Kara za niezłożenie PIT w terminie

2023-05-12

2 maja 2023 r. minął termin na rozliczenie podatkowe z urzędem skarbowym. Zdarzają się jednak przypadki, w których podatnicy z różnych powodów spóźniają się ze złożeniem zeznania podatkowego w ustawowym terminie. Jakie są konsekwencje za nieterminowe złożenie deklaracji w 2023 roku?

Kogo dotyczy składanie deklaracji podatkowej?

Deklarację PIT składamy po to, aby poinformować urząd skarbowy o osiągniętych przez nas w danym roku przychodach. Obowiązek ten ciąży na każdej osobie, która osiągnęła przychody podlegające opodatkowaniu - wedle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie czy pochodzą one z umowy o pracę, umowy zlecenie, o dzieło, najmu, działalności gospodarczej czy emerytury.

Dotyczy to także osób, które w 2022 roku osiągnęły dochód niższy niż kwota wolna od podatku, która wynosi obecnie 30 000 zł. Muszą one rozliczyć się z urzędem skarbowym i złożyć tzw. PIT zerowy.

Do kiedy należało złożyć zeznanie podatkowe?

O jakich datach muszą pamiętać polscy podatnicy? Wypełnione formularze należało przekazać fiskusowi do 2 maja 2023 r. Zazwyczaj tym terminem jest ostatni dzień kwietnia, ale w tym roku przypadał on w niedzielę.

Kara za niezłożenie deklaracji PIT w terminie

Kary za nierozliczenie PIT-u reguluje Kodeks Karny Skarbowy. Na mocy art. 54 KKS niedostarczenie rocznego zeznania podatkowego w terminie odbierane jest jako narażenie podatku/skarbu państwa na uszczuplenie i grozi za to grozi odpowiedzialność karno-skarbowa.

Co wpływa na wysokość i rodzaj kary za niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie? Kary są uzależnione od kwoty zaległości. Jeżeli należny podatek nie przekroczy 5-krotności minimalnego wynagrodzenia, to jest to wykroczenie skarbowe, za które trzeba zapłacić mandat (często taki sam, jak kwota przeterminowanego podatku). Jeżeli jednak zaległość jest wyższa, to taki czyn jest kwalifikowany jako przestępstwo skarbowe. Wartość graniczna pomiędzy wykroczeniem, a przestępstwem wyniesie w pierwszym półroczu 2023 r. 17 450 zł, a w drugim 18 000 zł.

Sąd/urząd przy wymierzaniu kary powinien uwzględnić sytuację materialna podatnika i jego intencje (np. chwilowa trudna sytuacja życiowa, długi wyjazd za granicę). Jednak każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie i wszystko zależy od urzędnika lub sądu.

Dodatkowo karą za niezłożenie PIT-u w terminie jest konieczność zapłaty zaległych odsetek oraz brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem i przekazania 1,5% podatku na organizację pożytku publicznego.

Inaczej wygląda sytuacja gdy mamy podatek do zwrotu. Bardzo prawdopodobne, że urząd nałoży wówczas tylko niewielki mandat za spóźnienie.

Wykroczenie skarbowe

Niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie, fiskus ocenia jako wykroczenie, gdy kwota niezapłaconego podatku nie przekroczy pięciokrotnej wartości minimalnego wynagrodzenia w danym roku.

Płaca minimalna brutto w 2022 r. wynosiła 3010 zł brutto. Sankcje za wykroczenie skarbowe mogą wynieść od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalna kwota grzywny może wynieść nawet 15 tys. 50 zł.

• minimalna grzywna (1/10 × 3 010 PLN) - 301 zł
• maksymalna grzywna (20 × 3 010 PLN) – 60 200 zł
• mandat karny (do 5 × 3 010 PLN) - do 15 050 zł

W 2023 roku grzywny z kodeksu karnego skarbowego za przestępstwa skarbowe wzrosną dwukrotnie - w styczniu i w lipcu. Stanie się tak z powodu dwóch podwyżek płacy minimalnej w 2023 r. - 3490 zł (od 1 stycznia 2023 r.), 3600 zł (od 1 lipca 2023 r.).

W związku z powyższym grzywna za wykroczenia skarbowe w 2023 roku będzie wynosić:

od 1 stycznia 2023 r:

• minimalna grzywna (1/10 × 3490 PLN) - 349 zł
• maksymalna grzywna (20 × 3490 PLN) – 69 800 zł
• mandat karny (do 5 × 3490 PLN) - do 17 450 zł

od 1 lipca 2023 r.:

• minimalna grzywna (1/10 × 3600 PLN) - 360 zł
• maksymalna grzywna (20 × 3600 PLN) - 72 000 zł
• mandat karny (do 5 × 3600 PLN) - do 18 000 zł

Dodatkowo należy zapłacić odsetki od niezapłaconych zaległości. W tym momencie jest to 16,5 proc. należnej kwoty. Oblicza się to jako sumę podwojonej stopy lombardowej NBP i 2 pkt proc. Nieterminowy podatnik traci także wszystkie przywileje podatkowe i ulgi.

Kary za przestępstwa skarbowe

Zgodnie z art. 22. § 1. Kodeksu karnego skarbowego karami za przestępstwa skarbowe są: kara grzywny w stawkach dziennych, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności.

Karę grzywny za przestępstwa skarbowe określa się za pomocą liczby stawek dziennych (stawka dzienna liczona jest zwykle jako jedna trzydziesta miesięcznego wynagrodzenia), jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi - 10, najwyższa – 720.

W 2022 roku kwoty te wynosiły od 1003,30 zł do 28 895 040 zł.

Natomiast w 2023 roku kara grzywny za przestępstwo skarbowe wynosi następująco:

Od 1 stycznia 2023 r.

• minimalna stawka dzienna (1/30 × 3490 PLN) - 116,30 zł
• maksymalna stawka dzienna (116,30 PLN × 400) - 46 520 zł
• minimalna grzywna (10 stawek × 116,30 PLN) – 1 163 zł
• maksymalna grzywna (720 stawek × 46 520 PLN) - 33 494 400 zł

Od 1 lipca 2023 r.

• minimalna stawka dzienna (1/30 × 3600 PLN) - 120 PLN
• maksymalna stawka dzienna (120 PLN × 400) - 48 000 PLN
• minimalna grzywna (10 stawek × 120 PLN) – 1200 PLN
• maksymalna grzywna (720 stawek × 48 000 PLN) - 33 560 400 PLN

Karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:

• 5 lat – w sytuacji, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat;
• 10 lat – w sytuacji, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.

Kara pozbawienia wolności

Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej - 5 lat.

Ważne! Konsekwencje nie dotyczą osób, które uzyskują dochody z umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, dochody kapitałowe (PIT-37, PIT-38 lub PIT-39) albo składają PIT-36 lub PIT-28 z uwagi na osiąganie przychodów z najmu, podnajmu czy dzierżawy. Ci podatnicy automatycznie mają gotowe zeznania w systemie Twój e-PIT. Nie muszą nic robić - deklaracje zostanie uznana jako złożona. Niestety nie skorzystamy wówczas z preferencyjnego rozliczenia, nie zostaną odliczone ulgi podatkowe, ani inne przywileje. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, konieczne jest złożenie deklaracji podatkowej.

Korekta deklaracji podatkowej

Złożenie korekty deklaracji pozwoli uniknąć w całości odpowiedzialności karnej skarbowej, gdyż zgodnie z  art. 16a § 1 KKS: "Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony."

Czy można złożyć PIT po terminie?

Ważne jest, aby jak najszybciej złożyć zaległe zeznanie, ponieważ im dłużej będziemy zwlekać, tym odsetki za zwłokę będą wyższe.

Złożenie PIT po terminie jest obarczone odpowiedzialnością karno-skarbową, dlatego jeśli spóźniliśmy się z wysłaniem zeznania, to trzeba najpierw złożyć zeznanie, uregulować podatek wraz z należnymi odsetkami, a następnie złożyć czynny żal do urzędu skarbowego.

Czynny żal, czyli jak uniknąć kary za nieterminowe złożenie deklaracji podatkowej?

Zgodnie z KKS: „Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”.

Innymi słowy "czynny żal" pozwala uniknąć kary za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Musi być jednak dokonany z zachowaniem ustawowych wymogów takich jak: treść, forma i czas. Na skutego tego unikniemy mandatu. Należy pamiętać, że czynny żal można złożyć tylko wtedy, jeśli urząd skarbowy sam nie odkrył naszego wykroczenia i nie rozpoczęło się jeszcze postępowanie wyjaśniające.

W czynnym żalu trzeba wskazać przyczynę złożenia deklaracji podatkowej po terminie. Wyjaśnienie musi być prawdziwe i może dotyczyć przypadku losowego albo sytuacji osobistej (np. choroby).

Kara za niezłożenie rocznego zeznania podatkowego – kto nie może skorzystać z czynnego żalu?

W Kodeksie karnym skarbowym art.16 §6 umieszczony jest wykaz sytuacji, w których nie można skorzystać z czynnego żalu. Mowa tu o:

• kierowaniu wykonaniem ujawnionego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego,
• wykorzystaniu uzależnienia innej osoby od siebie i polecenie jej wykonania ujawnionego czynu zabronionego,
• zorganizowaniu grupy lub związku mającego na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, chyba że czynny żal został złożony wraz z wszystkimi członkami grupy lub związku,
• nakłanianiu innej osoby do przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, aby skierować przeciwko niej postępowanie o czyn zabroniony.