Zmiany w kodeksie pracy 2024

2023-10-18

Z końcem września zaszło wiele zmian w prawie pracy. Do najważniejszych należą m.in. dofinansowanie do posiłków dla pracowników, zwiększona ochrona pracowników, nowe prawa pracowników w spółkach czy zmiany w urlopach i dodatkowe dni wolne.

Dofinansowanie posiłków dla pracowników

Od 1 września obowiązują korzystniejsze przepisy prawa jeśli chodzi o posiłki dla pracowników. Dotyczą one miesięcznego limitu dofinansowania tychże posiłków. Obecnie dofinansowaniu, wolnym od ZUS, podlegają posiłki do limitu wynoszącego 450 złotych. Oznacza to, że pracodawca będzie mógł odjąć 450 zł miesięcznie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Do tej pory kwota ta wynosiła 300 zł.

Oskładkowaniu nie będą podlegać także talony, bony żywieniowe, kupony oraz karty przedpłacone (również obowiązuje limit 450 złotych), które pozwalają na nabycie w placówkach handlowych lub gastronomicznych posiłków spożywanych bezpośrednio po zakupie.

Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach szczególnie uciążliwych, ma obowiązek zapewnić im nieodpłatnie odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Ochrona przed zwolnieniem w pracy

Kolejna zmiana nastąpiła 22 września 2023 r., gdy weszły w życie przepisy kodeksu postępowania cywilnego gwarantujące zwiększoną ochronę przed zwolnieniem z pracy, zwłaszcza pracowników szczególnie chronionych np. działaczy związków zawodowych.

Przykładowo, jeżeli pracownik podlegający szczególnej ochronie zostanie zwolniony (np. kobieta w ciąży) poprzez wypowiedzenie umowy o pracę lub rozwiązanie umowy o pracę, to pracodawca będzie musiał liczyć się z „tymczasowym” powrotem pracownika do pracy, na czas trwania postępowania sądowego do czasu jego prawomocnego zakończenia. Wystarczy, że pracownik złoży odpowiedni wniosek.

Pracownik nie będzie musiał niczego udowodnić, aby zostać przywrócony do pracy, a sąd przed wydaniem postanowienia nie będzie musiał przeprowadzać postępowania dowodowego.

Kto zyska większą ochronę przez zwolnieniem z pracy za wypowiedzeniem i w trybie natychmiastowym? Są to:

• kobiety w ciąży,

• rodzice na urlopach macierzyńskich, rodzicielskich, ojcowskich, wychowawczych,

• pracownicy w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w tym np. w trakcie zwolnienia lekarskiego (aż do momentu, gdy można już zwolnić pracownika w trybie bez wypowiedzenia),

• pracownicy w wieku przedemerytalnym,

• działacze związków zawodowych,

• członkowie rad pracowników,

• społeczni inspektorzy pracy.

Nowe prawa pracowników w spółkach

15 września 2023 r. weszła w życie także ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek. Ustawa ta, przewiduje m.in. uregulowanie form uczestnictwa pracowników w takiej spółce. Dotyczy prawa do wyznaczania lub wyboru określonej liczby członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów. Pracownicy zyskają także prawo do rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, a także prawo sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów.

Zasady urlopów 2024

Zgodnie z art. 130 § 2 Kodeksu pracy: "Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin". W związku z powyższym, za dzień wolny wypadający w sobotę pracownikowi przysługuje wolny dzień w innym terminie. Taka sytuacja w 2024 roku wydarzy się już w styczniu. Święto Trzech Król (6 stycznia) wypadnie właśnie w sobotę. Zazwyczaj pracodawcy dają wolny dzień w piątek, dzień przed świętem przypadającym w sobotę. Nie jest to jednak reguła. Pracodawca ma możliwość dać pracownikom wolny dzień w innym terminie.

Dzięki obowiązkowi wdrożenia dyrektywy europejskiej do krajowych przepisów również polscy pracownicy mogą cieszyć się z szeregu korzystnych zmian w Kodeksie pracy. Dostosowanie polskiego prawa pracy do unijnych dyrektyw zakłada, że pracownikom, spełniającym pewne warunki, będzie przysługiwać więcej dni wolnych. Wdrażanie unijnych przepisów dotyczy klarownych warunków pracy, ale także godzenia obowiązków zawodowych z życiem prywatnym.

Czas pracy i dni wolne

Ile dni wolnych od pracy będzie przysługiwać pracownikom w 2024 roku? Na 365 dni przypada 115 dni wolnych, z czego 12 to dni wolne ustawowo i 251 dni pracujących.

Pracownicy na umowie o pracę ze stażem poniżej 10 lat mogą odebrać 20 dni płatnego urlopu, zaś pracownicy zatrudnieni co najmniej 10 lat: 26 dni. Osoby zatrudnione na pełny etat posiadają prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni, ale niektórzy mogą skorzystać z kilku dni wolnych więcej. Dodatkowe wolne przysługuje tylko wybranym grupom w określonych sytuacjach.

W 2024 roku możemy otrzymać 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego. To urlop na opiekę dla osoby z nami mieszkającej z poważnych wskazań medycznych. W przypadku siły wyższej, czyli pilnych spraw rodzinnych (np. choroby lub wypadku), będzie można dostać w kolejnym roku kalendarzowym wolne 2 dni lub zamiast tego 16 godzin. Kolejne wolne, które może nam przysługiwać to 2 płatne dni z tytułu opieki nad dzieckiem. Niewykorzystane dni opieki nie przechodzą na następny rok, tylko przepadają.

Liczba dni pracy w 2024 roku

Jeśli chodzi o maksymalny czas pracy, przepisy pozostają bez zmian. Zgodnie z art. 129 §1 Kodeksu - maksymalny czas pracy pracowników nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Pracownicy zatrudnieni w pięciodniowym tygodniu pracy, dla których dniem wolnym od pracy jest sobota w 2024 roku, w trakcie 251 dni pracy, przepracują 2008 godzin. W 2024 roku przepracujemy o 8 godzin więcej niż w 2023 roku (2000 godzin).

W 2024 roku wypada jeden dzień świąteczny przypadający w sobotę. Do wymiaru czasu pracy należy zatem dodać 1 dzień wolny od pracy. Wobec tego, w 2024 roku: liczba dni pracy wyniesie 251 dni, a liczba godzin pracy wyniesie 2008.

Święta w 2024 roku

W 2024 przypada 13 dni świątecznych ustanowionych jako dni ustawowo wolne od pracy. Odlicza się je od wymiaru czasu pracy. Są to:

• 1 stycznia – Nowy Rok,

• 6 stycznia – Święto Trzech Króli,

• 31 marca - Wielkanoc,

• 1 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny,

• 1 maja – Święto Pracy,

• 3 maja – Święto Konstytucji 3 Maja,

• 19 maja - Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Świątki),

• 30 maja - Boże Ciało,

• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,

• 1 listopada – Wszystkich Świętych,

• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,

• 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,

• 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Świętem, które wypada w sobotę w 2024 roku jest święto Trzech Króli, 6 stycznia. Dni świąteczne, które wypadają w niedziele nie powodują obniżenia wymiaru czasu pracy.

Zaległy urlop do końca września

Jak stanowi art. 168 Kodeksu, niewykorzystane dni urlopu wypoczynkowego należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. W tym terminie pracownik powinien wykorzystać tyle dni urlopu, ile pozostało mu z poprzedniego roku.

Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, dotyczy to również urlopu wypoczynkowego.