Wspólne rozliczenie z dzieckiem

2022-04-26

Rozliczenie się z fiskusem jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest istotną preferencją podatkową dla tego typu rodzin. Dzięki niej samotni rodzice mogą nieco zaoszczędzić na kwocie swojego podatku i przeznaczyć te pieniądze na potrzeby dziecka. 

Taka forma wspólnego rozliczania istniała przez lata, lecz Polski Ład postanowił to zmienić, zastępując ją ulgą dla samotnych rodziców w wysokości 1500 zł. Jak się okazuje, nie na długo. W ramach nowelizacji Polskiego Ładu, rząd przywrócił tę możliwość i rok 2022 można rozliczyć właśnie w ten sposób. Czym jest wspólne rozliczenie z dzieckiem i czy Polski Ład cokolwiek ostatecznie zmienił?

Czym jest wspólne rozliczenie się z dzieckiem na preferencyjnych zasadach?

Osoba samotnie wychowująca dziecko ponosi podobne lub większe koszty wychowania, lecz nie ma możliwości preferencyjnego rozliczenia się z małżonkiem. Dla takich podatników prawo przewidziało inną formę rozliczenia się z fiskusem. Preferencja polega na wspólnym rozliczeniu dochodów rodzica i dziecka. To korzystniejsze warunki rozliczania podatków niż sytuacja, w której samotny rodzic rozliczałby się samodzielnie. Pozwala znacząco obniżyć podatek i zyskać nawet kilkanaście tysięcy złotych rocznie. W zależności od tego czy dziecko jest pełnoletnie, uzyskuje w roku podatkowym dochody lub uczy się, zasady preferencji nieco się różnią. Wpływ ma też to, czy rodzic lub dziecko prowadzą działalność gospodarczą i sposób, w jaki jest ona opodatkowana.

Polski Ład – miała być ulga, będą zmiany zmian

W kwestii rozliczania się z dzieckiem jako osoba samotnie je wychowująca Polski Ład nieco namieszał. Początkowe założenia, które weszły w życie 1 stycznia 2022 r. odbierały taką możliwość. 2021 miał być ostatnim rokiem podatkowym, w którym uprawniony podatnik mógł w ten sposób rozliczyć się z fiskusem. Przy rocznym zeznaniu podatkowym za 2022 w miejsce preferencji ustawodawca zaproponował ulgę w wysokości 1500 zł. Ulga ta miała mieć zastosowanie wobec tych podatników, którzy spełniali wymagania do rozliczania się jako samotni rodzice. Nowelizacja Polskiego Ładu, która wchodzi w życie 1 lipca 2022 r. sprawia jednak, że wiele z dotychczasowych zasad powraca. Tym samym rok podatkowy 2022 będzie można pod tym względem rozliczyć na podobnych zasadach, jak lata poprzednie. Co się zmieniło?

Czy wszystkie zmiany Polskiego Ładu zostały cofnięte?

Ostatecznie zarówno pierwotny Polski Ład i jego nowelizacja sprawiają, że rozliczanie się samotnych rodziców z dzieckiem jest jeszcze korzystniejsze. Wynika to z:

• likwidacji ulgi z tytułu samotnego wychowania dziecka w wysokości tylko 1500 zł rocznie,
• podwyższenia kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł rocznie, która w tej formie opodatkowania jest liczona podwójnie. Z takiej podwójnej wysokości kwoty wolnej korzystać już na etapie naliczania zaliczek na podatek dochodowy. Do tego jednak potrzebne jest złożenie płatnikowi oświadczenia o zamiarze korzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów,
• obniżonej stawki PIT z 17% do 12% przy pierwszym progu podatkowym. W przypadku wspólnego rozliczania się z dzieckiem wielu zamożniejszych podatników „wypada” z drugiego progu i płaci niższy PIT,
• podwyższenia limitu zarobków dziecka – od teraz kwota ta wynosi dwunastokrotność renty socjalnej. W 2022 r. renta socjalna wynosi 1338,44 zł, a jej dwunastokrotność to 16 061,28 zł. tym samym limit ten jest kwotą zmienną, w zależności do wysokości renty socjalnej w danym roku podatkowym. Przed 2022 r. limit ten wynosił sztywno 3089 zł rocznie.

Kim jest osoba samotnie wychowująca dziecko?

Jako osoba samotnie wychowująca dziecko, chcąca rozliczyć się z fiskusem wspólnie z dzieckiem, rozumie się rodzica (niezależnie czy biologicznego przy przysposobionego) lub opiekuna prawnego, który jest:

• panną lub kawalerem,
• wdową lub wdowcem,
• rozwódką lub rozwodnikiem,
• osobą, wobec której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów,
• osobą, która jest w związku małżeńskim, lecz jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Przy ocenie o samotnym wychowaniu dziecka bierze się pod uwagę stan faktyczny. To znaczy, że taka osoba w danym okresie i w określonej sytuacji rzeczywiście sama zajmuje się dzieckiem. Co ważne, podatnik nie musi zajmować się dzieckiem przez cały rok podatkowy. Wystarczy, jeśli robi to przez jego część.

Kogo dotyczy możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem?

Możliwość wspólnego rozliczenia dotyczy wymienionych wcześniej rodziców, którzy wychowują dziecko:

• małoletnie, rozumiane jako osobę przed 18 rokiem życia, niezależnie od tego czy małoletni osiąga dochód w dowolnej wysokości. Rodzic może rozliczyć się z małoletnim dzieckiem, nawet jeśli tylko ono osiąga dochód. Wyjątkiem jest zawarcie związku małżeńskiego przez dziecko przed 18 rokiem życia. Wtedy wyjątkowo małoletni osiąga pełnoletność a rodzic nie może z nim się rozliczyć z powodu. Jest tak też nawet wtedy gdy dziecko rozwiedzie się, także przed ukończeniem 18 roku życia,
• w dowolnym wieku, ale otrzymujące rentę socjalną lub zasiłek pielęgnacyjny,
• przed ukończeniem 25 roku życia i uczące się lub studiujące, o ile w danym roku podatkowym nie osiągnęło dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub z kapitałów pieniężnych do 16 061,28 zł (2022). Wyjątek stanowi renta rodzinna.

Wspólne rozliczenie się jest możliwe także, gdy dziecko uzyskuje dochody:

• zwolnione z opodatkowania – np. stypendium lub odszkodowanie,
• niektóre opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym – np. odsetki bankowe,
• ze sprzedaży nieruchomości.

Dodatkowo wobec tych dochodów nie ma zastosowania limit 16 061,28 zł (2022). Rozliczyć można się także z takim dzieckiem, które samo ma już swoje dziecko.

Rozliczanie się z dzieckiem a działalność gospodarcza

Jeśli rodzic prowadzi działalność gospodarczą, która jest opodatkowana wedle skali podatkowej, istnieje możliwość wspólnego rozliczenia, o ile pełnoletnie dziecko nie osiąga w roku podatkowym dochodów przekraczających 16 061,28 zł (2022). Jeśli dziecko jest małoletnie i prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych, skorzystanie z preferencji podatkowej jest możliwe niezależnie od dochodów, jakie dziecko osiąga. Nie jest możliwe rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeśli rodzic lub dziecko prowadzą działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, ryczałtem, podatkiem tonażowym lub kartą podatkową.

Kiedy wspólne rozliczenie z dzieckiem nie jest możliwe?

Poza oczywistym powodem, jakim jest niespełnienie warunków do wspólnego rozliczania się z dzieckiem, są też inne wyjątki, w których nie jest to możliwe. Wykluczeniu poddane są osoby, które rozliczają się:

• podatkiem liniowym,
• podatkiem ryczałtowym od przychodów ewidencjonowanych,
• kartą podatkową,
• podatkiem tonażowym.

Wykluczenie ma miejsce nawet wtedy, gdy powyższa forma opodatkowania dotyczy tylko części przychodów, podczas gdy pozostała rozliczana jest na zasadach ogólnych. Wyjątkiem stanowi ryczałt od przychodów z najmu prywatnego. Kryterium to ma zastosowanie zarówno wobec rodzica jak i dziecka.

Rozliczenie z dzieckiem wdowców

Jeśli w danym roku podatkowym, małżonek podatnika zmarł, podatnik staje przed dylematem. Czy powinien wybrać rozliczenie się jeszcze ze zmarłym niedawno współmałżonkiem czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko? W takiej sytuacji podatnik ma prawo wyboru. Musi jednak zdecydować się na jedną formę rozliczenia. Nie może rozliczać się na te dwa sposoby jednocześnie. W kolejnym roku podatkowym możliwość wyboru znika i pozostaje – o ile wciąż spełniane są warunki – wyłącznie rozliczenie z dzieckiem.

Rozliczenie PIT z dzieckiem a rozwód rodziców

Jeśli dochodzi do rozwodu rodziców, a sąd nie pozbawił żadnego z rodziców praw rodzicielskich, możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko ma tylko jeden rodzic – ten, który sprawuje faktyczną, stałą opiekę nad dzieckiem. Nie ma możliwości korzystania z tej preferencji dla obu rozwiedzionych rodziców. Wyjątkiem jest sytuacja, w której rozwodnicy mają więcej niż jedno dziecko i sąd przyznał opiekę nad jednym dzieckiem jednemu rodzicowi, a nad drugim lub więcej dziećmi drugiemu rodzicowi. Podatnik nie musi przedkładać orzeczenia o prawie do wychowania dziecka. Musi jednak udowodnić, że sprawuje samodzielną i stałą opiekę – np. wspólne zamieszkiwanie, utrzymywanie finansowe.

Rozliczenie PIT z dzieckiem a konkubinat

Jeśli rodzice dziecka pozostają ze sobą w nieformalnym związku, razem ze sobą zamieszkują i razem sprawują opiekę nad dzieckiem, żaden z nich nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczania się z dzieckiem. Wymogiem jest wszak wyłączna i stała opieka nad dzieckiem, którą sprawuje samotny rodzic. Teoretycznie istnieje możliwość rozliczenia się z dzieckiem nawet w sytuacji mieszkania z konkubentem w tym samym gospodarstwie domowym, jednak wtedy podatnik musi wykazać, ze samodzielnie ponosi koszty utrzymania dziecka. W praktyce to trudne do udowodnienia i takie rozliczenie się z fiskusem może być zakwestionowane.

Czy można skorzystać z ulgi prorodzinnej przy preferencji podatkowej?

Należy pamiętać, że preferencyjne rozliczanie się z dzieckiem jako osoba samotnie wychowująca nie jest tym samym co ulga prorodzinna. Nie oznacza to jednak, że ulga wyklucza taki sposób rozliczania się i odwrotnie. Korzystając z takiej formy rozliczenia, podatnik nadal ma prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej, o ile spełnia wymagania jej zastosowania.

Wyliczenie dochodu do wspólnego opodatkowania z dzieckiem

Wyliczanie wspólnego dochodu rodzica z dzieckiem nie jest skomplikowane. Należy dodać dochody rodzica i dziecka, a następnie otrzymaną sumę podzielić przez połowę. Z otrzymanej połowy należy wyliczyć podatek (12% lub 32%). Obliczony podatek mnożony jest następnie razy dwa.

Rozliczenie PIT z dzieckiem – formularz PIT

Wspólne rozliczenie jest możliwe przy uzyskiwaniu dochodów opodatkowanych na skali podatkowej. Tym samym zastosowanie mają formularze PIT-36 lub PIT-37. Chcąc za ich pomocą dokonać preferencyjnego rozliczenia się, podatnik musi oświadczyć ten fakt, poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola w deklaracji PIT oraz opatrzyć ją podpisem. W razie pomyłki, istnieje możliwość złożenia korekty zeznania z tą właśnie zmianą.

Rozliczenie z dzieckiem a rezydencja podatkowa

Ta forma rozliczenia się przysługuje każdemu uprawnionemu rodzicowi będącemu polskim rezydentem podatkowym. W przypadku, gdy podatnik podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, może skorzystać z rozliczenia z dzieckiem, pod warunkiem że:

• podatnik spełnia wszystkie zwyczajowe wymogi preferencji,
• podatnik ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim UE, EOG lub na terenie państw Konfederacji Szwajcarskiej,
• przychody podlegające opodatkowaniu w Polsce stanowią 75% całkowitego przychodu w danym roku podatkowym,
• podatnik udokumentował miejsce zamieszkania certyfikatem rezydencji dla celów podatkowych.

Dla kogo wspólne rozliczenie z dzieckiem jest najkorzystniejsze?

Wspólne opodatkowanie z dzieckiem jest zawsze korzystne dla samotnych rodziców. Najbardziej zyskują na tym samotni rodzice, którzy mają na tyle wysokie zarobki, że rozliczając się samodzielnie, wpadliby w II próg podatkowy. Rozliczanie z dzieckiem oddala tę perspektywę oraz powiększa kwotę wolną od podatku, z której można skorzystać. Taki podatnik może zyskać nawet 12 500 zł zwrotu.