, że PIT-2 został w przeszłości złożony. Jeśli pracownik nie otrzymuje „pasków”, pozostaje tylko zasięgnięcie informacji w dziale kadr i płac.

PIT-2 a Polski Ład

Od 1 stycznia 2022 r. wszedł w życie Polski Ład, zwany też Nowym Ładem. To pakiet zmian w szeregu ustaw podatkowych, które wprowadziły m.in. nowe ulgi podatkowe, nowe zasady obliczania składki zdrowotnej, wyższe minimalne wynagrodzenie, wyższe stawki godzinowe, podwyższoną kwotę wolną od podatku i tym samym nową kwotę zmniejszającą podatek. Skorzystać mieli przede wszystkim mało i średnio zarabiający pracownicy etatowi. Pierwsza wypłata w roku okazała się jednak sporym zaskoczeniem, gdyż kwota netto u wielu okazała się być znacząco niższa niż w grudniu 2021 r. Jako pierwsi odczuli to pracownicy budżetówki, którzy swoje wypłaty otrzymują z góry.

Kontrowersje związane z kwotą zmniejszającą podatek i PIT-2 w 2022 r.

Zamieszanie wynikło właśnie z powodu faktu złożenia lub niezłożenia PIT-2 przez pracownika. Do roku 2021 kwota zmniejszająca podatek była stosunkowo niska – wynosiła 43,76 zł. To powodowało, że jej uwzględnienie lub nie uwzględnienie przez pracodawcę w comiesięcznych wypłatach dla większości pracowników było niezauważalne. To powodowało, że spora część pracowników zwyczajnie nigdy nie składała PIT-2 lub nawet nie wiedziała, że istnieje taka deklaracja. W momencie, gdy wzrosła kwota wolna od podatku i kwota zmniejszająca podatek wynosi teraz 425 zł miesięcznie, ci pracownicy, którzy nie złożyli deklaracji, otrzymali znacznie uszczuploną pensję netto.

Wątpliwości z PIT-2 i oświadczenie Ministerstwa Finansów

Ministerstwo Finansów wydało przewodnik, wedle treści którego pracodawca może uwzględniać kwotę zmniejszającą podatek w dowolnym momencie roku, podobnie jak podatnik może złożyć PIT-2 w dowolnym momencie roku podatkowego. Ministerstwo twierdzi, że przepisy tej możliwości nie wykluczają. Mimo, że jest to korzystne dla podatników stanowisko, budzi wątpliwości prawne wśród doradców podatkowych i księgowych.

PIT-2 a ulga dla klasy średniej

Wspomniane kontrowersje ze stycznia 2022 r. spotęgowała nowa ulga dla klasy średniej, która podatnikowi przysługuje, jeśli ten osiąga określone dochody. W praktyce, w wielu przypadkach podatnik musiałby dopłacać do podatku przy następnym rocznym zeznaniu podatkowym. Stosowanie ulgi spowodowało dodatkowe komplikacje dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy i wypłat netto. Niektórzy podatnicy uprawnieni do ulgi postanowili z niej zrezygnować, uznając, że wystarczy do tego niezłożenie PIT-2. To błąd, gdyż nie ma on nic wspólnego z ulgą dla klasy średniej. Pracodawca zobowiązany jest do stosowania jej z urzędu. Przestaje dopiero na pisemny, osobny wniosek pracownika, który, w odróżnieniu od PIT-2, musi być składany na każdy kolejny rok podatkowy.

Co jeśli nie złożę PIT-2?

Złożenie deklaracji PIT-2 nie jest obowiązkowe. Nie ma żadnych karnych sankcji związanych z niezłożeniem deklaracji. To wyłącznie decyzja podatnika i jego prawo. Jednakże niezłożenie powoduje konsekwencje w postaci zaprzestania przez pracodawcę stosowania kwoty wolnej od podatku w wyliczeniach comiesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Oznacza to, że netto pracownik zarobi co miesiąc mniej. Pieniądze, które nadpłaci zostaną mu zwrócone przy składaniu deklaracji PIT-37 w następnym roku kalendarzowymi.

Niezłożenie PIT-2 czasami się opłaca

Bywają sytuacje, w których niezłożenie deklaracji może być dla podatnika bardziej korzystne. Jest tak w kilku przypadkach:

• W przypadku pracowników zatrudnionych przez więcej niż jednego pracodawcę, w różnych zakładach pracy, powinni oni złożyć PIT-2 tylko u jednego z nich. Jeśli zrobią to kilka razy, odliczenia zostaną co prawda uwzględnione, ale przy najbliższym rocznym rozliczeniu fiskus upomni się o te pieniądze w formie dopłaty.

• Analogicznie rzecz się ma wobec pracowników, którzy równolegle prowadzą działalność gospodarczą i dokonują odliczeń od podatku na tej działalności.

• Emeryci, którzy nadal utrzymują aktywność zawodową również nie powinni składać PIT-2, gdyż podatek jest odliczany od emerytury.

Należy pamiętać – złożenie lub niezłożenie PIT-2 przez podatnika to jego prawo, nie obowiązek.

Formularze PIT-2K i PIT-2A

Warto nadmienić, że obok PIT-2 są też bliźniacze deklaracje PIT-2K oraz PIT-2A. Do czego służą?

• PIT-2K – to oświadczenie pracownika o chęci skorzystania z ulgi odsetkowej, będącej jedną z ulg budowlanych.

• PIT-2A – to oświadczenie o chęci skorzystania z ulgi odsetkowej składane przez podatników, którzy pobierają emerytury, renty, świadczenia integracyjne, stypendia albo utrzymują się z innych form wynagrodzenia za pracę.

Zarówno PIT-2K jak i PIT-2A załącza się do zeznania podatkowego PIT-36, PIT-37 lub PIT-28 razem z PIT-D.