Zasiłek pogrzebowy - ile wynosi?
Zasiłek pogrzebowy to wsparcie finansowe, którego celem jest pokrycie wydatków poniesionych na pochówek zmarłego. Jak uzyskać zasiłek pogrzebowy? Komu przysługuje i jakie dokumenty należy złożyć, aby go otrzymać?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższych jednak niż 4000 zł. Obecnie w ministerstwie trwają analizy, dotyczące możliwości zmiany wysokości zasiłku pogrzebowego, tak by jego wysokość uwzględniała coraz większe koszty pogrzebu, a także możliwości finansowe Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa.
Zasiłek pogrzebowy - zmiany w wypłacaniu zasiłku
1 czerwca 2023 roku zmieniły się zasady dotyczące przyznawania i wypłaty zasiłku pogrzebowego po osobach uprawnionych do emerytur/rent pracowniczych wypłacanych przez KRUS.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego podała do wiadomości, że od dnia 1 czerwca 2023 r. zasiłki pogrzebowe po zmarłych emerytach/rencistach uprawnionych do emerytur/rent rolniczych wypłacanych przez KRUS w tzw. zbiegu z emeryturą/rentą z systemu powszechnego i członkach ich rodzin będzie przyznawał i wypłacał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że od 1 czerwca 2023 r. wnioski o zasiłek pogrzebowy po ww. zmarłych osobach należy składać bezpośrednio do właściwego inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na druku Z-12. Wcześniej obowiązywały oddzielne formularze (druk ZUS Z-12, KRUS SR-26).
Ile wynosi zasiłek pogrzebowy?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje:
- członkowi rodziny i wynosi 4000 zł, niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu;
- osobie obcej lub pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego do wysokości poniesionych kosztów, ale nie więcej niż 4000 zł.
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty, adekwatnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
MRPiPS: zasiłek pogrzebowy wzrośnie do 7000 zł – od kiedy?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (oraz innych ustaw), który zakłada wzrost zasiłku pogrzebowego do kwoty 7000 zł.
Projekt opublikowano na stronie Rządowego Centrum Legislacji 10 maja 2024 r. Początkowo planowano wdrożenie wyższej kwoty zasiłku jeszcze w 2024 roku, jednak z powodu ograniczeń budżetowych Minister Finansów nie wyraził zgody na tak szybkie zmiany. Ostatecznie, zgodnie z najnowszą wersją projektu ustawy opublikowaną 7 listopada 2024 r., podwyżka zasiłku do 7000 zł ma obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.
7000 zł zasiłku pogrzebowego także dla rolników, żołnierzy i służb mundurowych
Podwyższony zasiłek pogrzebowy, określony w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmie również zasiłki wypłacane na podstawie innych przepisów, w tym:
- ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
- ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
- ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
- ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych i ich rodzin.
Nowelizacja przewiduje, że zasiłek w wysokości 7000 zł przysługiwać będzie także żołnierzom i funkcjonariuszom służb mundurowych. W związku z tym przewidziano odpowiednie zmiany w przepisach, które obejmą m.in.:
- ustawę o Policji,
- ustawę o Straży Granicznej,
- ustawę o Państwowej Straży Pożarnej,
- ustawę o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
- ustawę o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,
- ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego,
- ustawę o Służbie Więziennej,
- ustawę o Służbie Ochrony Państwa,
- ustawę o Straży Marszałkowskiej,
- ustawę o obronie Ojczyzny.
Nowe przepisy mają zagwarantować jednakową wysokość zasiłku pogrzebowego dla różnych grup zawodowych i służb od początku 2026 roku.
Waloryzacja zasiłku pogrzebowego od 2027 roku
Zgodnie z projektem nowelizacji, od 1 marca każdego roku zasiłek pogrzebowy będzie waloryzowany na podstawie średniorocznego wskaźnika inflacji, określonego przez GUS. Ogłaszany w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych za poprzedni rok kalendarzowy posłuży do corocznego ustalania wysokości świadczenia, zaokrąglonej do pełnych złotych w górę. Planowana pierwsza waloryzacja zasiłku ma nastąpić w 2027 roku.
Zasiłek będzie wypłacany w wysokości obowiązującej w dniu śmierci osoby, za którą poniesiono koszty pogrzebu. ZUS zobowiązany będzie do ogłoszenia zaktualizowanej kwoty zasiłku co najmniej 7 dni roboczych przed terminem waloryzacji w „Monitorze Polskim”.
Dodatkowe wsparcie 2000 zł na pokrycie kosztów pogrzebu
Nowelizacja precyzuje zasady przyznawania zasiłku celowego na pogrzeb w ramach pomocy społecznej. Zmieniona ustawa o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901) umożliwi gminom przyznawanie wsparcia w wysokości do 2000 zł w dwóch sytuacjach:
- gdy osoba ponosząca koszty pogrzebu nie ma prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym,
- gdy koszty pogrzebu przekraczają kwotę zasiłku pogrzebowego, a osoba pokrywająca koszty napotkała wyjątkowe, trudne do przewidzenia wydatki (np. transport zwłok z zagranicy czy dłuższe przechowywanie zwłok w chłodni).
W związku z tym MRPiPS wskazuje, że nieprzewidziane wydatki pogrzebowe, które nie mogą być pokryte z zasiłku pogrzebowego, zostaną objęte możliwością dofinansowania w szczególnych przypadkach.
Obowiązek pochówku przez gminę a pomoc społeczna
Ministerstwo przypomina, że obowiązek pochówku osób zmarłych bez rodziny, w tym bezdomnych, spoczywa na gminie właściwej dla miejsca zgonu. Zgodnie z ustawą z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, gmina zobowiązana jest do organizacji pogrzebu, jeśli krewni nie podejmą się tego zadania. Pogrzeb w ramach pomocy społecznej stanowi świadczenie niepieniężne gminy, które aktualizuje się, gdy rodzina lub inne osoby dobrowolnie nie organizują pochówku.
Gminy mogą również przyznać zasiłek celowy na pogrzeb osobie, która podejmuje się tego zadania, ale nie dysponuje wystarczającymi środkami.
Komu przysługuje zasiłek pogrzebowy?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty związane z organizacją pogrzebu. Może to być osoba z rodziny zmarłego, ale także osoba obca lub instytucja. O zasiłek mogą się ubiegać:
- członkowie rodziny,
- pracodawca,
- dom pomocy społecznej,
- gmina,
- powiat,
- osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego,
- osoba obca.
Podmioty te otrzymają zasiłek pogrzebowy od ZUS jeśli pokryły koszty pogrzebu. Warto podkreślić, że przy przyznawaniu zasiłku, członkowie rodziny to:
- małżonek (wdowa i wdowiec), także pozostający w separacji orzeczonej wyrokiem sądu,
- rodzice, ojczym, macocha oraz osoba przysposabiająca,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione i umieszczone w rodzinie zastępczej,
- inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności,
- rodzeństwo,
- dziadkowie,
- wnuki,
- osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Kiedy przysługuje zasiłek pogrzebowy?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci:
1 osoby, która ma przyznaną emeryturę lub rentę,
2 osoby, która ma przyznaną emeryturę pomostową,
3 osoby, która jest ubezpieczona w ZUS,
4 osoby, która ma przyznane nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
5 osoby, która zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,
6 osoby, która w dniu śmierci nie miała przyznanej emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania,
7 cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych, która pobierała świadczenie pieniężne,
8 osoby, która pobierała świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny,
9 osoby, która pobierała rentę socjalną,
10 osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
11 osoby, która pobierała rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
12 członka rodziny osoby wymienionej w punktach 1–4, 8 i 11.
Ważne! Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu.
Jakie dokumenty są wymagane do wypłaty zasiłku pogrzebowego?
Wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego składa się na druku Z-12. Oprócz wniosku należy dostarczyć:
1 Akt zgonu, akt urodzenia dziecka, które urodziło się martwe albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe.
2 Oryginały rachunków dokumentujących pokrycie kosztów pogrzebu w całości lub w części, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem.
3 Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego).
4 Zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Ważne! Akt zgonu może być wystawiony za granicą. Nie może być to tymczasowy akt zgonu, wtedy powinien być wystawiony w Polsce.
Usługa złożenia wniosku jest bezpłatna. Zasiłek otrzymamy w ciągu 30 dni kalendarzowych od złożenia wszystkich dokumentów. Warto podać numeru konta, na które ZUS wypłaci zasiłek. W innej sytuacji otrzymamy zasiłek na adres, który wpiszemy we wniosku.
Gdzie złożyć dokumenty o zasiłek pogrzebowy?
Poprawnie wypełnione i skompletowane dokumenty możemy złożyć:
- w jednostce ZUS, która wypłacała emeryturę albo rentę zmarłemu – jeśli zmarły dostawał emeryturę albo rentę,
- w jednostce ZUS – zgodnie z miejscem zamieszkania.
Dokumenty można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika albo wysłać pocztą. Wniosek o zasiłek można także złożyć elektronicznie przez PUE ZUS.
Do kiedy można się starać o zasiłek pogrzebowy z ZUS?
Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.
Jeśli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w terminie było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. Należy wówczas dołączyć dokumenty, które potwierdzą powód opóźnienia. Mogą to być np. zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu, inny dokument urzędowy.
Czy zakład pogrzebowy może złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy?
Jeżeli zakład pogrzebowy poniósł koszty pogrzebu, może otrzymać zasiłek pogrzebowy. Do złożenia wniosku i odbioru zasiłku pogrzebowego można upoważnić zakład pogrzebowy, który organizował pogrzeb. W takiej sytuacji, zgodnie z dyspozycją, ZUS przekaże zasiłek bezpośrednio na konto zakładu pogrzebowego.
