Składki ZUS wspólników spółki z o.o.

2024-04-10

Wspólnicy dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, nawet w przypadku, kiedy jeden z nich posiada aż 99 proc. udziałów. Tak brzmi najnowsze orzeczenie Sądu Najwyższego.

Chociaż opłacanie składek ZUS to obowiązek każdego przedsiębiorcy, zdarzają się wyjątki. Zgodnie z nową uchwałą Sądu Najwyższego takim wyjątkiem są wspólnicy dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Najnowsze orzeczenie Sądu Najwyższego zostało wydana dnia 21 lutego 2024 r. Dzięki tej decyzji z pewnością spółki dwuosobowe będą się cieszyć większą popularnością niż do tej pory.

Obowiązek opłacania składek ZUS

W Polsce obowiązek opłacania składek ZUS dotyczy wszystkich podatników, czyli:

• przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG, w tym wspólników spółki cywilnej;
• wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
• akcjonariuszów prostej spółki akcyjnej, który wnosi do spółki wkład w postaci świadczenia pracy lub usług;
• komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
• osób uprawniających wolny zawód;
• twórców lub artystów;
• osób, które prowadzą publiczną lub niepubliczną szkołę lub formę wychowania przedszkolnego.

Warto dodać, że nie każda osoba prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek opłacania składek ZUS. Prowadząc działalność gospodarczą, nie płaci się składek w sytuacji zbiegu ubezpieczeń, czyli wtedy, gdy posiada się inne tytuły do ubezpieczenia, na przykład jednocześnie pracuje się na etacie.

Składki ZUS są nie tylko obowiązkowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą, ale również dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, które od momentu zatrudnienia podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Każdy przedsiębiorca (osoby fizyczne oraz wspólnicy spółek osobowych) ma obowiązek opłacania składek ZUS. W skład których wchodzą:

• ubezpieczenia społeczne:

ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe - są obowiązkowe oraz

• ubezpieczenie chorobowe - jest dobrowolne
• Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)
• ubezpieczenie zdrowotne.

Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy nie obowiązują, jeśli podatnik opłaca składki od preferencyjnej podstawy, czyli od 30% minimalnego wynagrodzenia i jest to dla tej osoby jedyny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Obowiązek opłacenia składki ZUS dla spółek

Istnieje kilka wyjątków, kiedy przedsiębiorca nie musi płacić składek na ubezpieczenie społeczne. Jednym z nich są wspólnicy wieloosobowej spółki z o.o. Nie ma jednak takiej możliwości, gdy wspólnicy spółki są zatrudnieni we własnej spółce na podstawie np. umowy o pracę. Status wykonawcy pracy zostaje wówczas zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. (status właściciela kapitału) co powoduje, że nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie.

Inaczej wygląda sprawa w przypadku jednoosobowej spółki z o.o., w której wspólnik spółki z o.o. będzie posiadał wszystkie udziały. Warto wiedzieć, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. także nie może się w niej zatrudnić na umowę o pracę. W takiej sytuacji byłby bowiem jednocześnie pracodawcą i pracownikiem.

W tym przypadku przedsiębiorca traktowany jest jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest on zobowiązany do odprowadzenia należnych składek.

Składki ZUS, a wspólnicy spółek

Chociaż standardowo, członkowie wieloosobowych spółek z o.o. nie są automatycznie zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne to sprawa nieco komplikowała się, kiedy dysproporcja udziałów była „iluzoryczna”. W praktyce oznacza to, że np. jeden wspólnik w spółce ma ich 99% a drugi 1%. Tak duża różnica powoduje, że udziałowiec większościowy praktycznie sam włada danym podmiotem. Zgodnie z wykładnią ZUS, w takiej sytuacji wieloosobowa spółka z o.o. traktowana była jak jednoosobowa spółka z o.o. (mimo wpisania do KRS dwóch wspólników). Oznacza to, że przedsiębiorca w spółce miał obowiązek uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 3 sierpnia 2011 o sygn. akt I UK 8/11.

Orzecznictwo nie wyjaśniało dokładnie o jaką różnice między udziałami wspólników spółek chodzi. W związku z tym rodziły się problemy z interpretacją przepisów. Ani kodeks spółek handlowych ani przepisy ustawy ubezpieczeniowej nie narzucają bowiem sposobu podziału udziałów w spółce jakie mają wspólnicy spółek.

Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie obowiązku opłacania składek ZUS

W związku z wątpliwościami wielu przedsiębiorców oraz prawników do Sądu Najwyższego skierowano następujące pytanie:

Czy wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów zapewniających mu możliwość swobodnego kształtowania treści uchwał na zgromadzeniu wspólników i podejmowania decyzji dotyczących działalności spółki podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych?

Sąd Najwyższy zmienił przepisy i podjął uchwałę o takim brzmieniu:

​Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 1230).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — czym jest?

Spółka z o.o. jest rodzajem spółki kapitałowej. Dzięki swojej strukturze prawnej wybór założenia spółki z o.o. jest coraz bardziej popularny wśród małych i średnich firm. Spółka posiada osobowość prawną, co pozwala jej na samodzielne zaciąganie zobowiązań i posiadanie praw. Założenie spółki z o.o. wymaga wybrania wspólników (osoby fizyczne lub prawne) oraz sporządzenia umowy spółki, najczęściej w formie aktu notarialnego. Po zawarciu umowy wpłaca się kapitał zakładowy, a następnie rejestruje spółkę w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), co pozwala na uzyskanie numerów NIP i REGON. Proces zakładania spółki kończy się zgłoszeniem do urzędu skarbowego, ZUS i GUS odpowiednich danych firmy.

Członkowie zarządu oraz prokurenci w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mają możliwość wykonywania swoich obowiązków na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej lub kontraktu menadżerskiego. W związku z tym są oni opodatkowani w spółce zgodnie z formą zatrudnienia. W przypadku, gdy pełnią swoje obowiązki na podstawie uchwały powołania i z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, to od 2022 r. zobowiązani są do opłacenia 9% składki zdrowotnej, nie muszą jednak opłacać składek ZUS. Obowiązkowa składka zdrowotna od wynagrodzenia wypłaconego członkowi zarządu lub prezesowi obowiązuje od dnia jego powołania do dnia odwołania z funkcji. Wykreślenie spółki z rejestru wymaga dokonania wpisu w KRS.

Spółka jednoosobowa

Polski system prawny przewiduje możliwość założenia jednoosobowej spółki z o.o. Zasady zgłaszania spółki jednoosobowej są dokładnie takie same, jak zgłoszenie każdej innej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przez spółkę jednoosobową rozumiemy spółkę, w której wszystkie udziały są własnością jednego wspólnika. Jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu tej spółki.

Warto jednak zaznaczyć, że w przeciwieństwie do spółek  wieloosobowych, w tym przypadku istnieje obowiązek podlegania ubezpieczeniom. W  jednoosobowej spółce z o.o. w kontekście składek ZUS nie ma przywileju tzw. małego ZUS-u, czyli preferencyjnych składek ZUS naliczanych na start biznesu. W takim przypadku trzeba płacić pełne składki ZUS już od pierwszego dnia istnienia. Oznacz to, że o tym czy wspólnik spółki z o.o. będzie musiał płacić składki na ZUS zależne jest od tego czy jest jedynym wspólnikiem tej spółki czy też nie.

Wyjątki od płacenia składki zdrowotnej

Nie tylko dwuosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Istnieje jeszcze kilka wyjątków, kiedy przedsiębiorca nie musi płacić za siebie składki zdrowotnej. Składki ZUS nie są obowiązkowe w sytuacji, kiedy przedsiębiorca:

• jest emerytem bądź rencistą, a jego emerytura bądź renta nie przekracza miesięcznie wysokości minimalnego wynagrodzenia;
• jest osobą z orzeczeniem niepełnosprawności, opłacającą podatek dochodowy z prowadzonej działalności gospodarczej w formie karty podatkowej;
• pobiera zasiłek macierzyński, który nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego;
• jest pracownikiem i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie, opłaca składki od wymiaru nie wyższego niż minimalne wynagrodzenie, który z działalności uzyskuje miesięczne przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz opłaca podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Zgodnie z przewidywaniami wielu specjalistów, wyrok Sądu Najwyższego może sprawić, że spółki staną się jeszcze bardziej atrakcyjne w związku z brakiem konieczności odprowadzania składek na ZUS.