Podatek od pustostanów 2024

2024-07-01

Wprowadzenie podatku od pustostanów w 2024 roku budzi liczne kontrowersje i pytania. Ten nowy instrument fiskalny ma na celu zniechęcenie właścicieli nieruchomości do trzymania ich nieużytkowanych, co może poprawić dostępność mieszkań i lokali komercyjnych. Jakie korzyści i wyzwania niesie ze sobą podatek od pustostanów oraz kiedy możemy spodziewać się jego wdrożenia?

Podatek od pustostanów to narzędzie polityki fiskalnej, które zyskuje na popularności na całym świecie, a w ostatnich miesiącach jest również rozważane w Polsce. Jest on skierowany do właścicieli mieszkań (nieruchomości), którzy przez dłuższy czas nie wynajmują swoich lokali mieszkalnych lub komercyjnych. Jego celem jest zachęcenie właścicieli do efektywnego wykorzystywania swoich nieruchomości, co może pomóc w zaspokojeniu popytu na mieszkania i miejsca pracy oraz przeciwdziałać spekulacjom na rynku nieruchomości. Jak dokładnie funkcjonuje podatek od pustostanów i jakie mogą być jego potencjalne korzyści i wady?

Czym jest pustostan?

Definicja tego pojęcia nie została jeszcze określona w polskim prawodawstwie, jednak pustostanem nazywa się budynek lub lokal, który z jakichś przyczyn nie jest zamieszkany ani wykorzystywany w żaden sposób, czyli po prostu pozostaje nieużywany.

Polskie prawo nie przewiduje sytuacji, w której nieruchomość pozostaje bez właściciela. Jeśli na przykład ostatni właściciel umrze bez spadkobierców, własność przechodzi na państwo. W związku z tym zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego skutkuje naruszeniem prawa własności, co może prowadzić do różnych konsekwencji, takich jak roszczenia o zwrot lokalu, eksmisje, a nawet odpowiedzialność odszkodowawcza.

Jak działa podatek od pustostanu?

Podatek od pustostanów nakładany jest na właścicieli nieruchomości, którzy nie wynajmują swoich lokali przez określony czas, zazwyczaj kilka miesięcy. Stawka podatku może być stała lub progresywna, zależnie od długości okresu, w którym nieruchomość pozostaje niewykorzystana. Celem tego podatku jest zniechęcenie właścicieli do trzymania nieruchomości bez użytku, co skłania ich do poszukiwania najemców lub sprzedaży.

Możliwe korzyści z podatku od pustostanów

• Zwiększenie dostępności mieszkań i lokali komercyjnych: podatek ten może zachęcić właścicieli do wynajmu lub sprzedaży swoich nieruchomości, co zwiększa dostępność mieszkań i lokali komercyjnych na rynku.

• Przeciwdziałanie spekulacji na rynku nieruchomości: może zniechęcić inwestorów do nabywania nieruchomości jedynie w celach spekulacyjnych, stabilizując ceny nieruchomości i wprowadzając bardziej sprawiedliwe zasady dla osób kupujących swoje pierwsze domy.

• Poprawa jakości życia w miastach: puste nieruchomości mogą przyczyniać się do degradacji miejskich obszarów i zmniejszać ich atrakcyjność. Motywując właścicieli do zagospodarowania tych nieruchomości, podatek może pomóc w ożywieniu zaniedbanych obszarów.

Kiedy podatek od pustostanów?

Grupa posłów opozycji skierowała interpelację do Ministerstwa Finansów, z zapytaniem, czy planowane jest wprowadzenie podatku od pustostanów oraz jakie będą jego koszty. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów nie podało konkretnej daty wprowadzenia takiego podatku, wskazując jedynie, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby to było możliwe. W odpowiedzi wiceministra finansów Jarosława Nenemana można przeczytać, że wprowadzenie dodatkowego podatku wymaga precyzyjnego zdefiniowania 'pustostanów' oraz opracowania metod identyfikacji takich lokali. Kwestia ta wymaga gruntownej analizy uwzględniającej wiele istotnych czynników. Dopiero po spełnieniu tych warunków będzie możliwe wprowadzenie odpowiednich zmian w podatku od czynności cywilnoprawnych lub podatku od nieruchomości.

Wynika z tego, że wprowadzenie podatku od pustostanów jest mało prawdopodobne w najbliższym czasie. Argumenty Ministerstwa Finansów, takie jak konieczność precyzyjnej definicji i identyfikacji pustostanów, są logiczne. Jednak na chwilę obecną nie jest to priorytet ani dla Ministerstwa Finansów, ani dla Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Brak zmian w wynajmie długoterminowym

Posłowie opozycji poruszyli również kwestię podatku od wynajmu długoterminowego, odwołując się do obietnicy zwolnienia tego typu wynajmu z podatku. Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że przepisy dotyczące VAT już przewidują istotne ulgi podatkowe dla najmu mieszkań. Ministerstwo wyjaśniło, kiedy wynajem jest zwolniony z VAT, a usługi zakwaterowania objęte są obniżoną, 8-procentową stawką VAT. Ponadto, przychody z najmu prywatnego są opodatkowane wyłącznie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, wynoszącym 8,5% do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% od nadwyżki powyżej tej kwoty.

W związku z tym, nie należy spodziewać się zmian w opodatkowaniu wynajmu długoterminowego, przynajmniej na razie.

Podatek katastralny - czy zostanie wprowadzony?

Inną daniną, która również jest brana pod uwagę jest podatek katastralny. Jego wysokość zależy od wartości domu lub mieszkania – im wyższa wartość nieruchomości, tym wyższa opłata. W krajach europejskich stawka podatku katastralnego wynosi średnio 1-2% wartości nieruchomości. Oznacza to, że właściciel mieszkania wartego 800 000 zł musiałby zapłacić 8 000 zł podatku katastralnego, co jest znacznie wyższą kwotą niż obecny podatek od nieruchomości w Polsce. Taką daninę muszą płacić też właściciele mieszkań pod wynajem.

Obecnie w Polsce podatek od nieruchomości jest ustalany na podstawie "kwotowej" metody, co oznacza, że płaci się go od metra kwadratowego domu lub mieszkania. Stawki tego podatku są ustalane przez gminy, ale muszą mieścić się w określonym przez rząd maksimum. Maksymalne stawki podatku od nieruchomości stosowane przez większość gmin, w 2024 roku zmieniły się następująco:

• budynki mieszkalne oraz ich części - 1,15 zł/mkw.

• budynki oraz ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej – 33,10 zł/mkw.

• grunty pozostałe (w tym związane z własnością lokali) – 0,71 zł/mkw.

• grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (bez względu na kwalifikację w EGIB) – 1,34 zł/mkw.

W przeciwieństwie do tego, podatek katastralny byłby obliczany na podstawie wartości nieruchomości.

Proponowany podatek katastralny w Polsce miałby na celu regulację cen na rynku nieruchomości, obejmując dodatkowe mieszkania posiadane przez jedną rodzinę, takie jak drugie, trzecie czy czwarte mieszkanie. Ministerstwo Rozwoju i Technologii zapewnia, że obecnie nie ma planów wprowadzenia podatku katastralnego w Polsce, ale jednocześnie wskazuje, że urzędnicy monitorują sytuację na rynku mieszkaniowym i pracują nad różnymi rozwiązaniami.

Ewentualny nowy podatek od nieruchomości prawdopodobnie nie będzie typowym podatkiem katastralnym, jednak właściciele nieruchomości powinni być gotowi na możliwe zmiany w przyszłości.

Pustostany - sytuacja w Polsce

Z Narodowego Spisu Powszechnego wynika, że na dzień 31 marca 2021 r. w Polsce było 1,8 mln niezamieszkałych mieszkań, co stanowi 11,7% całkowitej liczby mieszkań w kraju. Statystyki te uwzględniają zarówno deklaracje spisowe, jak i dane od dostawców energii elektrycznej, co pozwala na dokładne określenie liczby niezamieszkałych lokali, które można utożsamiać z pustostanami. W poprzednich spisach takie dane nie były zbierane. Należy jednak zauważyć, że większość takich pustostanów to lokale zniszczone, wymagające gruntownego i kosztownego remontu. Relatywnie niewielka część to nowe mieszkania, które, mimo że mogłyby być wynajmowane, stoją puste.

Aby rozważać wprowadzenie podatku od pustostanów, konieczne jest zgromadzenie bardziej szczegółowych informacji m.in. opracowania identyfikacji takich lokali, ich dokładnego zdefiniowania. Potrzebne są dane, które pozwolą ocenić, ile z tych niezamieszkałych mieszkań to faktyczne pustostany, ile jest zdatnych do zamieszkania oraz ile znajduje się w atrakcyjnych lokalizacjach dla potencjalnych najemców lub kupujących. Prawdopodobnie dopiero wtedy możliwe będzie dokonanie odpowiednich zmian w podatku od czynności cywilnoprawnych lub podatku od nieruchomości.