Potrącenia z wypłaty na podstawie wyroku sądu karnego. Co to oznacza dla pracodawcy?
Pracodawca otrzymał z sądu odpis wyroku oraz pismo z wezwaniem do dokonywania pracownikowi potrąceń z wynagrodzenia. Czy pracodawca zobowiązany jest dokonywać takich potrąceń?
Jeśli tak, to czy potrącenie ma by dokonywane od kwoty wynagrodzenia netto czy brutto? Co w przypadku zbiegu tego potrącenia, z przesłanym do pracodawcy zajęciem komorniczym?
Kara potrącenia części wynagrodzenia za pracę jest karą ograniczenia wolności, uregulowaną w przepisach prawa karnego. Zgodnie z treścią art. 34 § 1a pkt 4 Kodeksu Karnego można orzec potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Wyrok powinien ściśle wskazywać określoną w procentach wysokość potrącenia oraz na czyją rzecz należy dokonywać potrąceń.
Tryb postępowania w przypadku orzeczenia w/w kary reguluje art. 59 Kodeksu Karnego Wykonawczego (dalej: KKW). Zgodnie z tym przepisem w przypadku orzeczenia kary potrącenia z wynagrodzenia Sąd przesyła do pracodawcy, który zatrudnia skazanego, odpis orzeczenia wraz z zawiadomieniem, na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia, dokąd powinny być wypłacane pieniądze oraz z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy ich dokonywać. Na tej podstawie pracodawca zobowiązany jest dokonywać potrąceń orzeczonej kary.
Potrąceń należy dokonywać z wynagrodzenia za pracę, rozumianego jako wszelkie świadczenia pieniężne należne pracownikowi od pracodawcy, wynikające ze stosunku pracy oraz inne świadczenia należne od pracodawcy, ale niebędące wynagrodzeniem za pracę (np. wypłata za czas niewykonywania pracy, premia uznaniowa), a także świadczenia związane z innymi stosunkami prawnymi, np. świadczenia z umów cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło itp.).
Netto czy brutto?
Przepisy nie wskazują jasno, czy potrącenia należy dokonywać od kwoty netto czy brutto, jednak wydaje się, że chodzi o kwotę netto. Należy bowiem uwzględnić, że z wynagrodzenia brutto w pierwszej kolejności potrącane są składki na ZUS oraz podatek - potrącenie sądowe liczone od kwoty brutto spowodowałoby niejako podwójne potrącenie. Stąd też zasadnym jest dokonywanie potrąceń z kwoty faktycznie wypłaconej pracownikowi, czyli z kwoty netto. Potrącanie określonej części wynagrodzenia za pracę powinno ponadto uwzględniać ograniczenia przewidziane w przepisach prawa pracy (art. 87 i 87(1) § 1 pkt 1 Kodeksu Pracy).
A co z zajęciem komorniczym?
W odniesieniu do zbiegu kary potrącenia z KKW z egzekucją sądową (prowadzoną przez komornika) przyjmuje się, że potrącenie tytułem kary następuje po potrąceniach z wynagrodzenia za pracę dokonanych przez komornika. Jednak wysokość dokonywanych potrąceń w oparciu o przepisy KKW, powinna być ustalona od pełnego wynagrodzenia. Pozwala to z jednej strony zabezpieczyć interesy wierzycieli, a z drugiej zapobiega zmniejszeniu potrącenia z tytułu orzeczonej kary.
Powyższe potwierdza Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1971 r. (sygn. akt VI KZP 56/71), zgodnie z którą potrącenia dokonywane na podstawie przepisów prawa karnego nie ograniczają praw wierzycieli prowadzących egzekucję z wynagrodzenia za pracę. Potrącenia zasądzonej przez sąd na podstawie wymienionych przepisów prawa karnego kwoty dokonuje się więc po potrąceniu innych sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych. W praktyce oznacza to możliwość potrącenia kary w wysokości 10% wynagrodzenia dopiero po zakończeniu egzekucji komorniczej. Ta kara nie korzysta z pierwszeństwa, nie można też dokonywać potrąceń niezgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Wzywając pracodawcę do dokonywania potrąceń w trybie art. 59 KKW, Sąd powinien pouczyć i zobowiązać pracodawcę do złożenia wyjaśnień, jeśli nie będzie możliwe dokonanie potrącenia. Z kolei pracodawca w przypadku, gdy nie ma możliwości realizacji potrącenia w wysokości 10% wynagrodzenia za pracę, powinien o tym fakcie poinformować sąd.
Hanna Gałęzowska, aplikantka radcowska, specjalista ds. prawnych w Impel Business Solutions
