Podatek progresywny – co to jest i kogo dotyczy?

2023-11-21 Aktualizacja: 2024-02-27

Prawo podatkowe okazuje się skomplikowane dla wielu podatników. Część przepisów występuje pod wieloma nazwami. Część z nich jest uwzględniona w oficjalnych aktach prawnych. Inne zostały utrwalone wskutek stosowania uproszczonego nazewnictwa podczas codziennych rozmów. Jednym z pojęć, które może wzbudzać wątpliwości, jest podatek progresywny. Co to i na czym polega?

Spis treści:

• Podatek progresywny – co to jest?
• Podatek progresywny – zasady
• Jak rozliczyć podatek progresywny?
• Podatek progresywny – co to jest i jakie zasady obowiązują

Podatek progresywny – co to jest?

Prawo podatkowe wydaje się zawiłe i skomplikowane. Warto jednak znać podstawowe zasady oraz stosowane nazewnictwo, aby bez problemu wywiązać się ze swoich obowiązków wobec urzędu skarbowego. W tym artykule wyjaśniamy pojęcie – podatek progresywny. Co to jest? Zacznijmy od podstaw. Analizując obecne prawo podatkowe, można wyróżnić kilka podstawowych form opodatkowania przychodu. Wśród najczęściej stosowanego nazewnictwa pojawiają się:

• podatek liniowy, czyli podatek obejmujący dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, kapitałów pieniężnych – instrumentów finansowych oraz zbycia nieruchomości, w wysokości 19%,
• zryczałtowany podatek dochodowy, czyli ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub karta podatkowa,
• podatek na zasadach ogólnych, czyli obliczany według skali podatkowej.

Progresywne podatki to opodatkowanie dochodów określane według skali podatkowej, czyli na zasadach ogólnych. Należą więc do jednego z najczęściej stosowanych sposobów rozliczenia zarówno wśród osób zatrudnionych, jak i prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Podatek progresywny jest nieodpłatnym, bezzwrotnym, publicznoprawnym świadczeniem pieniężnym na rzecz Skarbu Państwa.

Nazwa pochodzi od charakteru rozliczenia. Progresywny oznacza uzależnienie od wysokości uzyskanych dochodów przez podatnika. Wraz ze wzrostem zarobków rośnie również wysokość podatku dochodowego, jaki pobiera urząd skarbowy. Skala podatkowa jest natomiast wzorem, narzędziem do obliczania konkretnej wysokości należności.

Jak wspomnieliśmy, jedną z najczęściej stosowanych form rozliczenia z urzędem skarbowym, jest właśnie podatek progresywny. Co to oznacza? Opodatkowanie odbywa się na zasadach ogólnych i należy do uniwersalnego systemu, z którego korzystają między innymi:

• osoby fizyczne pracujące na umowie o pracę, umowie cywilnoprawnej,
• przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą,
• wspólnicy spółek cywilnych,
• osoby otrzymujące renty, alimenty, zasiłki czy też prawa autorskie.

Najważniejsze informacje o tym, w jaki sposób obliczane są progresywne podatki, znajdują się w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350). Poniżej wyjaśniamy szczegółowe zasady.

Podatek progresywny – zasady

Jak wspomnieliśmy, narzędziem do obliczania konkretnej wysokości podatku progresywnego jest skala podatkowa. W Polsce obowiązują trzy progi podatkowe oraz kwota, którą obejmuje zwolnienie. Urząd skarbowy nie pobiera żadnej należności, jeżeli kwota dochodu nie przekracza 30 000 zł. Oznacza to, że podatek progresywny wynosi 0 zł. Kolejne progi podatkowe wiążą się już z konkretną należnością.

Do 2022 roku obowiązywały tylko dwa progi podatkowe. Następnie została wprowadzona danina solidarnościowa. Jest to podatek dla najbogatszych, który nazywa się potoczenie trzecim progiem podatkowym. Poniżej prezentujemy szczegółowe informacje na temat aktualnie obowiązujących przepisów:

• I próg podatkowy obowiązuję po przekroczeniu 30 000 zł. Wysokość należności wynosi 12% dochodu. Od otrzymanej wartości odejmuje się dodatkowo kwotę zmniejszającą podatek równą 3 600 zł. Obliczenia te obowiązują dochody wynoszące maksymalnie 120 000 zł.
• II próg podatkowy obowiązuje po przekroczeniu kwoty 120 000 zł. W takim przypadku urząd skarbowy pobiera sumę kwot 10 800 zł oraz 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł.
• III próg podatkowy, czyli danina solidarnościowa, obowiązuje od kwoty ponad 1 000 000 zł. W takim przypadku urząd skarbowy pobiera sumę 10 800 zł, 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł oraz dodatkowe 4% od nadwyżki ponad 1 000 000 zł.

Należność wobec urzędu skarbowego można obniżyć, stosując odliczenia oraz ulgi uregulowane prawnie. Wśród nich można znaleźć między innymi takie preferencje jak: ulga prorodzinna, na internet, termomodernizacyjna, dla krwiodawców. Warto również zwrócić uwagę na możliwość zwolnienia z podatku dla osób rozliczających się wspólnie z dzieckiem, rodzin 4+, poniżej 26 roku życia, a także pracujących seniorów czy nierezydentów.

Co więcej, korzystniejszym rozliczeniem dla wielu podatników może być złożenie wspólnej deklaracji z małżonkiem. Takie rozwiązanie będzie szczególnie korzystne, jeżeli jeden z małżonków nie pracuje lub nie przekroczył drugiego progu podatkowego. Jak rozliczyć podatek progresywny? Co to oznacza dla podatnika? Z jakimi obowiązkami się wiąże? Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje.

Jak rozliczyć podatek progresywny?

Zasady rozliczenia podatku progresywnego zależą od źródła dochodu. W zależności od jego rodzaju należy złożyć deklarację PIT-36 lub PIT-37. Warto również zwrócić uwagę, że korzystanie z dodatkowych ulg wymaga nierzadko złożenia dodatkowych dokumentów, na przykład: akt urodzenia dziecka, rachunki i faktury za prąd czy prace termomodernizacyjne. Należy pamiętać także o uzupełnieniu załącznik PIT/O. Jaką deklarację podatkową należy złożyć?

• PIT-36 – deklaracja przeznaczona wyłącznie dla osób rozliczających się według skali podatkowej, z której korzystają podatnicy uzyskujący część przychodów bez pośrednictwa płatnika. Dotyczy to na przykład osób prowadzących działalność gospodarczą.
• PIT-37 – deklaracja przeznaczona wyłącznie dla osób rozliczających się według skali podatkowej, z której korzystają podatnicy nieprowadzący działalności gospodarczej. Ten formularz wypełniają między innymi: zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła, zatrudnieni na umowie o pracę, emeryci czy też renciści.

Wypełnioną deklarację podatkową należy złożyć do urzędu skarbowego do 30 kwietnia. Jeżeli wypada on w dzień niepracujący, wówczas termin zostaje przedłużony do kolejnego dnia roboczego. Deklarację podatkową można składać od 15 lutego.

Podsumowanie: Podatek progresywny – co to jest i jakie zasady obowiązują

Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje omówione szczegółowo w artykule.

• Jedną z najpopularniejszych form opodatkowania jest podatek progresywny. Co to jest? Opodatkowanie dochodów określane według skali podatkowej, czyli na zasadach ogólnych.
• Obecnie obowiązują trzy progi podatkowe oraz kwota wolna od podatku wynosząca 30 000 zł.
• Pierwszy próg podatkowy obowiązuje do 120 000 zł i wynosi 12%. Drugi próg podatkowy dotyczy kwoty powyżej 120 000 zł – 32%. Trzeci próg podatkowy obejmuje kwotę powyżej 1 000 000 zł. Jest to danina solidarnościowa wynosząca 2%.
• Progresywne podatki można obniżyć za pomocą szeregu ulg, odliczeń oraz preferencyjnych sposobów rozliczania, które zaprezentowaliśmy w artykule.
• Podatnik rozliczający się za pomocą podatku progresywnego musi złożyć do urzędu skarbowego PIT-36 (dla osób pozyskujących dochody bez pośrednictwa płatnika) lub PIT-37 (dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej). Jeżeli korzysta z ulg, musi dodatkowo uzupełnić załącznik PIT/O i dostarczyć niezbędne dokumenty.
• Deklarację podatkową PIT-37 lub PIT-36 można składać od 15 lutego. Ostateczny termin rozliczenia przypada na dzień 30 kwietnia. Jeżeli wypada on w dzień wolny od pracy, wówczas należy dopełnić obowiązku do najbliższego dnia roboczego.

Jeżeli masz wątpliwości dotyczące podatku progresywnego, możesz skorzystać z pomocy naszych specjalistów. Każdy użytkownik darmowego programu Podatnik.info może zadać pytanie ekspertom z obszaru księgowości, prawa podatkowego czy finansów. Ponadto w okresie składania deklaracji PIT oferujemy pełne wsparcie. Możesz skorzystać z trzech dostępnych rozwiązań, które umożliwią dopełnienie formalności nawet w 5 minut oraz przesłanie formularza do urzędu skarbowego online. Sprawdź, co jeszcze możesz zyskać dzięki Podatnik.info!