Wyższe limity zarobkowe dla emerytów i rencistów
Od 1 grudnia limity dorabiania do emerytury i renty będą wyższe. Warto o nich pamiętać, ponieważ po ich przekroczeniu, ZUS może zmniejszyć lub zawiesić wypłacane świadczenie. Zasady dorabiania nie obejmują wszystkich świadczeniobiorców.
GUS przedstawił już dane o średniej krajowej w III kwartale. Przeciętne wynagrodzenie w III kwartale 2023 r. wyniosło 7194,95 zł, czyli miesięcznie o 189,19 zł więcej niż w II kwartale 2023 r. (7005,76 zł). To powoduje zwiększenie limitów dorabiania dla pracujących emerytów. Limity będą obowiązywać od 1 grudnia 2023 do 29 lutego 2024 roku.
Od grudnia nowe limity zarobkowe dla wcześniejszych emerytów i rencistów
Emeryci i renciści mogą pracować i dorabiać, ale niektórych z nich obowiązują limity zarobkowe. Osoby dorabiające do wcześniejszej emerytury czy renty muszą pamiętać o tym, że dodatkowe zarobki mogą wpłynąć na wysokość pobieranego świadczenia. Jeżeli przychód przekroczy określone progi – 70 proc. i 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to ZUS może zmniejszyć lub zawiesić wypłacane świadczenie.
Nowe limity zarobkowe
Limity zarobkowe zmieniają się co trzy miesiące, ponieważ ZUS bierze pod uwagę publikowane przez GUS wynagrodzenia w kwartałach. Najnowsze dane są znane od 10 listopada 2023 roku. Od grudnia 2023 r. do lutego 2024 r. granicą bezpiecznego dorabiania będzie kwota 5036,50 zł brutto. To o ponad 132 zł miesięcznie więcej niż dotąd. Zarobki do tej kwoty miesięcznie nie spowodują zmniejszenia wypłacanej przez ZUS emerytury lub renty. Żeby Zakład nie wstrzymał wypłaty świadczenia, dodatkowy miesięczny przychód w grudniu, styczniu i lutym nie może być wyższy niż 9353,50 zł brutto.
Do listopada limity były niższe, wynosiły: 4904,10 zł i 9107,50 zł.
Kwoty zmniejszenia
Według przepisów osoby pobierające emeryturę pomostową nie mogą zarobić więcej niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Przychód wyższy niż 70 proc. - 5036,50 zł brutto, ale niższy niż 130 proc. - 9353,50 zł brutto przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia spowoduje zmniejszenie świadczenia o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia.
Kwoty maksymalnego zmniejszenia wynoszą:
- 794,35 zł — dla emerytur i rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
- 595,80 zł — dla rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
- 675,24 zł — dla rent rodzinnych, do których uprawniona jest jedna osoba.
Zarobki bez limitów
Warto wiedzieć, że ZUS nie zawiesi ani nie zmniejszy emerytury – niezależnie od wysokości przychodu, jaki osiąga emeryt – jeżeli emeryt ma prawo do emerytury i ukończył powszechny wiek emerytalny: 60 lat - kobiety oraz 65 lat - mężczyźni. Nie dotyczy to jednak seniorów, którym ZUS podwyższył wyliczoną emeryturę do kwoty świadczenia minimalnego, które od marca wynosi 1588,44 zł brutto. W przypadku, gdy przychód przekroczy wysokość kwoty podwyższenia do minimalnej emerytury, wówczas świadczenie za dany okres będzie wypłacane w niższej kwocie, tj. bez dopłaty do minimum.
Limity nie obejmą też osób, które pobierają renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy związana jest ze służbą wojskową, a także rent rodzinnych przysługujących po uprawnionych do tych świadczeń.
Limitami przychodów nie muszą niepokoić się także osoby pobierające rentę rodzinną, która jest kwotowo korzystniejsza od ustalonej emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego.
Jakie zarobki spowodują zabranie lub zmniejszenie emerytury?
Wszelkie zarobki i dochody z działalności, od której są obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne mogą spowodować zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń. Są to głównie zarobki:
- z pracy na etacie,
- umowy zlecenia (agencyjnej, o świadczeniu usług itp.),
- z działalności gospodarczej,
- z zasiłków chorobowych, macierzyńskich i opiekuńczych,
- z wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, ze świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, z zasiłku wyrównawczego oraz dodatku wyrównawczego,
- z wynagrodzenia za pełnienie funkcji członka rady nadzorczej.
Warto wiedzieć, że są też przypadki, w których osiąga się dochody nie powodujące obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, a ZUS mimo to po przekroczeniu aktualnych limitów ograniczy lub zawiesi emeryturę. Dzieje się tak, gdy emeryt:
- osiąga przychód z dodatkowej pracy i jest wyłączony z obowiązku ubezpieczeń społecznych, ponieważ pobiera emeryturę lub rentę;
- wykonuje dodatkową pracę, od której nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, bo opłaca już składki na te ubezpieczenia z innego tytułu.
Gdy ZUS ustala przychód, od którego zależy, czy zmniejszy lub zawiesi emeryturę, bierze pod uwagę kwotę, od której oblicza się składki ubezpieczenia emerytalne i rentowe (jest to tzw. podstawa wymiaru składek). Jeżeli emeryt prowadzi pozarolniczą działalność, ZUS przyjmie przychód, który stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Kary za łamanie przepisów
Powinnością emeryta lub rencisty, który nie osiągnął ustawowego wieku emerytalnego, jest zawiadomienie ZUS-u o podjęciu pracy zarobkowej oraz o wysokości przychodu. Można w tym celu skorzystać z formularza ZUS EROP. Oprócz tego, co roku (do końca lutego) dorabiający emeryt lub rencista, którego dotyczą przepisy o ograniczeniu zarobków musi dostarczyć do ZUS zaświadczenie o wysokości przychodu za ubiegły rok. Jest to niezbędne, aby ZUS ustalił, czy wypłacał świadczenie w prawidłowej wysokości.
W przypadku braku dostarczenia takiego zaświadczenia należy liczyć się z konsekwencjami. Najdotkliwsza kara grozi za niepoinformowanie ZUS-u o osiąganych przychodach, które przekroczyły obowiązujące w danym roku limity. Osoba pobierająca emeryturę lub inne świadczenie, jeśli osiągała przychody, a nie poinformowała o tym ZUS-u, będzie zobowiązana do zwrotu świadczeń, które jej nie przysługiwały, za trzy lata wstecz. Jeśli powiadomi ZUS - ten zażąda zwrotu tych świadczeń tylko za ostatni rok.
