Ustawa deregulacyjna - jakie zmiany dla przedsiębiorców?

2024-04-17

5 kwietnia Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) opublikowało projekt ustawy deregulacyjnej, polegającej na zmianie ustaw, która ma ułatwić funkcjonowanie podmiotom gospodarczym w Polsce. Jest to szereg zmian, o które postulowali przedsiębiorcy w ostatnich latach.

Ustawa deregulacyjna ma sprawić, że funkcjonowanie biznesu w Polsce będzie bardziej przyjazne i proste. Jak tłumaczy w komunikacie MRiT szef resortu, Krzysztof Hetman „Deregulacja przepisów prawa gospodarczego jest wynikiem wsłuchiwania się w głosy środowisk przedsiębiorców. Niektóre propozycje, które są zawarte w projekcie, takie jak skrócenie czasu kontroli mikroprzedsiębiorców, wynikają z exposé premiera Donalda Tuska. Chcemy tworzyć prawo bardziej przyjazne przedsiębiorcom - bardziej stabilne, zrozumiałe i lepiej skonsultowane".

Co to jest ustawa deregulacyjna? O co dokładnie chodzi? Wyjaśniamy w artykule.

Zmniejszenie biurokracji

Proponowana deregulacja dotyczy aż 50 rozwiązań, które polegają na zmianie ustaw. W sumie wprowadzone zmiany proponowane są w 35 ustawach.

Wszystkie proponowane zmiany można znaleźć w Projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego.

Większość z proponowanych zmian ma na celu zmniejszenie biurokracji, uproszczenie przepisów i ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej. Wśród proponowanych zmian znalazły się:

• Wydłużenie vacatio legis, nie krócej niż 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Takie rozwiązanie ma dać przedsiębiorcom czas do przygotowania się do nowych rozwiązań.

• W postępowaniach sądowych ma być kładziony większy nacisk na  polubowne rozwiązanie sporu, poprzez mediację. Dzięki temu postępowania mają być prowadzone szybciej i sprawniej.

• Zasada "one in, one out" - oznacza, że każdy nowy obowiązek "dokładany" firmom będzie wiązał się z likwidacją innego obowiązku.

• Zmiana definicji rzemiosła i rzemieślnika (do pojęcia rzemiosła zostaną włączone nowe zawody, np. protetycy słuchu; działalność rzemieślniczą będą mogły prowadzić spółki kapitałowe).

• Osoby wykonujące działalność nierejestrową powinny posługiwać się numerem PESEL w obrocie gospodarczym. Taka zmiana ma na celu ułatwienie prowadzenia działalności niezarejestrowanej, dzięki czemu pobudzone zostaną pro-przedsiębiorcze postawy Polaków.

Podjęcie kolejnych kroków, które będą zmierzały do deregulacji stosowania pieczątek/pieczęci poprzez doprecyzowanie Prawa przedsiębiorców (brak pieczątki nie stanowi braku formalnego pisma lub wniosku ani nie jest powodem, aby stwierdzić, że są one niekompletne. Zmniejszenie biurokracji polega również na zmianie ustaw związanych z brakiem potrzeby pieczątki w piśmie kierowanym do Centralnej Ewidencji i Działalności Gospodarczej (CEiDG) oraz Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Nie będzie to stanowiło podstawy do stwierdzenia braków formalnych i odrzucenia pisma. Wyjątkiem ma być jedynie sytuacja, kiedy odrębne przepisy wyraźnie przewidują, że pieczątka jest niezbędna. Zasada ma również dotyczyć ewentualnych odpisów wydruków z aktualnymi danymi z rejestrów, które i tak są dostępne online.

• Projekt deregulacji przewiduje też zmiany w prawie zamówień publicznych. Chodzi o to, że postępowania odwoławcze (rozprawy lub posiedzenia) przed Krajową Izbą Odwoławczą będą mogły odbywać się zdalnie.

• Wprowadzenie możliwości wydawania przez organy tzw. decyzji hybrydowych. W przypadku, gdy decyzja administracyjna wydana w postaci papierowej ma zawierać wiele załączników, to, za zgodą strony, te ostatnie będą mogły być jej przekazane na trwałym nośniku informacji.

• Zmiana definicji małej i mikroinstalacji (nieobligatoryjne podłączenie ich do sieci) w ustawie o odnawialnych źródłach energii.

• Jednym z pomysłów, które mają ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej ma być zmiana przepisów w prawie wekslowym. W wyniku zmian możliwe będzie sporządzenie weksla także w postaci elektronicznej. Zgodnie z projektem ustawy deregulacyjnej weksel elektroniczny będzie podlegał takim samym zasadom oraz będzie miał takie samo znaczenie w obrocie jak wesel tradycyjny.

Nowa zasada zawierania umów leasingowych

Wśród projektowanych rozwiązań znajduje się również nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących umowy leasingu. To oczekiwana przez przedsiębiorców zmiana, która usprawni zawieranie leasingu. Obecnie umowę leasingu np. samochodu trzeba podpisać osobiście, nawet jeśli wszystkie inne sprawy z tym związane można załatwić przez internet czy telefon. Tak jest skonstruowany przepis Kodeksu cywilnego.

Niezachowania formy pisemnej powoduje bezwzględną nieważność umowy leasingu.

Projektowana ustawa deregulacyjna umożliwi zawieranie umów leasingu w formie dokumentowej, bez konieczności posiadania podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu. Dzięki tej zmianie zostanie usprawnione i przyspieszone zawieranie tego typu umów, a to wpłynie pozytywnie na bezpieczeństwo stron obrotu.

Co się zmieni w składkach

Projekt ustawy deregulacyjnej przewiduje dwie zasadnicze zmiany w składach:

• doprecyzowuje, że nie trzeba pobierać składek ZUS od umów zleceń w przypadku, gdy zleceniobiorcą jest osoba prowadząca działalność tzw. nierejestrowaną,

• doprecyzowuje przepisy małego ZUS plus, tak aby przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki mogli skorzystać z ulgi w ZUS po upływie 24 miesięcy, a nie 36 miesięcy.

W przypadku małego ZUS-u plus, resort wskazuje, że obecne przepisy rodzą wątpliwości. Intencją ustawodawcy było, aby osoba, która korzystała z małego ZUS plus przez trzy lata (36 miesięcy), mogła ponownie skorzystać z tej preferencji po upływie dwóch lat (24 miesięcy). Dziś przepisy mogą być interpretowane inaczej - w taki sposób, że okres, po którym przedsiębiorca może skorzystać z małego ZUS plus, wydłuża się do trzech lat. Resort proponuje więc zmianę, która skróci ten okres do pierwotnych dwóch lat.

Pojazdy przeznaczone do celów badawczych wyłączone spod akcyzy

W ustawie o podatku akcyzowym znalazła się propozycja zwolnienia od akcyzy samochodów osobowych, które są wykorzystywane do celów badawczych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej przez podmioty, które posiadają status centrum badawczo-rozwojowego. Zwolnienie ma obowiązywać w trakcie, kiedy samochód osobowy jest wykorzystywany do celów badawczych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Co ważne, nie dłużej niż do dnia wygaśnięcia albo uchylenia decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów.

Dodatkowo Ministerstwo Rozwoju i Technologii chce poluzować przepisy o uldze na działalność badawczo-rozwojową. W jej założeniach firmy mogłyby odliczać koszty ekspertyz, opinii i usług doradczych zamówionych u jakiegokolwiek podmiotu. Projekt ten nie był jeszcze konsultowany z resortem finansów.

Wiatraki bez pozwolenia na budowę

Jedną z proponowanych zmian w ustawie deregulacyjnej jest kwestia zmian w zakresie rozwijania energetyki wiatrowej. Obiekty o wysokości do 3 m mają być zwolnione z pozwolenia na budowę. Nie trzeba będzie nawet ich zgłaszać (projektowany art. 29 ust. 2 pkt 34 prawa budowlanego). Zgłosić będzie trzeba obiekty większe niż 3 m, nie większe niż 12 m, których moc nie przekracza mocy mikroinstalacji. Chociaż pozwolenie na budowę nie będzie potrzebne, to będzie trzeba dostarczyć:

• plan sytuacyjny i projekt architektoniczno-budowlany,

• na etapie rozpoczęcia robót budowlanych należy sporządzić projekt techniczny,

• nad budową będzie musiał czuwać kierownik budowy,

• po wykonaniu trzeba będzie sporządzić inwentaryzację geodezyjną.

Propozycje te mają uprościć i przyspieszyć inwestycje w małe wiatraki i zachęcić inwestorów do ich budowy.

Ograniczenie kontroli mikroprzedsiębiorców

Ograniczenie kontroli mikroprzedsiębiorców to  jedna z kwestii poruszonych w projekcie ustawy deregulacyjnej. Mechanizm kontroli mikroprzedsiębiorców ma być jasny oraz przejrzysty.

Obecnie czas trwania kontroli wpływa niekorzystnie na bieżącą działalność przedsiębiorców. W myśl zmian maksymalny czas ma być skrócony z 12 do 6 dni. Przed kontrolą przedsiębiorca ma otrzymać listę informacji i dokumentów, które ma przygotować do kontroli tak, aby usprawnić proces i uczynić przebieg kontroli bardziej przewidywalnym.

Dodatkowo ma zostać wykreślony art. 70 par. 6 pkt 1. z ordynacji podatkowej na mocy którego obecnie organy skarbowe mogą w sztuczny sposób wydłużać pięcioletni okres przedawnienia podatków.

Istotną zmianą jest również podział przedsiębiorców na kategorie ryzyka. W zależności od tego, do której grupy przedsiębiorca zostanie zakwalifikowany od tego może zależeć częstotliwość kontroli.

W przypadku niskiego ryzyka kontrola ma być przeprowadzana nie częściej niż raz na 5 lat, w przypadku średniego ryzyka – nie częściej niż raz na 3 lata, a w przypadku wysokiego ryzyka – nie częściej niż raz na 2 lata.

Zmiany dla przedsiębiorców

Oprócz ustawy deregulacyjnej niektóre zmiany ułatwiające życie przedsiębiorcom są już na bardziej zaawansowanym etapie. Jednym z nich jest kasowy PIT. To pomysł skierowany wyłącznie dla  przedsiębiorców, którzy prowadzą firmę w niewielkich rozmiarach oraz nie przekroczyły w ubiegłym roku podatkowym 250 tys. euro (pierwotnie kwoty 500 tys. zł). Kasowy PIT ma również być dostępny dla przedsiębiorców, którzy dopiero rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej. Kasowy PIT oznacza wprowadzenie zasady rozliczania przychodu i podatku dopiero po tym, jak przedsiębiorca otrzyma zapłatę od kontrahenta.

Aktualnie za przychód uważane są kwoty należne, nawet, kiedy przedsiębiorca ich nie otrzymał. W związku z tym istnieje obowiązek opodatkowania przychodu już w momencie wystawienia faktury bez względu na to, czy kontrahent dokonał zapłaty, czy nie.

Jak informuje Ministerstwo Finansów ,,Kasowego PIT nie będą mogli wybrać przedsiębiorcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe. Ten sposób rozliczenia znajdzie zastosowanie wyłącznie do transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (tzw. B2B), tj. przychód i koszty uzyskania przychodów podatnik będzie rozpoznawał w sposób kasowy, gdy stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca”.

W założeniach projektu ustawy czytamy również, że kasowy PIT będzie dostępny dla przedsiębiorców, którzy rozliczają się na zasadach skali podatkowej, podatkiem liniowym oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Kasowy PIT nie jest przeznaczony dla przedsiębiorców, który nie prowadzą ksiąg rachunkowych.

Jak czytamy w komunikacie Ministerstwa Finansów ,,Po upływie 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, rachunku albo zawarcia umowy, podatnik będzie obowiązany rozpoznać przychód z działalności gospodarczej, nawet jeżeli nie otrzyma od kontrahenta zapłaty za wydany towar lub wykonaną usługę”.

Projekt ma został przyjęty jeszcze w 2024 roku.

Urlop w opłacaniu składki ZUS dla mikroprzedsiębiorców

Innym przykładem ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej jest wprowadzenie w życie urlopu od opłacania składki ZUS dla mikroprzedsiębiorców. Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów 19 marca 2024 roku. Rozwiązanie ma wejść w życie również w 2024 roku. Zgodnie z założeniem ustawy,  z urlopu od ZUS będzie można skorzystać na podstawie wniosku wysłanego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek będzie wysyłany elektronicznie, dlatego nie będzie trzeba czekać na decyzję administracyjną. Zwolnienie z obowiązku składkowego nie będzie wiązało się z formalnym zawieszeniem działalności gospodarczej. Oznacza to, że przedsiębiorca będzie mógł nadal kontynuować swoją działalność i uzyskiwać z niej przychody.

Możliwość skorzystania z „wakacji od ZUS” będzie dotyczyła jednego miesiąca kalendarzowego, który zostanie wskazany przez prowadzącego działalność gospodarczą.

Z rozwiązania mogą skorzystać mikroprzedsiębiorcy, samozatrudnieni i przedsiębiorcy zatrudniający do 9 osób.

Konsultacje w toku

Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło w komunikacie na temat ustawy deregulacyjnej informację, że konsultacje dotyczące projektu wystartowały 8 kwietnia 2024. Przedstawiciele środowiska przedsiębiorców mają od tego czasu 30 dni na zgłoszenie swoich uwag i opinii dotyczących proponowanych zmian.

Nowe przepisy mają w większości wejść w życie od 1 stycznia 2025 r. Wyjątkiem są przepisy, które dotyczą postępowań odwoławczych przed Krajową Izbą Odwoławczą, które mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r.