Split payment. Mechanizm podzielonej płatności

2023-08-26

Każdy przedsiębiorca w Polsce, który jest podatnikiem VAT musi obowiązkowo założyć firmowe konto bankowe. Na takim rachunku bank utworzy techniczne konto VAT do obsługi przelewów w spit payment, czyli mechanizmie podzielonej płatności.

Split payment (MPP) obowiązuje w wielu krajach Unii Europejskiej. Mechanizm podzielonej płatności został wdrożony przede wszystkim w celu ograniczenia nadużywania podatku VAT oraz jako narzędzie, które będzie skutecznie walczyć z wszelkimi rodzajami i karuzelami podatkowymi.

Obowiązek został wprowadzony również w Polsce i dotyczy wszystkich przedsiębiorców – małych, średnich oraz dużych firm.

Wyjaśniamy na czym dokładnie polega mechanizm podzielonej płatności. Co to jest i jak go stosować?

Co to jest split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), czyli split payment, został wprowadzony w Polsce w 2019 roku. Wcześniej na krótko, od lipca 2018 roku stanowił jedną z opcji opłacania faktur VAT. Na takie rozwiązanie można było zdecydować się dobrowolnie. O metodzie split payment dokładnie mówi ustawa z 1 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadzająca mechanizm podzielonej płatności. Zgodnie z ustaleniami  Komisji Europejskiej (KE) obowiązujący w Polsce model spit payment ma być aktualny do 28 lutego 2025r.

Za niezastosowanie mechanizmu podzielonej płatności powyżej konkretnych kwot grożą sankcje zarówno dla sprzedającego, jak i kupującego.

Na czym polega spit payment? MPP polega na rozdzieleniu płatności za fakturę VAT wystawioną za towar lub usługę. Taka płatność odbywa się poprzez specjalny przelew, nazywany komunikatem przelewu. Płatność jest rozdzielona na:

• kwotę netto,

oraz

• podatek VAT (przesyłany na rachunek VAT sprzedawcy).

Kwota netto trafia na bieżący rachunek rozliczeniowy dostawcy, natomiast kwota VAT na specjalny rachunek bankowy - rachunek VAT. Alternatywnie kwota netto może trafić w ręce sprzedającego w formie gotówki. Warto zaznaczyć, że obie otrzymane kwoty stanowią własność przedsiębiorcy.

Warto wiedzieć, że mechanizm ten stosuje się wyłącznie do transakcji dokonywanych przelewem w złotych polskich na rzecz innych podatników VAT.

Split payment. Jak stworzyć rachunek VAT?

Rachunek VAT jest tworzony automatycznie przez każdy bank lub SKOK, który oferuje konto firmowe. Konto stanowi własność przedsiębiorcy. Rachunek VAT płatnika nie może być utożsamiony z rachunkiem urzędu skarbowego lub innej instytucji. Chociaż rachunek VAT należy do przedsiębiorcy to już zgromadzone na nim środki muszą zostać przeznaczone na ściśle określone cele.

Mechanizm podzielonej płatności (MPP) nie jest stosowany w przypadku rachunków prywatnych przedsiębiorców.

Kto może stosować mechanizm podzielonej płatności?

Split payment obowiązuje tylko i wyłącznie podatników VAT, takich, którzy opłacają towar lub usługi przelewem w PLN. W zależności od wysokości transakcji split payment może mieć charakter dobrowolny lub obowiązkowy.

Mechanizmu podzielonej płatności, split payment, nie można zastosować w przypadku:

• konsumenta, który nie prowadzi działalności gospodarczej;
• przedsiębiorcy, który otrzymuje faktury bez kwoty podatku VAT ( np. od podatników zwolnionych z VAT);
• przedsiębiorcy, którzy rozliczają się przy użyciu gotówki lub karty płatniczej.

Spit payment stosuje się w transakcjach B2B, czyli firma-firma, nie stosuje się w transakcjach B2C (firma-osoba prywatna).

Dobrowolny split payment

W przypadku kiedy przedsiębiorca, podatnik VAT, zakupuje od innego przedsiębiorcy towar lub usługę może zastosować podzieloną płatność. Jeśli się na to zdecyduje, wybiera się komunikat przelewu, a bank rozdziela przelew na dwa różne rachunki dostawcy: rachunek rozliczeniowy i rachunek VAT.

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności

Mechanizm podzielonej płatności, split payment, jest obowiązkowy w przypadku konkretnych „wrażliwych” towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 ustawy o podatku od towarów i usług (podatek VAT), a także w sytuacji kiedy do nabycia/sprzedaży dochodzi pomiędzy przedsiębiorcami oraz w sytuacji kiedy wartość transakcji jest powyżej 15 tys. zł. brutto. Wówczas należność musi zostać przelana na konto sprzedawcy z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Jakie towary i usługi wliczają się do załącznika nr 15?

Jest to węgiel kamienny, dostawa płyt, folii, arkuszy i pasów z tworzyw sztucznych, wszelkiego rodzaju wyrobów ze stali, srebro, złoto, aluminium, miedź, elektronicznych układów scalonych, komputery, dyski, telefony, telewizory, aparaty fotograficzne, kamery, części do silników spalinowych, odpady i surowce wtórne, paliwa, a także usługi budowlane.

Adnotacja na fakturze "mechanizm podzielonej płatności"

Przedsiębiorca-sprzedawca, który wystawia fakturę VAT na kwotę przekraczającą lub równą 15 tys. zł , która obejmuje towar lub usługę określoną w załączniku nr 15 do ustawy o VAT musi zawrzeć na tej fakturze oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności".

Jeśli zdarzy się, że sprzedawca zapomni dołączyć adnotację, może on przygotować fakturę korygującą. Może to również zrobić nabywca, sporządzając notę korygującą. Przy tym kupujący – nawet jeżeli na fakturze nie znalazła się stosowna informacja – musi zastosować się do obowiązku zastosowania split payment, jeśli są do tego przesłanki niezależnie od wystąpienia adnotacji lub jej braku.

Obowiązek skorzystania z mechanizmu podzielonej płatności, split payment, następuje wówczas, kiedy choć jedna pozycja na fakturze (której sumaryczna wartość przekracza 15 tys. zł) znajduje się na liście towarów lub usług wrażliwych. Przy tym mechanizm podzielonej płatności może objąć wyłącznie kwotę, na jaką opiewa sprzedaż wrażliwego produktu czy usługi, reszta zaś może zostać opłacona bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), a komunikat przelewu

Jeśli przedsiębiorca chce zapłacić za transakcję z wykorzystaniem mechanizmu split payment, robi to za pomocą specjalnego przelewu z rachunku firmowego, który nazwano komunikatem przelewu.

W komunikacie przelewu z rachunku firmowego wpisuje się:

• kwotę podatku VAT (lub część),
• kwotę sprzedaży brutto (lub część),
• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
• numer NIP płatnika podatku.

W przypadku, kiedy płatność dotyczy zaliczki, w miejsce gdzie wpisuje się numer faktury VAT należy wpisać „zaliczka”. Kiedy zapłata dotyczy więcej niż jednej faktury sprzedażowej to w miejsce numeru faktury należy wpisać okres, z którego pochodzą faktury. Nie może być krótszy niż jeden dzień i dłuższy niż jeden miesiąc.

Kupujący nie musi znać numeru rachunku VAT sprzedawcy. Środki, które trafią na rachunek firmowy zostaną rozdzielone przez bank automatycznie. Jeśli regulując fakturę widnieje na niej wpis o mechanizmie split payment to nie trzeba wykonywać dwóch przelewów. Wystarczy wybrać opcję („komunikat przelewu”) i bank sam przekaże odpowiednią kwotę na konto wystawcy faktury, a kwota podatku VAT trafia na subkonto VAT.

Split payment, a wykorzystanie środków z rachunku VAT

Środki zgromadzone na rachunku VAT są własnością przedsiębiorcy, jednak możliwość ich dysponowania jest ograniczona. Środki te mają zabezpieczać należności budżetowe na poczet różnych zobowiązań podatkowych, służą m.in. do zapłaty podatku.

Na co mogą zostać wykorzystane środku zgromadzone na rachunku VAT?

Są to m.in.:

• podatek VAT
• podatek dochodowy  (PIT oraz CIT),
• odsetki od należności podatkowych,
• opłaty podatku akcyzowego,
• składki ZUS
• opłaty dotyczące należności celnych.

Od 2022 roku możliwe jest opłacenie za pomocą podzielonej płatności składek KRUS.

Zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT przez Urząd Skarbowy

W przypadku kiedy przedsiębiorca nie przewiduje zapłaty powyższych zobowiązań lub ich nie ma, a na rachunku  VAT zgromadziło się sporo środków, powinien on zgłosić się do urzędu skarbowego z prośbą o transfer na rachunek firmowy. Zgodnie z treścią ustawy (art. 108b ust. 1), Urząd skarbowy ma 60 dni na rozpatrzenie bezpłatnego wniosku o uwolnienie tych środków, czyli przekazanie ich na twój rachunek firmowy. We wniosku skierowanym do urzędu skarbowego właściciel rachunku wskazuje kwotę, jaką chcesz wypłacić z rachunku VAT.

Urząd skarbowy może odmówić wydania zgody na przeniesienie środków z rachunku VAT, tylko gdy:

• przedsiębiorca posiada zaległości w VAT;
• zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane.

Mechanizm podzielonej płatności. Jakie są korzyści?

Dlaczego warto używać płatności podzielonej? Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności ma wiele korzyści:

• w sytuacji, kiedy doszło do transakcji z nieuczciwym kontrahentem, zastosowanie MPP jest dla przedsiębiorcy okolicznością łagodzącą;
• zapłata w ramach split payment pozwala na rozpoznanie kosztu uzyskania przychodu w CIT lub PIT, w przypadku, kiedy płatność przekazana została na rachunek spoza białej listy podatników VAT, pozwala uniknąć sankcji za przelew nieujęty w Wykazie Podatników VAT;
• zapłata podatku VAT poprzez mechanizm podzielonej płatności zapewni szybszy zwrot podatku VAT naliczonego w ciągu 25 dni (organ podatkowy nie może przedłużyć terminu zwrotu);
• MPP chroni też przed karnymi odsetkami za zwłokę - brak zastosowania 150 proc. stawki odsetek za zwłokę;
• w przypadku zapłaty zobowiązania podatkowego jednorazowo z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin zapłaty, który wynika z ustawy o VAT, przedsiębiorca może zmniejszyć kwotę zobowiązania podatkowego. Stosuje się wówczas obliczenie wartości skonta za pomocą wzoru: S = Z × r × n/360

S – kwota skonta, o którą obniża się kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku,

Z – kwota zobowiązania podatkowego z tytułu VAT, która wynika z deklaracji podatkowej przed obniżeniem zobowiązania,

r – stopa referencyjna NBP, obowiązuje na dwa dni robocze przed dniem zapłaty podatku,

n – liczba dni od faktycznego terminu zapłaty (obciążenia rachunku VAT) bez tego dnia, do terminu określonego dla zapłaty podatku, włączając ten dzień.

Sankcje i dodatkowe zobowiązanie podatkowe

Środki zgromadzone na rachunku VAT są wolne od egzekucji. W przypadku, kiedy zastosowanie split payment jest obowiązkowe, ale nie zostało wykonane, grożą odpowiednie sankcje ze strony urzędu skarbowego.

Weryfikacja i zapłata z zastosowaniem mechanizmu split payment jest o tyle ważna, że gdy urząd skarbowy stwierdzi, iż podatnik dokonał płatności bez użycia mechanizmu a był do tego zobligowany, przedsiębiorcy może grozić dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% VAT oraz grzywna w wysokości nawet 180 stawek dziennych. Faktura VAT, która została zapłacona z pominięciem split payment jest również wyłączana z kosztów uzyskania przychodu w podatku dochodowym. Po stronie nabywcy, sankcje wymierzone ze strony urzędu skarbowego są podobne, grożą dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Grzywna może być jednak wyższa, bo może wynieść nawet 720 stawek dziennych.