Ulga B+R, Badawczo-Rozwojowa 2024/2025 | Podatnik.info

2024-02-28 Aktualizacja: 2025-01-20

Ulga badawczo-rozwojowa (ulga B+R) to jedno z najatrakcyjniejszych rozwiązań podatkowych dla przedsiębiorców, którzy inwestują w innowacje i rozwój. Pozwala na dodatkowe odliczenie wydatków poniesionych na prace badawcze i rozwojowe, co może znacząco zmniejszyć podatek. W tym artykule omawiamy między innymi zagadnienia: czym jest ulga badawczo-rozwojowa, kto może z niej skorzystać, jakie działania kwalifikują się jako B+R i ile można dzięki niej oszczędzić. Zachęcamy do czytania

Ulga badawczo-rozwojowa – co to takiego?

Ulga badawczo-rozwojowa (ulga B+R) to narzędzie wspierające przedsiębiorców inwestujących w innowacje i rozwój technologiczny. Dzięki niej firmy mogą obniżyć swoje obciążenia podatkowe, odliczając wydatki związane z działalnością badawczo-rozwojową. To rozwiązanie zachęca do tworzenia nowych produktów, procesów czy usług, przez co wspiera rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach technologicznych. Ulga B+R pojawiła się w polskim systemie podatkowym w 2016 roku na mocy nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2015 poz. 1932).

Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?

Działalność badawczo-rozwojową (B+R) definiuje się jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe. Prace kwalifikujące się do odliczenia kosztów uzyskania przychodów od podatku obejmują nie tylko tradycyjne badania naukowe, ale także prace rozwojowe. Przykładem takich działań może być wykorzystanie zasobów wiedzy w celu usprawnienia procesów produkcyjnych, zwiększenia wydajności lub poprawy jakości produktów i usług.

W związku z tym ulga B+R jest potencjalnie dostępna dla wszystkich firm, które przeprowadzają usprawnienia — nie jest wymagane posiadanie określonego działu B+R lub działanie w specjalnym sektorze biznesowym. Tak samo, status centrum badawczo-rozwojowego nie jest wymogiem koniecznym do otrzymania ulgi B+R.

Ulga podatkowa na B+R zapewnia zwiększenie zysków przedsiębiorstw lub osób fizycznych o:

• 50% wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zatrudnionych do prowadzenia prac B+R (niezależnie od wielkości firmy);

• oraz 50% dla małych i średnich przedsiębiorstw lub 30% dla większych, w przypadku:

• zakupu towarów i surowców;

• zakupu ekspertyz, badań i podobnych działań;

• opłaty za korzystanie z aparatury badawczej;

• amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych z wyłączeniem samochodów osobowych, budynków i budowli;

• oraz płatności z tytułu praw patentowych, praw ochronnych na wzór użytkowy, rejestracji wzoru przemysłowego.

W przypadku dużych firm ujęcie tej ostatniej kategorii do kosztów uzyskania przychodów nie jest dostępne.

Standardowe stawki ulgi B+R

Wszyscy podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą mogą korzystać z dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków ponoszonych na działalność badawczo rozwojową. Jest o ulga B+R, która ma na celu przyspieszenie przebudowy polskiej gospodarki poprzez wdrażanie innowacyjnych technologii i rozwiązań w przedsiębiorstwach.

Podstawowa wysokość stawki ulgi B+R wynosi:

• Dla podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego (CBR):
  Od 2022 roku mogą oni odliczyć 200% wszystkich kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania.

• W przypadku pozostałych podatników prowadzących działalność B+R:

• Odliczenie 200% kosztów kwalifikowanych związanych z wynagrodzeniami pracowników zatrudnionych w działalności B+R.

• Odliczenie 100% pozostałych kosztów kwalifikowanych.

Wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od wielkości firmy, mogą korzystać z ulgi B+R, o ile prowadzą działalność badawczo-rozwojową i spełniają warunki ustawowe. Zaktualizowane stawki uwzględniają zwiększenie wsparcia, szczególnie dla podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego, którzy mogą odliczać wyższy procent kosztów kwalifikowanych.

Kto może korzystać z ulgi B+R?

Ulga na działalność badawczo-rozwojową (B+R) jest dostępna dla wszystkich podatników prowadzących działalność gospodarczą w Polsce, niezależnie od jej rodzaju czy formy prawnej. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, rzemieślniczych, jak i rolnych. Warunkiem skorzystania z ulgi jest opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) lub podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej.

Z ulgi skorzystają:

• Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – opodatkowane według skali podatkowej (PIT-36) lub podatkiem liniowym (PIT-36L).

• Spółki osobowe, takie jak spółka jawna, partnerska, komandytowa czy komandytowo-akcyjna.

• Spółki kapitałowe – w tym spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna.

Warunki skorzystania z ulgi B+R

Aby skorzystać z ulgi B+R, niezbędne jest:

1. Prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej – działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania jej do tworzenia nowych zastosowań.

2. Poniesienie kosztów kwalifikowanych – wydatki bezpośrednio związane z działalnością B+R, takie jak wynagrodzenia pracowników, nabycie materiałów czy ekspertyzy.

3. Wyodrębnienie kosztów w ewidencji – konieczność prowadzenia odpowiedniej ewidencji rachunkowej, umożliwiającej wyodrębnienie kosztów działalności B+R.

4. Brak zwrotu kosztów w innej formie –  koszty kwalifikowane nie mogą być zwrócone podatnikowi w żadnej formie.

Ulga B+R jest dostępna dla szerokiego grona przedsiębiorców prowadzących działalność badawczo-rozwojową i spełniających określone warunki. Kluczowe jest prowadzenie takiej działalności w sposób systematyczny oraz odpowiednie udokumentowanie poniesionych kosztów kwalifikowanych.

Koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu przy uldze B+R – co można odliczyć w ramach ulgi B+R 2024/2025?

Stosując ulgę na badania i rozwój, można odliczyć następujące koszty kwalifikowane:

• wydatki poniesione na wynagrodzenia ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, wraz ze sfinansowanymi przez pracodawcę składkami na ubezpieczenia społeczne, w części przeznaczonej na realizację działalności B+R,

• wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia lub umów o dzieło, uzyskiwane od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne, w części związanej z działalnością B+R,

• nabycie materiałów i surowców, które są bezpośrednio związane z prowadzeniem działalności B+R,

• nabycie sprzętu specjalistycznego, który nie jest środkiem trwałym, a który jest wykorzystywany w działalności B+R,

• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i inne usługi równorzędne świadczone przez podmioty wskazane w przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce, na potrzeby działalności B+R,

• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w działalności B+R, pod warunkiem, że korzystanie to nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem,

• nabycie usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby działalności B+R, pod warunkiem, że zakup tej usługi nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem,

• koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, a w szczególności wydatki poniesione na:

• prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów (w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa prawnego oraz procesowego),

• przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i zgłoszenie do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu (łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy),

• odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego – zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie,

• opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz za inne czynności konieczne dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego,

• odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w działalności B+R, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budynków, budowli i lokali będących odrębną własnością,

• koszty tłumaczeń związanych z dokumentacją zgłoszeniową patentów, wzorów użytkowych lub przemysłowych oraz koszty walidacji patentów europejskich,

• opłaty okresowe, opłaty za odnowienie oraz inne opłaty konieczne dla utrzymania ważności patentów, praw ochronnych lub praw z rejestracji wzorów przemysłowych.

Jeśli podatnik posiada status centrum badawczo-rozwojowego, do kosztów kwalifikowanych zalicza się również:

• odpisy amortyzacyjne od budynków, budowli i lokali będących odrębną własnością i wykorzystywanych w działalności B+R,

• koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych ponoszone na rzecz innych podmiotów.

Koszty te muszą być odpowiednio udokumentowane i spełniać warunki określone w przepisach podatkowych, aby mogły zostać odliczone w ramach ulgi B+R.

Limity dochodu w uldze B+R

Kwota odliczenia kosztów poniesionych na działalność b-r nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty dochodu uzyskanej przez podatnika z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Jeśli podatnik poniósł stratę lub jego dochód jest niższy od kwoty przysługującego odliczenia, niewykorzystaną część ulgi można przenieść na kolejne sześć lat podatkowych.

Dodatkowo, dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność oraz mikro, małych i średnich przedsiębiorstw istnieje możliwość uzyskania zwrotu gotówkowego z tytułu niewykorzystanej ulgi B+R, co stanowi alternatywę dla rozliczania ulgi w kolejnych latach.

Warto również zauważyć, że od 2022 roku przedsiębiorcy mogą jednocześnie korzystać z ulgi B+R oraz preferencyjnego opodatkowania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP Box), co pozwala dodatkowo zaoszczędzić.

Inne preferencje podatkowe wspierające innowacyjność i rozwój

Ulga na innowacyjnych pracowników

Ulga na wsparcie innowacyjnych pracowników to preferencja rozszerzająca ulgę na działalność badawczo-rozwojową (B+R). Pomaga ona podatnikom, którzy nie mogą skorzystać w pełni z ulgi B+R, na przykład z uwagi na poniesienie straty lub zbyt niski dochód.

Ulga na innowacyjnych pracowników została wprowadzona przez Polski Ład 1 stycznia 2022 roku. Obowiązująca również w 2024 roku preferencja uzupełnia istniejącą ulgę badawczo-rozwojową, pozwalając pracodawcy zmniejszyć wartość zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Ulga ta stanowi istotne wsparcie dla przedsiębiorców prowadzących innowacyjne projekty, którzy dotychczas nie mogli w pełni wykorzystać kwoty przysługującej im ulgi B+R.

Z ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników mogą skorzystać firmy:

• które prowadzą działalność badawczo-rozwojową, oraz

• które zatrudniają pracowników wykonujących zadania związane z działalnością B+R.

Ulga skierowana jest do przedsiębiorców:

• którym przysługuje zwrot podatkowy z tytułu poniesienia straty, lub

• których wysokość osiągniętego dochodu nie pozwala na odliczenie kosztów kwalifikowanych w ramach ulgi B+R (dochód niższy niż kwota przysługującego odliczenia w danym roku podatkowym).

Jeżeli podatnik poniósł stratę lub jego dochód nie pozwala na pełne odliczenie ulgi B+R, firma może obniżyć zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych odprowadzane jako pracodawca o 19% wartości niewykorzystanej ulgi B+R.

Przepis ten ma zastosowanie do zaliczek na podatek potrącanych z wynagrodzeń pracowników, których zaangażowanie w działalność badawczo-rozwojową stanowi co najmniej 50% ich miesięcznego czasu pracy. Aby skorzystać z ulgi, przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję czasu pracy pracowników zaangażowanych w projekty B+R, potwierdzającą spełnienie tego warunku.

Ulga na robotyzację

Ulga ta skierowana jest głównie do podmiotów produkcyjnych, które inwestują w automatyzację swoich zakładów. Nowa ulga na robotyzację pozwala na dodatkowe odliczenie (50%) od przychodów kosztów robotyzacji.

To dodatkowe odliczenie będzie dotyczyło m.in. kosztów zakupu nowych robotów przemysłowych (oraz związanych z nimi maszyn i urządzeń), oprogramowania służącego do prawidłowej obsługi robotów, a także kosztów szkolenia pracowników w zakresie ich obsługi. Ulga na robotyzację dostępna jest tylko dla kosztów podatkowych poniesionych w latach 2022-2026.

Należy jednak wziąć pod uwagę nowelizację art. 52jb ustawy PIT oraz art. 38eb ustawy CIT, która została wprowadzona w celu dostosowaniu przepisów ulgi na robotyzację do wymogów Komisji Europejskiej pod kątem spełniania wymogów czystości środowiska. W praktyce oznacza to, że z ulgi nie mogą korzystać podmioty powodujące znaczną emisję gazów cieplarnianych

W 2024 r. z ulgi na robotyzację nie skorzystają m.in.:

• kopalnie oraz firmy zajmujące się przetwarzaniem, dystrybucją i spalaniem paliw kopalnych,

• przedsiębiorstwa prowadzące składowiska odpadów, spalarnie odpadów i instalacje do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

Ulga dla prototypów

Firma, która prowadzi próbną produkcję nowych produktów i wprowadza na rynek nowy produkt, będzie miała możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania 30% kosztów kwalifikowanych (odliczenie nie może przekroczyć 10% jej dochodu). Ulga obejmuje m.in.:

• wydatki na zakup aparatury naukowo-badawczej związanej z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową i stworzeniem prototypu,

• wytworzenie lub ulepszenie niektórych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia próbnej serii produkcyjnej,

• oraz koszty pozyskania materiałów i surowców wyłącznie w celu próbnej produkcji nowego produktu.

Katalog kosztów kwalifikowanych wprowadzenia nowego produktu na rynek obejmuje m.in. koszty:

• badań,

• ekspertyz,

• przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu,

• badań cyklu życia produktów,

• homologacji dotyczących nowego produktu,

• systemu weryfikacji technologii środowiskowych.

Ulga w ekspansji i konsolidacji biznesu

W ramach Polskiego Ładu pojawiły się nowe zachęty dla polskich podatników ponoszących koszty związane z rozszerzeniem swojej działalności. Tacy podatnicy mogą uwzględniać dodatkowe odliczenia kosztów kwalifikowanych w wysokości nieprzekraczającej 1 mln zł w roku podatkowym na zwiększenie sprzedaży opracowanych przez siebie produktów.

Koszty kwalifikowane obejmują m.in. wydatki na uczestnictwo w targach, działania promocyjno-informacyjne oraz przygotowanie dokumentacji niezbędnej do przystąpienia do przetargu. Zachęta nie dotyczy sprzedaży podmiotom powiązanym. Aby ją otrzymać, należy spełnić warunek osiągnięcia wzrostu przychodów ze sprzedaży produktów w okresie dwóch lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym poniesiono koszty, w porównaniu do roku poprzedzającego rok poniesienia tych kosztów.

Kolejna zachęta jest przewidziana dla konsolidacji działalności i obejmuje dodatkowe odliczenie do 250 000 zł rocznie kosztów kwalifikowanych poniesionych w związku z nabyciem udziałów w transakcjach z osobami trzecimi. Koszty kwalifikowane w tym przypadku obejmują m.in. opłaty za doradztwo prawne, koszty wyceny, opłaty notarialne i administracyjne związane z nabyciem udziałów lub akcji. Warunkiem skorzystania z ulgi jest, aby nabywana spółka miała siedzibę lub zarząd na terytorium Polski, UE, EOG lub Szwajcarii, a także aby podatnik prowadził działalność tożsamą lub zbliżoną do działalności nabywanej spółki.

Podsumowanie

Ulga na działalność badawczo-rozwojową oraz inne powiązane preferencje podatkowe stanowią ważne narzędzia wsparcia dla przedsiębiorców inwestujących w innowacje, ekspansję i konsolidację biznesu. Wykorzystanie tych instrumentów może zredukować obciążenie podatkowe przedsiębiorstwa, a dodatkowo może przyczynić się do rozwoju konkurencyjności firm na rynku krajowym i międzynarodowym.