Wypłata gwarantowana z ZUS - komu przysługuje?

2023-12-14

Wypłata gwarantowana to jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane przez ZUS osobie uposażonej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w okresie 3 lat od momentu pobierania przez niego emerytury. Jak uzyskać wypłatę gwarantowaną z ZUS?

Osoby, które pobierają emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, mają możliwość wskazać osobę, która w razie jego śmierci będzie miała prawo do otrzymania wypłaty gwarantowanej. Warto wiedzieć, że uposażyć można członków rodziny, ale także osoby niespokrewnione.

Mowa tu o emeryturach wypłacanych według nowych zasad, zwanych emeryturami z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, a więc dla osób urodzonych od 1 stycznia 1949 roku, które mają prawo przekazywać część składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE.

Wypłata gwarantowana po emerycie - co to jest?

Zgodnie z przepisami emerytalnymi ustalony jest okres gwarancyjny dla dziedziczenia środków z subkonta ZUS. Okres ten wynosi trzy lata. W związku z tym, jeśli od przyznania pierwszej emerytury do dnia śmierci emeryta nie upłynęło więcej czasu niż trzy lata, część środków z subkonta ZUS może trafić do wskazanych osób lub spadkobierców. Pieniądze gromadzone na subkoncie w ZUS przekazywane są współmałżonkowi lub innej osobie uposażonej. Jednak aby doszło do wypłaty, należy spełnić określone warunki.

Jakie warunki do wypłaty gwarantowanej?

Aby osoby uprawnione mogły otrzymać powyższe świadczenie po śmierci emeryta – musiał on wcześniej spełnić łącznie następujące warunki:

• nabyć prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn albo do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku mieć ustalone prawo do okresowej emerytury kapitałowej;

• posiadać subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (zgodnie z art. 40 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Subkonto w ZUS

To właśnie posiadanie subkonta w ZUS jest jednym z warunków koniecznym do przekazania wskazanej osobie wypłaty gwarantowanej. Osoby urodzone od 1 stycznia 1949 r. mają prawo przekazywać część składki na ubezpieczenie emerytalne w ramach tzw. drugiego filaru emerytalnego. Subkonto ZUS to oddzielna część konta ubezpieczonego prowadzonego w ZUS. Subkonto prowadzone jest dla osób, które są członkami otwartych funduszy emerytalnych (OFE), oraz dla wszystkich urodzonych od 1 stycznia 1969 r. bez względu na to, czy są lub nie są członkami OFE.

Wypłata gwarantowana jest dziedziczeniem środków zgromadzonych na subkoncie przez osobę lub osoby wskazane przez właściciela subkonta. Wysokość emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych to wynik podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku, który senior osiągnął w dniu, w którym złożył wniosek, według obowiązującej w tym dniu tablicy trwania życia. Emerytura w przeliczonej wysokości będzie mu przysługiwać od miesiąca, w którym został złożony wniosek.

Na podstawę obliczenia emerytury składają się:

• składki na ubezpieczenie emerytalne, które zostały zapisane na indywidualnym koncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji,

• zwaloryzowany kapitał początkowy,

• środki zapisane na subkoncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji.

Kto ma prawo do wypłaty gwarantowanej?

Świadczenie wypłacane jest osobie uposażonej wskazanej przez emeryta. Może to być zarówno członek rodziny, jak i człowiek, z którą emeryt nie był spokrewniony. Jeśli jednak ubezpieczony nie wskazał żadnej osoby, to w takim wypadku uposażonym staje się współmałżonek, o ile w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej. Jeśli emeryt nie wskazał uposażonego i nie był w związku małżeńskim lub nie pozostawał we wspólności majątkowej, to w przypadku śmierci wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku. Jeżeli emeryt wskazał kilka osób uposażonych, a nie oznaczył ich udziału w wypłacie gwarantowanej, wówczas udziały tych osób są równe.

Ważne! Warto wiedzieć, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie informuje o możliwości uzyskania wypłaty gwarantowanej, dlatego dobrze jest pamiętać o tym, że środki zgromadzone na subkoncie zmarłego można wypłacić. Świadczenie przekazywane jest na wniosek osoby uprawnionej, należy w tym celu wypełnić formularz ZUS EWG-P. Składając wniosek o wypłatę z OFE, to fundusz emerytalny informuje ZUS o konieczności dokonania wypłaty również środków z subkonta w ZUS.

Kogo można uposażyć?

Do wypłaty gwarantowanej można uposażyć dowolne osoby. Nie ma konieczności, aby były to osoby spokrewnione z emerytem, będącym właścicielem subkonta. Należy jednak pamiętać, aby wraz ze wskazaniem uposażonej osoby, która po śmierci otrzyma pieniądze zgromadzone na subkoncie emeryta, złożyć oświadczenie współmałżonka ze zgodą na uposażenie konkretnej osoby czy osób.

Co ważne, jeśli emeryt pozostaje ze współmałżonkiem we wspólności majątkowej, to staje się on automatycznie osobą uposażoną do wypłaty gwarantowanej i nie ma konieczności składania wniosku ze wskazaniem współmałżonka jako osoby uposażonej. Zatem wniosek składamy ze wskazaniem kogoś innego niż współmałżonek.

Istnieje możliwość uposażenia kilku osób do wypłaty gwarantowanej. Należy wówczas określić procentowy udział w wypłacie gwarantowanej dla każdej z nich. Jeśli udział procentowy nie zostanie określony, ZUS przyjmie, że udziały tych osób są równe.

Wysokość wypłaty gwarantowanej

Ile wynosi wypłata gwarantowana? Wypłata gwarantowana to różnica między kwotą środków stanowiących podstawę obliczenia docelowej emerytury, zapisanych na subkoncie w ZUS, a iloczynem liczby pełnych miesięcy jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy zostało wypłacone świadczenie emerytalne, do końca miesiąca w którym nastąpił zgon oraz trzydziestej siódmej części kwoty zapisanej na tym koncie.

Prawo do wypłaty gwarantowanej przysługuje osobie lub osobom uposażonym, gdy śmierć emeryta nastąpiła w ciągu trzech lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę.

Jak obliczyć wyplate gwarantowana ZUS?

Wysokość wypłaty gwarantowanej oblicza się na podstawie poniższego wzoru:

Wypłata gwarantowana = stan subkonta – (liczba miesięcy pobieranej emerytury * stan subkonta / 37).

Według powyższego wzoru można stwierdzić, że kwota wypłaty gwarantowanej zmniejsza się za każdy miesiąc pobierania emerytury przed śmiercią. Innymi słowy, od wartości subkonta z dnia ustalania emerytury docelowej odejmuje się 1/37 tej kwoty za każdy z możliwych 36 miesięcy pobierania emerytury. Reszta to wypłata gwarantowana. ZUS realizując wypłatę gwarantowaną dokonuje potrącenia podatku dochodowego od osób fizycznych i w konsekwencji to ZUS rozliczy i odprowadzi potrącony podatek.