Nowelizacja ustawy o VAT - stawki obniżone i odwrotne obciążenie

2024-09-13

Minister Finansów przygotował założenia projektu nowelizacji ustawy o podatku VAT, która ma wejść w życie w 2025 roku. Nowelizacja przewiduje zmiany dotyczące m.in. obniżonych stawek VAT, ustawy o podatku akcyzowym oraz mechanizmu odwrotnego obciążenia. Jakie modyfikacje w obniżonych stawkach VAT można spodziewać się od 2025 roku?

W ramach projektu Minister Finansów proponuje dostosowanie zakresu obniżonych stawek do limitów kategorii towarów i usług zgodnie z dyrektywą VAT (2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej) w zakresie stawek podatku, zmienioną dyrektywą 2022/542. W ustawie o podatku od towarów i usług zaproponowano również zmiany dotyczące funkcjonowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, a także pojawiła się propozycja zniesienia obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi. Dodatkowo, po trzech latach obowiązywania nowej matrycy stawek VAT, przewiduje się doprecyzowanie przepisów w tym zakresie. Rezultatem tych zmian ma być utrzymanie szczelności systemu podatkowego oraz pozytywny wpływ regulacji na podmioty dokonujące transakcji na giełdzie.

Obniżone stawki VAT - jakie zmiany?

Zmiany w systemie stawek obniżonych VAT dotyczą dostosowania ich zakresu do limitów kategorii towarów i usług, na które mogą być stosowane stawki obniżone, zgodnie z wymogami dyrektywy VAT. Ponadto, po trzech latach funkcjonowania nowej matrycy stawek, zaproponowano doprecyzowanie i dostosowanie tych przepisów.

W najważniejszych założeniach projektu w obszarze stawek VAT przewidziano:

1) Zerowa stawka VAT na statki ratownicze i łodzie ratunkowe wykorzystywane na morzu, które nie są jednostkami pełnomorskimi. Projekt przewiduje w szczególności objęcie 0% stawką VAT statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. Aktualnie stawka 0% dotyczy wyłącznie takich jednostek pełnomorskich, a nowa zmiana ma ujednolicić sposób opodatkowania wszystkich statków ratowniczych (art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).

2) Stawka VAT 8% dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy tj. przepisów z 2010 r. ma zostać utrzymana bezterminowo. Obecnie obniżona stawka obowiązuje do 27 maja 2025 r., jednak Minister Finansów uznał za nieuzasadnione opodatkowanie starszych wyrobów medycznych wyższą stawką, o ile spełniają wymagania nowej ustawy z 2022 r.

3) Likwidację stawki obniżonej VAT dla tzw. żywych koniowatych (koni, osłów, mułów, osłomułów). Zmiana dostosowuje przepisy do limitów kategorii towarów, jakie mogą być objęte obniżonymi stawkami zgodnie z dyrektywą UE w zakresie stawek podatku od wartości dodanej, która m.in. ustanowiła limity kategorii towarów/usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone, co spowoduje wzrost VAT z 8% do 23% dla tych zwierząt.

4) Podwyższenie stawki VAT na produkty z konopi siewnych (Cannabis sativa), przeznaczone do palenia lub inhalacji, z obecnych 8% do 23%. Minister Finansów uznał, że nie ma podstaw do stosowania preferencyjnej stawki VAT dla tych towarów.

5) Doprecyzowanie brzmienia poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT dotyczącego nawozów, środków ochrony roślin oraz pasz dla zwierząt gospodarskich i domowych. Potrzeba doprecyzowania wynika z wątpliwości co do zakresu rozumienia pojęć nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy, w związku z brakiem odwołania wprost w przepisie ustawy o podatku VAT do definicji tych produktów. Zmiany mają na celu eliminację wątpliwości interpretacyjnych i poprawę zgodności z przepisami branżowymi.

6) Obniżenie stawki VAT na kubeczki menstruacyjne z 23% do 5%, co ma na celu ujednolicenie stawki VAT dla produktów higienicznych dla kobiet, takich jak podpaski i tampony.

Odwrotne obciążenie VAT

Nowelizacja przewiduje również przedłużenie funkcjonowania mechanizmu odwrotnego obciążenia podatkiem VAT dla gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym oraz usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych do 31 grudnia 2026 r., zgodnie z terminem wskazanym w dyrektywie VAT. Według Ministra Finansów celem tej zmiany jest utrzymanie stabilności systemu podatkowego oraz pozytywny wpływ regulacji na podmioty handlujące na giełdzie.

Mechanizm czasowego odwrotnego obciążenia VAT dla gazu został wprowadzony 1 kwietnia 2023 r. Przepisy te, mające charakter epizodyczny, obowiązują do 28 lutego 2025 r., na podstawie art. 199a ust. 1 lit. a i e dyrektywy VAT. Mechanizm ten ma działanie prewencyjne i jest stosowany przez wiele państw członkowskich.

Brak przedłużenia tego mechanizmu spowodowałby jego wygaśnięcie po 28 lutego 2025 r., co mogłoby prowadzić do nadużyć związanych z tzw. znikającymi podatnikami, wzrostu kosztów działalności na rynku giełdowym, obniżenia płynności finansowej przedsiębiorstw oraz pogorszenia konkurencyjności polskiej giełdy względem innych krajów UE.

Zniesienie obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi

Zgodnie z ustawą z 29 października 2021 r. nowelizującą przepisy dotyczące podatku dochodowego oraz innych ustaw, wprowadzono obowiązek integracji kas rejestrujących online z terminalami płatniczymi. Niezrealizowanie tego obowiązku skutkowało nałożeniem kary finansowej w wysokości 5 tys. zł na podatników VAT. Wdrożenie tej regulacji zostało jednak odroczone do końca 2024 r., a wprowadzono tymczasowy wymóg przesyłania przez agentów rozliczeniowych danych dotyczących transakcji płatniczych do Szefa KAS do 31 grudnia 2024 r. Ze względu na trudności rynkowe z dostępnością odpowiednich terminali oraz skuteczność tymczasowego rozwiązania, zasadne jest trwałe zrezygnowanie z obowiązku integracji kas z terminalami.

Zwrot akcyzy od czasowo zarejestrowanych samochodów osobowych przeznaczonych na wywóz za granicę

Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym z 6 grudnia 2008 r. ma wprowadzić możliwość zwrotu akcyzy od samochodów osobowych, które zostały czasowo zarejestrowane w Polsce w celu wywozu za granicę. Obecne przepisy wykluczają zwrot akcyzy dla takich pojazdów, co zmienia wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 17 maja 2023 r. w sprawie C-105/22, który uznał, że czasowa rejestracja na potrzeby wywozu nie wyklucza prawa do zwrotu podatku.

Zwolnienie od akcyzy dla samochodów zarejestrowanych profesjonalnie i wykorzystywanych do badań i rozwoju

Planowane jest wprowadzenie zwolnienia od akcyzy dla samochodów osobowych podlegających profesjonalnej rejestracji, które są wykorzystywane w celach badawczych lub rozwojowych. Obecnie akcyza jest wymagana od takich pojazdów, co utrudnia prowadzenie działalności badawczej i rozwojowej w Polsce. Nowa regulacja ma zwiększyć konkurencyjność polskiej branży motoryzacyjnej.

Rozszerzenie uprawnień Ministra Finansów w zakresie JPK CIT i PIT

Nowelizacja ustawy z 29 października 2021 r. przewiduje rozszerzenie upoważnień dla Ministra Finansów w zakresie określania zakresu danych przekazywanych w formie ustrukturyzowanej (schemy JPK). Obecne przepisy nie umożliwiają Ministrowi zwolnienia podatników z obowiązku przekazywania całości lub części ksiąg w takiej formie, co ogranicza możliwości korzystnych zmian dla podatników.

Terminy wprowadzenia zmian w VAT

Rada Ministrów planuje przyjąć projekt i skierować go do Sejmu do końca III kwartału 2024 roku. Nowelizacja ma wejść w życie od początku 2025 roku.