Ulga rehabilitacyjna 2023/2024

2023-09-20

1 lipca 2023 r. weszły istotne zmiany w uldze rehabilitacyjnej. Z preferencji w 2024 r. będą mogli korzystać także dziadkowie względem niepełnosprawnych wnuków i wnukowie względem dziadków. Rodzice i opiekunowie jednego niepełnosprawnego dziecka nie będą musieli spełniać kryterium dochodowego w zakresie korzystania z ulgi na dziecko.

Czym jest ulga rehabilitacyjna?

Jako osoba niepełnosprawna lub podatnik, na którego utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna, masz prawo do ulgi rehabilitacyjnej. Dzięki tej uldze w rozliczeniu rocznym możesz skorzystać z odliczenia od dochodu wydatków związanych z celami rehabilitacyjnymi oraz wydatkami, związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych. Wyjątek stanowi ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - w tym wypadku ulgę odlicza się od przychodu przed opodatkowaniem. Ulgę możemy odliczyć w zeznaniu rocznym za 2023 rok, czyli w dokumencie podatkowym PIT składanym do 30 kwietnia 2024 roku.

Zmiany w uldze rehabilitacyjnej

W związku z wprowadzonymi zmianami z ulgi rehabilitacyjnej za 2023 r. skorzystać może szersza grupa podatników: wnukowie oraz dziadkowie. Do tej pory z preferencji korzystały osoby niepełnosprawne lub utrzymujący bliskie osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe.

Dzięki wprowadzonym zmianom, limity dochodów nie będą dotyczyć podatnika (i jego małżonka), którzy wykonywali władzę, pełnili funkcję albo sprawowali opiekę w stosunku do jednego dziecka, posiadającego:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach;
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną;
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.

Komu przysługuje ulga rehabilitacyjna?

Ulga rehabilitacyjna przysługuje osobom niepełnosprawnym, a także osobom utrzymującym osobę niepełnosprawną.

Ulga rehabilitacyjna jest obecnie uregulowana w art. 26 ust. 1 pkt 6, ust. 7 pkt 4, ust. 7a-7g ustawy PIT. Aby skorzystać z tej ulgi, należy posiadać:

• orzeczenie o niepełnosprawności do jednego z trzech stopni (na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) — znacznym, umiarkowanym, lekkim — wydane przed odpowiednie organy orzekające;
• orzeczenie od lekarza orzecznika ZUS, w którym stwierdza się niezdolność do pracy — jest ono traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• decyzję o przyznaniu renty z tytułu niezdolności do pracy lub częściowej niezdolności do pracy.

Z odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać podatnik, który, uzyskał przychody (dochody) opodatkowane skalą podatkową i/lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz jest w stanie udokumentować poniesione wydatki.

Opiekun osoby niepełnosprawnej a ulga

Z ulgi skorzystać może osoba niepełnosprawna, która posiada dowód na poniesienie wydatków na cele rehabilitacyjne i to ona odlicza w swoim zeznaniu rocznym ulgę rehabilitacyjną. Z odliczenia skorzystać może również podatnik, na którego utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie, dzieci obce przyjęte na wychowanie przez podatnika lub jego małżonka, wnukowie oraz dziadkowie, jeżeli dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają rocznego dochodu w wysokości równowartości dwunastu rent socjalnych określonych w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 982 i 1650, z 2014 r. poz. 1175 i 1682, z 2017 r. poz. 1543 oraz z 2018 r. poz. 933). Co ważne, dodatkowe wpływy, takie jak alimenty na utrzymanie dzieci czy młodzieży niepełnosprawnej, zasiłki opiekuńcze i otrzymanie zasiłku pielęgnacyjnego, nie sumują się do dochodu.

Co to są wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne?

Wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne — wydatki te można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Przeznaczone są one dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do danych grup inwalidztwa lub ich opiekunów. Skorzystać z takiej ulgi mogą również podatnicy wspierający osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, które wypełniają usługi opiekuńcze świadczone na rzecz osoby niepełnosprawnej.

W 2023 r. kwota limitu dochodu osoby niepełnosprawnej uprawniająca jej opiekuna do korzystania z ulgi rehabilitacyjnej do własnych dochodów wynosi 19 061,28 zł (w 2023 r. renta socjalna wynosi 1588,44 zł).

Wysokość wydatków na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie, zawierających w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru), dane identyfikujące sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi, oraz kwotę do zapłaty.

Wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych dzielą się na wydatki limitowane (podatnik może odliczyć faktycznie poniesione wydatki w określonym limicie) oraz nielimitowane (podatnik ma prawo odliczyć co do zasady całą wartość faktycznie poniesionych kosztów).

Do wydatków limitowanych należą:

• zakup leków, o których mowa w ustawie Prawo farmaceutyczne, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować stale lub czasowo te leki. W tym przypadku odliczeniu podlegają wydatki w wysokości różnicy pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu, a kwotą 100 zł;
• zakup pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów, wkładów anatomicznych - maksymalna kwota odliczenia wynosi 2 280 zł;
• opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa - maksymalna kwota odliczenia wynosi 2 280 zł;
• utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, tj. odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym - maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł;
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia - maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł.

Wydatki nielimitowane

W ramach wydatków nielimitowane możesz odliczyć Twoje koszty na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych, które są wymienione w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie 38 ust. 4 ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz wyposażenia, które umożliwia ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem (ważne: w ramach nielimitowanych wydatków nie można odliczyć wydatków na pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady i wkłady anatomiczne);
• zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, niewymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
• odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;
• odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, który przebywa z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;
• odpłatność za niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne;
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
• opłacenie tłumacza języka migowego;
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia;
• odpłatny przewóz:
• osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
• osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż karetka transportu sanitarnego;
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
• na turnusie rehabilitacyjnym,
• w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
• na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,
• opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, który przebywa z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Katalog wydatków ma charakter zamknięty. Wobec tego, możemy odliczyć tylko te wydatki, które zostały wymienione w przepisach ustawy PIT.

Jaką kwotę można odliczyć?

Osoby uprawnione mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej i odliczyć od dochodu niektóre z wydatków. W przypadku wydatków:

• nielimitowanych - odliczamy całą kwotę wydatku;
• ograniczonych „górnym” limitem kwotowym - odliczamy kwotę wydatku, ale nie możemy odliczyć więcej niż limit;
• częściowo sfinansowanych (dofinansowanych) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz wydatków zwróconych w jakiejkolwiek formie - odliczamy różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami, a kwotą, którą otrzymaliśmy z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie;
• na leki - należy odliczyć różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami w danym miesiącu, a 100 zł.

Dzieci niepełnosprawne do 16 roku życia i osoby mające na utrzymaniu osobę niepełnosprawną

Dzieci, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących w Polsce, jeśli ich sprawność ruchowa lub psychiczna jest naruszona, a jej okres trwania przekracza ponad 12 miesięcy. W takim wypadku, naruszenie sprawności fizycznej lub psychicznej występuje w wymiarze długotrwałym, przez co konieczna jest całkowita opieka nad taką osobą i pomoc w zaspokajaniu jej osobistych potrzeb w sposób wyższy niż jest to potrzebne dziecku w danym wieku — niemożność zaspokojenia przez dziecka podstawowych potrzeb życiowych bez pomocy innych osób. Wtedy prawo do ulgi rehabilitacyjnej przysługuje osobie, na której utrzymaniu jest niepełnosprawne dziecko.

O czym pamiętać przy rozliczaniu ulgi rehabilitacyjnej

Wysokość wydatków ustalana jest na podstawie dokumentów, które potwierdzają ich poniesienie np. faktura, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu, ile oraz za co zapłacił (sam paragon nie wystarczy, gdyż nie jest dowodem poniesienia wydatku konkretnie przez osobę niepełnosprawną lub jej opiekuna).

Nie jest konieczne dokumentowanie wydatków limitowanych na:

• opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• utrzymanie psa asystującego,
• używanie samochodu osobowego.

W powyższych trzech przypadkach podatnik musi dodatkowo okazać na żądanie organów podatkowych:

• imię i nazwisko lub nazwiska osoby, która została opłacona za wykonanie usługi przewodnika;
• zaświadczenie potwierdzające status psa asystującego.

Należy pamiętać, że samo posiadanie statusu emeryta lub rencisty nie wystarcza do odliczenia wydatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Ulga rehabilitacyjna - wydatki niepodlegające odliczeniu

Wydatków, które zostały już w całości sfinansowane z innych źródeł (np. ZFRON-u, NFZ-u itp.) – nie można odliczyć. W przypadku, gdy wydatki zostały dofinansowane, częściowo odliczyć można tylko tę część wydatków, która nie została sfinansowana.

Ulga rehabilitacyjna nie uwzględnia wydatków, poniesionych na prywatne wizyty u lekarza. Nawet, gdy posiadamy skierowanie wystawione przez lekarza przyjmującego w ramach NFZ i udamy się na wizytę prywatną, to takiego wydatku nie możemy odliczyć od podatku.

Ulga rehabilitacyjna - podsumowanie

1. Ulga rehabilitacyjna przysługuje osobom niepełnosprawnym, a także osobom utrzymującym osobę niepełnosprawną.
2. Ulgę rehabilitacyjną można odliczyć od dochodu w ramach rozliczania się w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz od przychodu w przypadku opodatkowania w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych.
3. Ten rodzaj ulgi polega na możliwości odliczenia od dochodu (przychodu) wydatków związanych z celami rehabilitacyjnymi oraz z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych osobie niepełnosprawnej.
4. Pełen katalog wydatków, kwalifikujących się do ulgi rehabilitacyjnej znajduje się w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wydatki dzielą się na limitowane oraz nielimitowane.