Zastaw rejestrowy – kompendium wiedzy

2017-01-16

1 stycznia 1998 roku, ustawą z dnia 6 grudnia 1996 roku o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. Nr 149, poz. 703 z późn. zm.) do systemu zabezpieczeń wierzytelności wprowadzono niezwykle istotną instytucję zastawu rejestrowego.

Okazała się ona bardzo przydatna w prawie polskim, które dotychczas znało jedynie zastaw posesoryjny jako formę zabezpieczeń na rzeczach ruchomych (oraz wąską regulację zastawu na prawach). Co więcej, nie sposób pominąć roli, jaką odegrał zastaw rejestrowy w zwiększeniu zdolności kredytowej przedsiębiorców.
 

Do ustanowienia zastawu rejestrowego niezbędne jest zawarcie umowy między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zwanym zastawcą) a wierzycielem (zwanym zastawnikiem). Umowa o ustanowienie zastawu powinna być, pod rygorem nieważności, zawarta na piśmie. Oprócz umowy do powstania zastawu, konieczny jest wpis do rejestru zastawów (o charakterze konstytutywnym), który zastępuje wydanie rzeczy. Rejestr zastawów prowadzą sądy rejonowe – sądy gospodarcze, mające siedzibę w miastach wojewódzkich. O właściwości miejscowej sądu decyduje miejsce zamieszkania (siedziba) zastawcy. Przedsiębiorcy powinni mieć na uwadze, iż w ustawie została wypowiedziana wprost zasada formalnej jawności rejestru zastawów – nikt nie może powoływać się na nieznajomość danych ujawnionych w rejestrze.
 

Przedmioty obciążone zastawem rejestrowym mogą być pozostawione w posiadaniu zastawcy, który nadal może korzystać z rzeczy, lub osoby trzeciej, która wyraziła na to zgodę.
 

Zastaw rejestrowy może być ustanowiony dla zabezpieczenia wierzytelności pieniężnej wyrażonej zarówno w pieniądzu polskim, jak i w walucie obcej. Dopuszczalne jest zabezpieczenie zastawem rejestrowym także wierzytelności przyszłej lub warunkowej, ale tylko do określonej w umowie zastawniczej najwyższej sumy zabezpieczenia. O ile sama idea jest słuszna, to jej wprowadzenie w życie może budzić zastrzeżenia, dlatego też, w mojej ocenie, przedsiębiorca powinien w tym zakresie skorzystać z porady i pomocy profesjonalnego prawnika.
 

Z kolei przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome, a także prawa majątkowe zbywalne. Zastawem rejestrowym można więc obciążyć w szczególności:

• rzeczy oznaczone co do tożsamości,
• rzeczy oznaczone co do gatunku, jeśli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku,
• zbiór rzeczy lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny,
• wierzytelności,
• prawa na dobrach niematerialnych,
• prawa z papierów wartościowych.

Zaspokojenie wierzytelności zastawnika z przedmiotu obciążonego zastawem rejestrowym następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego.

Ustawa o zastawie rejestrowym wymienia szereg przyczyn wygaśnięcia zastawu rejestrowego, w szczególności wygasa on:

• gdy wygasa wierzytelność zabezpieczona tym zastawem,
• gdy na wniosek zastawnika następuje wykreślenie zastawu z rejestru.

Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych