Podatek od pożyczki od znajomego – te przepisy warto znać!
Alternatywą dla pożyczek w bankach jest często zwrócenie się o pomoc do osób z bliskiego otoczenia. Obie strony darzą się zaufaniem, a taka forma udzielenia wsparcia redukuje ryzyko wysokiego oprocentowania czy zmiennych warunków umowy. Przepisy obowiązujące umowy z osobami spokrewnionymi i niespokrewnionymi różnią się i każdy podatnik powinien być ich świadomy.
Jakie zasady regulują podatek od pożyczki od znajomego? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!
Spis treści:
- Podatek od pożyczki prywatnej – czy trzeba go zapłacić?
- PPC od pożyczki prywatnej – kiedy trzeba zapłacić?
- Jakie pożyczki są zwolnione z podatku PCC?
- Pożyczki pieniężne w najbliższej rodzinie - kwota limitu zwolnienia
- Podatnicy VAT a PCC
- Podatek od pożyczki od znajomego – jak go zapłacić?
- Podsumowanie: podatek od pożyczki od znajomego
Podatek od pożyczki prywatnej – czy trzeba go zapłacić?
Podatnicy, którzy znajdują się w potrzebie, sięgają często po alternatywne formy wsparcia finansowego. Jedną z nich może być prośba o pomoc członków rodziny lub znajomych. Mówimy w takiej sytuacji o pożyczce prywatnej. Warto jednak zwrócić uwagę, że każda taka forma wsparcia powinna być udzielona zgodnie z obowiązującymi przypisami.
Każdy podatnik powinien wiedzieć, czym jest podatek od pożyczki prywatnej oraz kiedy obowiązuje. Jeżeli osoba potrzebująca wsparcia zgłosi się po pomoc do osoby niespokrewnionej, obowiązują inne regulacje niż w przypadku rodziny. W takim przypadku pojawia się zobowiązanie – potocznie określane jako podatek od pożyczki od znajomego.
Wielu podatników zapomina, że rozliczeniu z urzędem skarbowym podlega również pożyczka od znajomego. Podatek, jaki należy wówczas uregulować, to tak zwane PCC, czyli podatek od czynności cywilnoprawnych. Jest to jedno ze zobowiązań regulowanych bezpośrednio przez ustawę z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2022 poz. 111 z późn. zm.). Obowiązek podatkowy powstaje w chwili zawarcia umowy pożyczki.
PCC jest pobierany od określonych umów, takich jak sprzedaż rzeczy, umowy pożyczki czy ustanowienie hipoteki i ma na celu objęcie podatkiem czynności, które nie są opodatkowane innymi rodzajami podatków, np. VAT.
Obowiązek podatkowy ciąży na pożyczkobiorcy. Od umowy pożyczki pieniędzy trzeba na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC zapłacić podatek. Stawka podatku wynosi 0,5% podstawy opodatkowania, czyli od kwoty pożyczonych pieniędzy. Ostateczną wartość należy obliczyć od kwoty przekraczającej 1000 zł, co stanowi minimalny próg opodatkowania. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku pożyczek o niskiej wartości (do 1000 zł) podatek od pożyczki od znajomego nie występuje.
Obowiązek zapłaty podatku PCC od pożyczki należy zrealizować samodzielnie, bez konieczności otrzymania wezwania, w terminie 14 dni od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy, np. od daty zawarcia umowy pożyczki. W tym samym czasie podatnik powinien również złożyć deklarację PCC-3.
Są również sytuacje, w których nie obowiązuje podatek od pożyczki prywatnej. Dotyczy to pożyczki od najbliższej rodziny – obejmujące małżonka, rodziców, dzieci, rodzeństwo, dziadków i wnuki. Aby skorzystać z tego zwolnienia, konieczne jest udokumentowanie pożyczki, np. przelewem bankowym i zgłoszenie jej w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od zawarcia umowy.
Pożyczki między osobami fizycznymi udzielane sporadycznie – o ile wartość nie przekracza wspomnianego progu 1000 zł.
Podatek od czynności cywilnoprawnych nie dotyczy również sytuacji, w których umowa pożyczki została zawarta poza terytorium Polski, a środki finansowe nie są wykorzystywane na terytorium kraju.
PPC od pożyczki prywatnej – kiedy trzeba zapłacić?
Jeżeli podatnikowi została udzielona pożyczka od znajomego, podatek należy uregulować w wyznaczonym przez ustawę terminie. Obowiązek zapłaty PCC powstaje w momencie zawarcia umowy. Zgodnie z przepisami, pożyczkobiorca ma 14 dni na uiszczenie należnego podatku w wysokości 0,5% wartości pożyczki.
Termin opłacenia PCC od pożyczki prywatnej jest bardzo ważny – niedopełnienie obowiązku może skutkować naliczeniem odsetek, a w przypadku kontroli podatkowej nawet sankcjami finansowymi.
Jakie pożyczki są zwolnione z podatku PCC?
W polskim prawie są wyjątki, które pozwalają uniknąć podatku PCC, jeśli spełni się określone warunki. Zwolnienie z PCC dotyczy pożyczek udzielanych przez:
- Banki i inne instytucje finansowe, takie jak spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, kasy i fundusze zakładowe, kasy zapomogowo-pożyczkowe, fundusze związków zawodowych, koleżeńskie kasy oszczędnościowo-pożyczkowe działające w wojsku, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz firmy pożyczkowe działające zgodnie z przepisami prawa i nadzorowane np. przez Komisję Nadzoru Finansowego.
- Firmy zajmujące się udzielaniem pożyczek, które mają wymagane zezwolenia i są oficjalnie wpisane do rejestru instytucji pożyczkowych.
Poza tym PCC nie trzeba płacić za pożyczki udzielane na podstawie umów podpisanych poza Polską, jeśli nie są one związane z działalnością gospodarczą prowadzoną w Polsce, a pożyczkodawca nie ma tutaj swojej siedziby. Umowy pożyczki podlegają PCC wyłącznie, kiedy w chwili zawarcia umowy przedmiot pożyczki znajduje się na terytorium Rzeczpospolitej.
Zwolnienie może także dotyczyć pożyczek udzielanych między członkami najbliższej rodziny (np. rodzic-dziecko, rodzeństwo). Jednak aby skorzystać z takiego zwolnienia, trzeba spełnić kilka warunków:
- zgłosić pożyczkę do urzędu skarbowego w ciągu 14 dni od jej zawarcia (za pomocą formularza PCC-3),
- udokumentować przekazanie pieniędzy, np. przelewem bankowym lub przekazem pocztowym, aby pokazać ich źródło.
Pożyczki pieniężne w najbliższej rodzinie — kwota limitu zwolnienia
Zwolnieniem podatkowym objęte są również pożyczki udzielane przez członków najbliższej rodziny do kwoty 36 120 zł (kwota wolna od podatku od spadków i darowizn dla I grupy podatkowej). Ze zwolnienia z opodatkowania podlegają pożyczki udzielane pomiędzy małżonkami, zstępnymi (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnymi (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierbami, rodzeństwem, ojczymem i macochą, a także dodatkowo zięciem, synową oraz teściami.
Kwota ta to górny limit pożyczki uzyskanej w formie pieniężnej lub rzeczowej od jednej osoby przez okres 5 ostatnich lat.
Ważne! Pożyczka do kwoty 36 120 zł jest zwolniona z podatku PCC bez konieczności składania deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3 oraz przekazywania pożyczki na konto bankowe pożyczkobiorcy — może to być pożyczka w gotówce.
Podatnicy VAT a PCC
Zgodnie z artykułem 2 pkt 4 ustawy o podatku PCC — nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne inne niż zawarcie umowy spółki oraz jej zmiany:
a) w zakresie, w jakim podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, b) gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług w związku z dokonaniem tej czynności, z wyłączeniem:
- umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
- umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
W związku z tym, czynności cywilnoprawne, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT (nawet w przypadku, gdy strona dokonująca tej czynności korzysta ze zwolnienia z VAT), zasadniczo nie są objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Ponadto zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się z podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, pośrednictwo w świadczeniu usług udzielania kredytów i pożyczek, jak również zarządzanie kredytami lub pożyczkami przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
W konsekwencji, jeśli podatnik VAT udziela pożyczki oprocentowanej, traktuje się to jako odpłatne świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, co do zasady oznacza, że podlega ono opodatkowaniu VAT na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Jednakże na podstawie przywołanego wcześniej art. 43 ust. 1 pkt 38, usługi te korzystają ze zwolnienia z VAT, co skutkuje tym, że podatnicy VAT udzielający pożyczek, nawet sporadycznie, nie są również zobowiązani do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podatek od pożyczki od znajomego – jak go zapłacić?
Jeżeli podatnika obowiązuje podatek od pożyczki od znajomego, jest zobowiązany do przestrzegania określonych procedur, aby prawidłowo uregulować podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Po pierwsze pożyczkobiorca musi wypełnić formularz PCC-3 i złożyć go w urzędzie skarbowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Deklarację należy dostarczyć w terminie 14 dni od daty dokonania czynności zawarcia umowy pożyczki. Formularz można złożyć osobiście, za pośrednictwem poczty lub elektronicznie. Ważne jest, aby deklaracja zawierała poprawne dane obu stron umowy oraz kwotę pożyczki.
Po drugie należy obliczyć podatek od pożyczki od znajomego wynoszący 0,5% wartości pożyczki. Aby to zrobić, należy pomnożyć wartość pożyczonej kwoty przez 0,005. Na przykład, dla pożyczki w wysokości 10 000 zł, podatek wyniesie 50 zł. Warto pamiętać, że pożyczki poniżej 1000 zł są zwolnione z opodatkowania.
Po trzecie obliczony podatek należy wpłacić na konto właściwego urzędu skarbowego. Numer rachunku bankowego można znaleźć na stronie internetowej urzędu skarbowego lub uzyskać bezpośrednio w urzędzie. Wpłaty można dokonać za pomocą przelewu bankowego, płatności internetowych lub w kasie urzędu skarbowego.
W celu uniknięcia problemów, w przypadku kontroli skarbowej, pożyczkobiorca powinien zachować dowód zawarcia umowy pożyczki oraz dokument potwierdzający wpłatę podatku.
W celu uniknięcia problemów, w przypadku kontroli skarbowej, pożyczkobiorca powinien zachować dowód zawarcia umowy pożyczki oraz dokument potwierdzający wpłatę podatku. Jeśli pożyczka została przekazana w formie przelewu bankowego, warto przechowywać również potwierdzenie przelewu.
Podsumowanie: podatek od pożyczki od znajomego
Poniżej znajdziesz podsumowanie najistotniejszych kwestii omówionych szczegółowo w artykule.
- Pożyczka prywatna to wsparcie finansowe udzielane przez znajomych lub rodzinę, podlegające określonym regulacjom prawnym.
- Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) jest naliczany od pożyczek prywatnych i wynosi 0,5% podstawy opodatkowania, czyli wartości pożyczki.
- PCC od pożyczki prywatnej musi zapłacić pożyczkobiorca. Obowiązek ten dotyczy kwot przekraczających 1000 zł (minimalny próg opodatkowania).
- Pożyczki poniżej 1000 zł oraz wsparcie udzielane przez najbliższą rodzinę (na przykład małżonek, dzieci, rodzice, dziadkowie) są zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych.
- Obowiązek zapłaty podatku powstaje w momencie zawarcia umowy pożyczki.
- Pożyczkobiorca ma 14 dni na dopełnienie formalności takich jak: złożenie deklaracji PCC-3 w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania, uiszczenie podatku w wysokości 0,5% wartości pożyczki.
- Termin zapłaty podatku i dopełnienia formalności jest istotny – brak wpłaty w terminie może skutkować naliczeniem odsetek lub sankcjami finansowymi.
- Podatek od pożyczki od znajomego należy wpłacić na konto bankowe właściwego urzędu skarbowego. Wpłaty można dokonać przelewem, płatnościami internetowymi lub w kasie urzędu.
- Pożyczkobiorca powinien zachować: dowód zawarcia umowy pożyczki, potwierdzenie wpłaty podatku oraz dowód przelewu.
Jeżeli masz dodatkowe wątpliwości, możesz skorzystać z pomocy ekspertów Podatnik.info. Każdy użytkownik bezpłatnego programu ma możliwość zadania dowolnego pytania specjalistom z obszaru księgowości czy prawa podatkowego. W okresie składania deklaracji rocznych zapewniamy trzy rozwiązania, które pozwolą dopełnić formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zyskasz z Podatnik.info!
Najczęściej zadawane pytania
1. Czy od każdej pożyczki trzeba zapłacić podatek?
Nie, podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) obowiązuje tylko w określonych przypadkach. Zasadniczo podatek w wysokości 0,5% wartości pożyczki trzeba zapłacić, jeśli pożyczkodawcą jest osoba prywatna, a umowa nie została zawarta w formie aktu notarialnego. Istnieją jednak zwolnienia, np. dla pożyczek od bliskiej rodziny.
2. Jakie pożyczki są zwolnione z podatku PCC?
Z podatku zwolnione są m.in.:
- pożyczki od członków najbliższej rodziny (małżonka, rodziców, dzieci, rodzeństwa, dziadków i wnuków), o ile zgłoszono je w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni i ich łączna wartość nie przekracza 9637 zł w ciągu 5 lat,
- pożyczki udzielone przez instytucje finansowe (np. banki, SKOK-i),
- pożyczki o wartości do 1000 zł (niezależnie od pochodzenia środków).
3. Co się stanie, jeśli nie zgłoszę pożyczki do urzędu skarbowego?
Jeśli urząd skarbowy wykryje niezgłoszoną pożyczkę, może nałożyć sankcyjną stawkę podatku w wysokości 20% wartości pożyczki. Dlatego warto pamiętać o terminowym zgłoszeniu.
4. Kto płaci podatek od pożyczki – pożyczkodawca czy pożyczkobiorca?
Obowiązek zapłaty podatku PCC spoczywa na pożyczkobiorcy. To on musi zgłosić pożyczkę i uregulować ewentualny podatek w urzędzie skarbowym.
5. Jak zapłacić podatek PCC od pożyczki?
Podatek PCC oblicza się na podstawie kwoty pożyczki i wpłaca na konto urzędu skarbowego, składając wcześniej formularz PCC-3. Można to zrobić osobiście, listownie lub elektronicznie przez e-Urząd Skarbowy.
6. Czy pożyczka od znajomego też podlega opodatkowaniu?
Tak, jeśli pożyczka pochodzi od osoby niespokrewnionej, obowiązuje podatek PCC w wysokości 0,5% wartości pożyczki. Nie ma tutaj zwolnień, jak w przypadku pożyczek rodzinnych.
7. Czy umowa pożyczki musi być sporządzona na piśmie?
Nie zawsze, ale dla celów dowodowych warto spisać umowę, szczególnie w przypadku większych kwot. Jeśli urząd skarbowy zażąda wyjaśnień, pisemna umowa ułatwi potwierdzenie warunków pożyczki.
8. Co powinno znaleźć się w umowie pożyczki?
Chociaż prawo nie wymaga sporządzenia pisemnej umowy pożyczki, warto ją mieć dla celów dowodowych. Dobra umowa pożyczki określa fakt zawarcia umowy pożyczki i zawiera:
- dane stron umowy (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy, wraz z numerami PESEL/NIP i adresami),
- kwotę pożyczki,
- termin i sposób spłaty (jednorazowo czy w ratach, przelew czy gotówka),
- ewentualne oprocentowanie i odsetki,
- datę i miejsce zawarcia umowy,
- podpisy obu stron.
Dobrze jest także dodać zapis o ewentualnych konsekwencjach niespłacenia pożyczki oraz określić, czy obowiązują dodatkowe zabezpieczenia (np. weksel, poręczenie).
