Wspólne rozliczenie z dzieckiem
Od lipca 2022 roku weszły w życie znowelizowane przepisy dotyczące wspólnego rozliczenia z dziećmi. Ze zmiany skorzystają osoby samotnie wychowujące dziecko, bo przy wyższych dochodach nie zapłacą oni podatku według stawki 32 proc. Z kolei przy niższych wpływach podatek może w ogóle nie wystąpić. Kto może rozliczyć się z wspólnie dzieckiem i na jakich warunkach?
Wspólne rozliczenie z dzieckiem - proponowane zmiany
W nowej regulacji podatkowej wprowadzonej 1 stycznia 2022 roku, tzw. Polskim Ładzie, początkowo nie przewidziano dodatkowych preferencji rozliczenia osób samotnie wychowujących dzieci. W to miejsce zaproponowano ulgę dla samotnego rodzica, która stanowiła odliczenie od podatku w wysokości 1500 zł bez względu na wysokość dochodów.
Rozwiązanie to okazało się jednak dla wielu niekorzystne, a samotni rodzice poczuli się pokrzywdzeni, że dla wszystkich miałaby obowiązywać jednolita ulga. Mając na uwadze wzrost kwoty wolnej od podatku do 30.000 zł, preferencyjne wspólne opodatkowanie jest znacznie korzystniejszym rozwiązaniem dla osoby samotnie wychowującej dzieci, niż ulga 1500 zł. Wobec powyższej zmiany samotni rodzice krytykowali ustawodawcę, że finalnie to małżeństwo wydawałoby się finansowo opcją bardziej opłacalną. A to byłoby dyskryminujące i krzywdzące wobec osób, które samotnie wychowują dzieci.
Nowelizacja przepisów - Polski Ład 2.0
W efekcie ogólnego niezadowolenia i licznych sprzeciwów 1 lipca 2022 roku wprowadzono poprawione przepisy. Poza obniżeniem stawki PIT z 17% do 12%, przywrócono możliwość wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Odstąpiono do odliczenia 1500 zł od podatku. Wprowadzone zmiany określono mianem Polski Ład 2.0. Szczegóły preferencyjnego rozliczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci, wynikają z art. 6 ust. 4 o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W przepisach uwzględniono szczególnie trudną sytuację samotnych rodziców, którzy co do zasady są finansowo bardziej obciążeni, niż osoby wychowujące dzieci we dwójkę. Według statystyk, w Polsce takich gospodarstw domowych jest ok. 12,3%. Średnia w Unii Europejskiej to 17%. Tymczasem samotni rodzice często ponoszą podobne lub większe koszty wychowania dzieci, a nie mają możliwości preferencyjnego rozliczenia się z małżonkiem.
Nowelizacja polega na wprowadzeniu możliwości korzystnego rozliczenia się rodzica wspólnie z dzieckiem. Takie rozliczenie się z fiskusem jest znacznie korzystniejsze, niż gdyby samotny ojciec lub matka rozliczali się indywidualnie. Pozwala znacznie wpłynąć na obniżenie podatku i w zależności od dochodów, zaoszczędzić nawet kilkanaście tysięcy złotych rocznie.
Wspólne rozliczenie z dzieckiem – dla kogo?
Aby móc wspólnie rozliczyć się z dzieckiem, osoba samotnia wychowująca dziecko musi spełnić kilka warunków. W świetle ustawy o podatku dochodowym PIT, możliwość wspólnego rozliczenia z dzieckiem dotyczy rodzica lub opiekuna prawnego, który podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Może to być:
- panna lub kawaler;
- wdowa lub wdowiec;
- rozwódka lub rozwodnik;
- osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów;
- osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Definiując „samotne rodzicielstwo” ocenia się stan faktyczny. Oznacza to, że dana osoba musi w określonym czasie, sama zajmować się dzieckiem. Jednak nie musi tego robić cały rok podatkowy. Wystarczy, jeśli takie obowiązki pełni przez część roku.
Kolejne warunki dotyczą samego dziecka, nad którym sprawowana jest opieka. Osoba taka powinna być:
- małoletnia;
- pełnoletnia, która zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywała zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.
- pełnoletnia do ukończenia 25 roku życia, która uczy się w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych lub wyższych, w Polsce oraz poza granicami kraju.
Ważne! Z małoletnim dzieckiem, osoba samotnie wychowująca może rozliczyć się wspólnie nawet wtedy, gdy dziecko osiąga dochód. Nie można jednak rozliczyć się wspólnie z dzieckiem małoletnim, które zawarło związek małżeński (uzyskało w ten sposób status osoby pełnoletniej).
Wspólne rozliczenie z dzieckiem, a osoba z ograniczonym obowiązkiem podatkowym
Przepisy przewidują również korzystne rozliczenie dla osób samotnych, które mają ograniczony obowiązek podatkowy. Wówczas takie osoby powinny spełnić poniższe warunki:
- miejsce zamieszkania dla celów podatkowych inne niż Polska tj. państwo członkowie Unii lub inne należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej;
- osiągnięcie przychodów podlegających opodatkowaniu w Polsce w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym;
- udokumentowanie certyfikatem rezydencji miejsca zamieszkania dla celów podatkowych; taki certyfikat będzie musiała dołączyć do zeznania rocznego.
Limit dochodów dziecka w 2022 roku
Aby rodzic lub opiekun prawny mógł skorzystać z rozliczenia PIT z dzieckiem, należy wziąć pod uwagę ewentualne zarobki dziecka. Do tej pory rodzic tracił ulgę, jeśli jego dziecko zarobiło w roku podatkowym ponad 3089 zł. W 2022 roku podniesiono limit przychodów, które może osiągać dziecko. Dodatkowo, kwota ta jest zmienna. Oblicza się ją jako dwunastokrotność renty socjalnej, w wysokości jaka obowiązywała w grudniu roku podatkowego.
Od marca 2022 r. kwota renty socjalnej wynosi 1338,44 zł. Jej dwunastokrotność wynosi więc 16 061,28 zł.
Warto dodać, że ten sam limit dochodów dziecka warunkuje skorzystanie z preferencyjnego opodatkowania w przypadku rodzin 4+ czy z ulgi na dzieci.
Wspólny PIT jest również możliwy, jeśli dziecko uzyskuje takie dochody jak:
- stypendium, odszkodowanie (zwolnione z podatku)
- odsetki bankowe ( opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym)
- ze sprzedaży nieruchomości.
Więcej na temat rozliczenia niepełnoletniego dziecka znajdziesz TUTAJ.
Kiedy wspólny PIT nie jest możliwy?
Ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem nie będzie mogła skorzystać osoba, która:
- wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407, z późn. zm.),
- korzysta z opodatkowania w formie podatku liniowego, karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (za wyjątkiem przychodów z najmu prywatnego), podatku tonażowego czy na podstawie ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Oznacza to, że możliwe jest rozliczenie się z dzieckiem w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, która jest opodatkowana wedle skali podatkowej. Taka forma rozliczenia jest możliwa, jeśli dziecko nie osiąga przychodów większych niż 16 061,28 zł (na rok 2022).
Jeśli dziecko jest małoletnie i prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych, skorzystanie z preferencji podatkowej jest możliwe niezależnie od dochodów, jakie dziecko osiąga.
Nie jest możliwe rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeśli rodzic lub dziecko prowadzą działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, ryczałtem, podatkiem tonażowym lub kartą podatkową.
Podwójna kwota wolna od podatku
Preferencyjne opodatkowanie obowiązuje na zasadach podobnych jak w 2021 roku.
W przypadku wspólnego PIT-a osoby samotnie wychowującej dziecko, połowa dochodu jest opodatkowana dwukrotnie. Podstawą opodatkowania jest suma dochodów, która jest pomniejszona o przysługujące odliczenia i ulgi, np. darowizny, ulgę rehabilitacyjną, czy ulgę na termomodernizację.
W praktyce oznacza to, że taka osoba korzysta z podwójnej wysokości kwoty wolnej od podatku, czyli 60 000 zł. Dzięki temu rozliczenie samotnego rodzica w 2022 roku jest jeszcze korzystniejsze niż do tej pory, bo jest „podwójne”.
Polski Ład 2.0 obniżył stawkę PIT z 17% do 12% przy pierwszym progu podatkowym. W przypadku wspólnego rozliczania się z dzieckiem wiele osób, które osiągają wyższe dochody „wypada” z drugiego progu podatkowego i płaci niższy PIT.
Przykłady obliczeń ulgi
Przykładowo, jeśli dochód roczny danej osoby wynosi 50 tys. zł, to rodzic, który sam wychowuje dziecko nie zapłaci podatku (25.000 zł x 12% pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek 3600 zł razy 2). Osoby nie korzystające z ulgi zapłacą podatek w wysokości 1800 zł.
Jeśli samotny rodzic uzyskuje dochód roczny 190 tys. zł to zapłaci podatek o wysokości 12 800 zł (95.000 zł x 12% pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek 3.600 i razy 2). Osoba nie korzystająca z ulgi zapłaci podatek w wysokości 33200 zł.
Jak widać, zmiana jest korzystna dla podatników. W przypadku wyższych dochodów, kiedy rodzic rozlicza się sam z dzieckiem można uniknąć drugiego progu skali podatkowej, natomiast w przypadku niższych dochodów może w ogóle nie zapłacić podatku.
Śmierć małżonka w trakcie roku
Czasem zdarzają się nieprzewidziane i przykre sytuacje, które również należy odpowiednio zabezpieczyć i uregulować ustawowo. Jedną z nich jest śmierć jednego z małżonków w trakcie trwania roku podatkowego. W takiej sytuacji wdowa lub wdowiec musi dokonać wyboru formy rozliczenia. Może skorzystać ze wspólnego rozliczenia podatkowego z dzieckiem jako osoba samotna lub ze wspólnego rozliczenia ze zmarłym małżonkiem. Nie można skorzystać z dwóch form rozliczeń z fiskusem jednocześnie. W kolejnym roku podatkowym możliwość wyboru znika i jeśli spełnione zostaną wszystkie warunki, pozostanie rozliczenie PIT-a z dzieckiem.
Oświadczenie rodzica
Wspólne rozliczenie z dzieckiem jest możliwe przy uzyskiwaniu dochodów opodatkowanych na skali podatkowej. Tym samym wybiera się formularze PIT-36 lub PIT-37. Osoby zainteresowane skorzystaniem z wspólnego rozliczenia z dzieckiem powinny złożyć swoim pracodawcom oświadczenie o tym, że w zeznaniu za 2022 r. zamierzają rozliczyć się wspólnie. Płatnik przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy, uwzględni skorzystanie z ulgi, stosując podwójną kwotę wolną od podatku.
W razie faktycznej zmiany stanu upoważniającego do obniżki zaliczek lub utraty możliwości opodatkowania dochodów razem ze współmałżonkiem lub dzieckiem, podatnik jest zobowiązany poinformować o tym płatnika.
W takich sytuacjach od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik przestał spełniać warunki do obniżki zaliczek, są one pobierane według ogólnych zasad.
Obecne przepisy, które dają możliwość wspólnego rozliczenia z dzieckiem, mogą być zastosowanie do dochodów, które osiągnięto od 1 stycznia 2022 r. Korzystne rozliczenie obowiązuje zatem w zeznaniu podatkowym za 2022 rok. Warto, aby wcześniej samotni rodzice dokładnie zapoznali się z przepisami i obowiązującymi zasadami, aby uzyskać pewność co do skorzystania z tej preferencji podatkowej.
Kto powinien skorzystać z wspólnego rozliczenia z dzieckiem?
Wspólne rozliczenie podatku z dzieckiem jest korzystne dla każdego samotnego rodzica. Najwięcej zyskują osoby, które rozliczając się wkraczają w II próg podatkowy. Taki podatnik może zyskać do kieszeni nawet 12500 zł zwrotu.
