Podatek od zysków giełdowych

2023-04-04

Osoby inwestujące na giełdzie muszą co roku wykazać we właściwej deklaracji organom podatkowym wartość uzyskanego z tego tytułu dochodu, a także zapłacić należny podatek od osiągniętego zysku. Jak obliczyć podatek od zysków giełdowych, kto składa deklarację do urzędu skarbowego i w jakim terminie?

Co to jest podatek giełdowy?

Podatek od zysków kapitałowych, zwany inaczej Podatkiem Belki, został wprowadzony w 2002 roku. Przez pierwsze dwa lata był on obowiązkowy dla zysków od depozytów bankowych. Wynosił wówczas 20% i pobierany był tylko od oszczędności w bankach. Po dwóch latach obniżono podatek Belki do 19%, ale objęto nim także zyski pochodzące z inwestycji w papiery wartościowe, czyli tzw. dochody kapitałowe.

Każda osoba, która inwestuje na rynku giełdowym, w fundusze inwestycyjne, obligacje Skarbu Państwa lub tylko otwiera lokatę w banku, jest zobligowana płacić do kasy państwa 19% od osiągniętych zysków. Podatek giełdowy płaci się od dochodu, czyli różnicy między sumą przychodów uzyskanych ze sprzedaży akcji i innych instrumentów finansowych, a poniesionymi kosztami.

Dochody kapitałowe nie są rozliczane razem z innymi przychodami, ale na specjalnie do tego przeznaczonym druku PIT 38, w rocznym zeznaniu podatkowym. Zależnie od instrumentu finansowego, różne są sposoby płacenia podatku, np. ze sprzedaży akcji, inwestor rozlicza się samodzielnie składając deklarację PIT-38. Z kolei podatek od dywidendy odprowadza spółka, która ją inwestorowi wypłaciła. Kwestia zapłaty podatku może dotyczyć również banku (po zamknięciu lokaty), czy Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (po sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszu).

Kto musi rozliczyć podatek od zysków giełdowych?

Kwestia prawidłowego rozliczenia podatku od osiągniętych zysków kapitałowych pojawia się w momencie kiedy płatnik sprzedał przynajmniej jedną akcję na giełdzie lub zamknął pozycję na rynku kontraktów terminowych. Otrzyma wówczas z biura maklerskiego wypełniony PIT-8C (do końca lutego). Drugi egzemplarz tego formularza powinien dotrzeć do odpowiedniego urzędu skarbowego.

W deklaracji PIT-8C biuro maklerskie przekazuje dane o uzyskanych przez podatnika przychodach ze sprzedaży akcji i obligacji oraz poniesionych kosztach w okresie całego roku podatkowego. Na jej podstawie i zawartych w niej danych należy wypełnić PIT-38. Deklarację trzeba przekazać do urzędu skarbowego do końca kwietnia 2023 r (w 2023 roku do 2 maja!). Jest do tego zobligowany każdy, kto w poprzednim roku dokonał transakcji sprzedaży instrumentów finansowych np. akcji, niezależnie od tego, czy przyniosły one zysk czy stratę.

Jakie przychody rozliczyć w PIT 38?

Dokładne informacje o tym, jakie przychody należy wykazać w formularzu PIT-38, znajdują się w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Do przychodów z kapitałów pieniężnych zalicza się m. in.: odsetki od depozytów bankowych, lokat lub innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, przychody z obrotu papierami wartościowymi, jak również dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Zgodnie z ustawą deklaracja PIT-38 jest przeznaczona dla podatników, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody:

• z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (np. dochody z forex, pożyczonych papierów wartościowych (tzw. sprzedaż krótka), pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, udziałów w spółkach z osobowością prawną;
• z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach prawa handlowego mających osobowość prawną (z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną) albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część;
• z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej (wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną).

Przychody kapitałowe uzyskane poza Polską, które nie zostały zwolnione z opodatkowania należy także ująć i rozliczyć w deklaracji PIT-38. Inwestycje zagraniczne wykazujemy w załączniku PIT/ZG.

Jak rozliczyć podatek od zysków kapitałowych?

W przypadku sprzedaży prywatnych papierów wartościowych lub udziałów w spółkach, podatnik ma obowiązek rozliczyć się na druku PIT-38. Na PIT-38 deklarować należy również przychody ze zbycia kryptowalut.

Jak obliczyć podatek? Stawka podatku wynosi 19%. Jest to stała kwota podatku, niezależnie od tego, jaki podatnik osiągał dochód na giełdzie. Podatek jest pobierany wyłącznie w przypadku zysków kapitałowych. Jeśli poniesione koszty uzyskania przychodów są wyższe niż uzyskany ze sprzedaży przychód, oznacza to, że mamy stratę. W takim przypadku nie płaci się podatku.

PIT-8C - Koszty uzyskania przychodu

Uzyskiwanie dochodów kapitałowych związane jest z kosztami, które ponosi inwestor. Przykładem kosztów uzyskania przychodu mogą być wydatki poniesione podczas transakcji bez pośrednictwa biura maklerskiego. Wśród nich znajdują się między innymi: odsetki kredytowe z tytułu zobowiązania zaciągniętego na nabycie papierów wartościowych, udziałów. Jeżeli podatnik nabył je jednak w drodze spadku lub darowizny, nie pojawiają się żadne koszty możliwe do odliczenia. Co ważne, dochód z takiej transakcji nie podlega opodatkowaniu.

W przypadku sprzedaży papierów wartościowych lub akcji w spółce do kosztów można zaliczyć prowizje z tytułu takiej sprzedaży czy też opłaty z tytułu prowadzenia rachunku maklerskiego. Rozliczając PIT 38, można te koszty odliczyć od przychodu. Koszty mogą być rozliczone dopiero w momencie, gdy powstaje obowiązek zapłaty podatku Belki.

Formularz PIT-8C stosowany jest też do wykazania dochodów nie tylko z giełdy, ale też z innych źródeł jak alimenty, stypendia, dotacje (subwencje), dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia oraz z tytułu kwot wypłacanych po śmierci członków otwartego funduszu emerytalnego, które rozliczane są na innych formularzach niż PIT-38.

Kiedy nie zapłacimy podatku od zysków giełdowych?

Biuro maklerskie nie wystawi dokumentu PIT-8C, jeżeli w ubiegłym roku wyłącznie kupowaliśmy akcje (nawet jeżeli ich cena wzrosła) albo nie wykonaliśmy żadnej transakcji. W takich sytuacjach nie ma także obowiązku składania do urzędu skarbowego PIT-38.

Osoby, które w ubiegłym roku sprzedały na giełdzie z zyskiem tylko akcje kupione przed końcem 2003 roku, również nie muszą składać zeznania PIT-38, ani płacić podatku. Wynika to z tego, że do 31 grudnia 2003 r. obowiązywało zwolnienie podatkowe dla dochodów uzyskiwanych na giełdzie. Przepisy wprowadzające nowy podatek, zwany potocznie giełdowym, zaczęły obowiązywać 1-go stycznia 2004 r.

Ile można odliczyć straty z giełdy?

Inwestowanie niestety nie zawsze wiąże się z zyskami. W przypadku poniesienia straty, płatnik ma możliwość wyboru, w których latach i w jakiej wysokości dokonuje odliczeń, z zachowaniem warunku co do dopuszczalnej kwoty odliczenia w roku podatkowym, tj. wysokość obniżenia nie może być wyższa niż 50% kwoty poniesionej straty.

Możliwość ta istnieje przez pięć kolejno zastępujących po sobie latach podatkowych. Drugą opcją jest jednorazowe odliczenie straty (w jednym z najbliższych następujących po sobie pięciu latach podatkowych) o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł.

Czy koszty przechodzą na następny rok?

Według 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym koszty uzyskania przychodów potrąca się tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. W konsekwencji oznacza to, że podatnik ujmuje koszty (w tym również poniesione koszty na przełomie roku) w księdze w dacie ich poniesienia.

Zaliczki na podatek od akcji

Biura maklerskie nie są zobligowane do pobierania zaliczek na podatek, a jedynie do sporządzenia informacji o wysokości przychodów inwestora. W konsekwencji formularz ten musi być wysłany do podatnika, który następnie musi rozliczyć się z Urzędem Skarbowym. Nie ma możliwości, by w ciągu roku odprowadzać zaliczki na przyszły podatek, tak jak robi się to np. w przypadku comiesięcznych pensji.

Wobec tego, gdy rozliczenie na podstawie PIT-8C wykaże zysk, należy zapłacić 19% od tej kwoty. Jeżeli z wyliczeń wyjdzie strata, podatku nie będzie trzeba płacić.

Kilka rachunków inwestycyjnych

Jeśli mamy kilka rachunków inwestycyjnych, bo korzystaliśmy z usług nie jednego, a kilku biur maklerskich, to od każdego z nich otrzymamy odrębną informację PIT-8C . Czy należy złożyć w urzędzie skarbowym również osobne formularze PIT-38? W takim przypadku wypełniamy tylko jeden PIT-38. Należy wówczas zsumować odpowiednie pozycje z formularzy, by ostatecznie sprawdzić, czy powstał zysk, od którego należy zapłacić podatek.

Terminy złożenia zeznania PIT 38

Deklarację podatkową PIT 38 należy dostarczyć do właściwego urzędu skarbowego (w zależności od miejsca zamieszkania) w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku, który następuje po roku podatkowym, w którym dokonywane były inwestycje. Rozliczając się z fiskusem za 2022 rok, termin ten wydłuża się do 2 maja (30 kwietnia wypada w niedzielę).

Niezłożenie PIT-38 i nierozliczenie się z fiskusem grozi mandatem, którego wysokość zależna jest od minimalnego wynagrodzenia.

Jakie dokumenty są potrzebne do PIT 38?

Do wypełnienia zeznania podatkowego PIT-38 w roku 2023, musimy zebrać dane o uzyskanych przychodach z kapitałów pieniężnych w roku podatkowym 2022. Zazwyczaj będzie to informacja z biura maklerskiego czyli wspomniany wyżej druk PIT-8C. Jeśli mamy kilka rachunków, bo korzystaliśmy z usług nie jednego, a kilku biur maklerskich, to z każdego z nich otrzymamy osobny formularz PIT-8C.

Do deklaracji PIT 38 może być dołączony tylko jeden załącznik - PIT/ZG w którym wykazujemy dochody z giełdy, papierów wartościowych uzyskanych za granicą, gdy te dochody były osiągane w kraju, z którym Polska ma podpisaną tzw. umowę z zastosowaniem odliczenia proporcjonalnego. W przypadku, gdy dochód z papierów wartościowych uzyskaliśmy w kilku obcych krajach, wtedy musimy dołączyć tyle załączników PIT/ ZG, z ilu krajów pozyskaliśmy dochody.

Trzeba też pamiętać, że w przypadku dokonania sprzedaży poza rachunkiem inwestycyjnym, należy samodzielne wypełnić zeznanie podatkowe PIT 38.

Wspólne rozliczenie z małżonkiem

Małżonkowie uzupełniają PIT-38 oddzielnie, każdy swoją deklarację. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia małżonków. Wspólnie małżeństwo może rozliczyć swoje dochody z pracy albo działalności gospodarczej, jednakże inwestycje giełdowe małżonkowie powinni rozliczyć osobno na podstawie odrębnych dokumentów PIT-8C otrzymanych z biura maklerskiego. Nie da się więc np. zrobić tak, by zyski jednej osoby obniżyć stratami drugiej.

Ważne! Podatek można obniżyć, jeżeli w ciągu ostatnich 5 lat ponieśliśmy stratę. Można ją uwzględnić i w konsekwencji zmniejszyć kwotę zysku do opodatkowania.

Wpływy z dywidend i zysków ze sprzedaży funduszy inwestycyjnych

Przychodów z tytułu dywidend nie pomniejsza się o koszty uzyskania przychodów. W związku z tym podstawą opodatkowania jest w takim przypadku przychód a nie dochód. Podmiot wypłacający dywidendę pełni rolę płatnika, który ma za zadanie pobranie podatku i wpłacenie go do właściwego urzędu skarbowego. Innymi słowy, kwota przelana na nasze konto została już wcześniej opodatkowana.

Tak samo dzieje się w przypadku funduszy inwestycyjnych, obligacji Skarbu Państwa i lokat bankowych. Na nasze konto trafi kwota netto, a więc uwzględniająca nie tylko zysk, ale również po potrąceniu ewentualnego podatku.

To skutkuje tym, że podatnik otrzymujący dywidendę, nie ma obowiązku samodzielnego rozliczania podatku z tego tytułu. Nie wykazuje ani kwoty podatku, ani wysokości przychodu w deklaracji PIT, jeśli podatek jest pobrany przez płatnika. Takie zasady rozliczania się z zysków kapitałowych powodują, że nie możemy obniżyć kwoty podatku wynikającego z zysków po sprzedaży akcji o straty poniesione na funduszach inwestycyjnych.

Ulgi w PIT 38

Wypełniając PIT-38 za 2022 rok nie ma możliwości, aby korzystać ze standardowych ulg i odliczeń podatkowych.

Ulgi, które przysługują inwestorom z racji rozliczania dochodów giełdowych, to odliczenie od dochodów straty giełdowej z lat ubiegłych oraz podatku zapłaconego za granicą.

• Strata z lat ubiegłych - ulga przysługująca osobom, które w pięciu poprzednich latach wykazały straty z giełdy. Kwota odliczanej straty w danym roku podatkowym nie może być wyższa niż 50% całej straty. Stratę można rozliczać w pięciu następujących po sobie latach.
• Podatek zapłacony z granicą - ulga przysługująca osobom, które w PIT-38 rozliczają giełdowe dochody zagraniczne i które za granicą zapłaciły podatek od tych dochodów. Odliczenie to nie może przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą.

Rozliczenie PIT-38 online

Aktualnie podatnicy mają wiele możliwości jak rozliczyć podatek. Mogą skorzystać z płatnej usługi doradcy podatkowego lub księgowego albo rozliczyć PIT samodzielnie. Gotowy formularz można tradycyjnie wysłać pocztą do urzędu skarbowego lub skorzystać z funkcji wysyłki online.

Jako specjaliści od podatków oraz dostawcy jednego z najlepszych programów do rozliczania PIT-38, rekomendujemy wykorzystanie naszego darmowego programu do PIT. Dzięki niemu rozliczymy zeznanie podatkowe bezpłatnie, szybko i bezpiecznie.