Nowelizacja ustawy o rachunkowości - sprawdź co się zmieni!

2024-04-30

16 kwietnia 2024 r. prezydent podpisał nowelizację ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw. Duże, wielonarodowe korporacje będą miały obowiązek ujawniania informacji o zapłaconym podatku dochodowym oraz innych informacji w podziale na poszczególne kraje.

Zgodnie z nowymi przepisami duże przedsiębiorstwa wielonarodowe prowadzące działalność gospodarczą w Unii Europejskiej będą miały obowiązek publicznego ujawnienia informacji o zapłaconym podatku dochodowym oraz innych informacji w podziale na poszczególne kraje. Nowelizacja ustawy ma na celu zwiększenie przejrzystości podatkowej w UE. Publiczne udostępnianie przez firmy informacji na temat podatków zapłaconych w miejscu, w którym rzeczywiście został wygenerowany zysk, pomoże zwiększyć społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw przez przyczynianie się do dobrobytu państwa, w którym prowadzona jest działalność (poprzez płacenie podatków). Zaproponowane rozwiązania zwiększą także klarowność, jeśli chodzi o działalność firm w tych krajach, które nie przestrzegają międzynarodowych norm zarządzania w kwestiach podatkowych, czyli w tzw. rajach podatkowych.

Ponadto ustawodawcy wprowadzają zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz w ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym. W odniesieniu do pozostałych jurysdykcji podatkowych informacje będą przedstawiane w formie skumulowanej.

Kogo obejmą zmiany?

Obowiązek sporządzenia, publikowania i udostępnienia sprawozdania o podatku dochodowym będzie dotyczył: 

• jednostek dominujących najwyższego szczebla, jeżeli przychody ujęte w rocznym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym tych jednostek przekraczają dla każdego z dwóch ostatnich lat obrotowych kwotę 3 500 mln zł (kwota 3 500 mln zł została ustalona przez przeliczenie 750 mln euro na walutę polską przy zastosowaniu oficjalnego kursu z dnia 21 grudnia 2021 r. ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym UE); 

• jednostek samodzielnych, jeżeli przychody ujęte w rocznym sprawozdaniu finansowym tych jednostek przekraczają dla każdego z dwóch ostatnich lat obrotowych kwotę 3 500 mln zł. 

Obowiązek ten będzie ciążył wyłącznie na jednostkach dominujących najwyższego szczebla i jednostek samodzielnych będących spółkami kapitałowymi, spółkami kapitałowo-akcyjnymi, bądź spółkami jawnymi lub komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej. Ponadto ustawa przewiduje dwie sytuacje, w których nie będzie powstawać obowiązek udostępniania sprawozdania o podatku dochodowym.

Obowiązki z zakresu sprawozdawczości podatkowej

Jak już zostało wspomniane, publikowane będą sprawozdania o podatku dochodowym za rok obrotowy, dotyczące odpowiednio jednostki dominującej najwyższego szczebla albo jednostki samodzielnej. Sprawozdania i oświadczenia będą składane przez kierowników jednostek, w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego, we właściwym rejestrze sądowym oraz publikowane na stronach internetowych tych jednostek.

Wskazane ustawą podmioty są zobligowane do:

• sporządzenia i podpisania sprawozdania o podatku dochodowym,

• złożenia sprawozdania o podatku dochodowym do Krajowego Rejestru Sądowego w terminie 12 miesięcy od dnia bilansowego,

• publicznego udostępnienia sprawozdania o podatku dochodowym na stronie internetowej jednostki (przez okres co najmniej 5 lat) – dotychczas informacje takie udostępniały jedynie organom podatkowym.

Jakie dane ma zawierać sprawozdanie o podatku dochodowym?

Sprawozdanie o podatku dochodowym, zgodnie z omawianą nowelizacją UoR, ma uwzględniać m.in. następujące informacje:

• opis charakteru działalności,

• liczbę pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,

• przychody – w tym transakcje z podmiotami powiązanymi,

• kwotę zysku lub straty przed opodatkowaniem,

• kwotę podatku dochodowego należnego w danym roku obrotowym,

• kwotę podatku dochodowego zapłaconego w danym roku obrotowym przez jednostki i oddziały w danej jurysdykcji podatkowej, w tym podatek u źródła w ramach grupy kapitałowej,

• kwotę niepodzielonego zysku z lat ubiegłych na koniec danego roku obrotowego.

Uzasadnienie nowelizacji ustawy o rachunkowości

Skomplikowane przepisy podatkowe i utajnianie informacji umożliwiają niektórym wielonarodowym firmom tzw. agresywne planowanie podatkowe, które skutkuje uchylaniem się od opodatkowania. W odróżnieniu do małych i średnich przedsiębiorstw lub indywidualnych podatników, wielonarodowe firmy mają możliwość przenoszenia zysków z jednego kraju do drugiego, aby obniżyć płacone podatki. Według szacunków, państwa UE mogą tracić w ten sposób ok. 50–70 mld euro rocznie.

W uzasadnieniu do projektu przedłożono, że już obecnie takie firmy mają obowiązek przedstawiania organom podatkowym informacji na temat zapłaconego podatku dochodowego oraz innych informacji związanych z podatkami w podziale na kraje:

• sprawozdawczość podatkowa w podziale na kraje dla sektora bankowego (dyrektywa 2013/36/UE wdrożona ustawą Prawo bankowe) oraz

• dla przedsiębiorstw z branży wydobywczej i przedsiębiorstw prowadzących wyręb lasów pierwotnych (dyrektywa 2013/34/UE wdrożona ustawą o rachunkowości).

Nowe przepisy mają na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, a także przyczynić się do zwiększenia przejrzystości podatkowej oraz wzmocnienia zaufania publicznego. Dotychczasowe luki w krajowych i międzynarodowych przepisach podatkowych powodowały ich naginanie i np. przenoszenie zysków do innych krajów, w celu zmniejszenia kwoty płaconych podatków. Zmiany legislacyjne wymagają ujawniania danych przedsiębiorstw, które prowadzą działalność również w tzw. rajach podatkowych, które bardzo często nie przestrzegają standardów dobrego zarządzania w tych kwestiach. Dodatkowo publiczne udostępnienie informacji na temat podatków zapłaconych w miejscu, w którym rzeczywiście został wygenerowany zysk, wpłynie pozytywnie na świadomość potencjalnych inwestorów i ułatwi podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

Informacje zawarte w sprawozdaniach będą musiały być ujawniane oddzielnie dla wszystkich państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tj. EOG – obejmuje kraje UE oraz Islandię, Norwegię i Liechtenstein, nie obejmuje Szwajcarii) oraz tzw. rajów podatkowych, w których dane przedsiębiorstwo prowadzi działalność.

Kiedy nowelizacja wejdzie w życie

Nowe przepisy mają zastosowanie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia, z wyjątkiem części przepisów, które wejdą w życie 22 czerwca 2025 r. Jednakże nowelizacja będzie miała zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdania o podatku dochodowym za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 21 czerwca 2024r.