Zarząd sukcesyjny – co to za funkcja i jakie obowiązki spełnia?

2024-12-19

Zarząd sukcesyjny to instytucja, która pozwala zapewnić płynność w funkcjonowaniu firmy w sytuacji niespodziewanej utraty jej właściciela. Ma ona na celu zabezpieczenie przedsiębiorstwa i jego majątku. Szczegółowe zasady reguluje zarząd sukcesyjny. Co to oraz kiedy warto powołać tę instytucję?

Jakie przepisy dotyczą zależności zarządca sukcesyjny a rozliczenie roczne? Odpowiadają eksperci Podatnik.info!

Spis treści:

• Zarząd sukcesyjny – co to za funkcja?
• Zarząd sukcesyjny – kiedy warto go ustanowić?
• Zarządca sukcesyjny a rozliczenie roczne – co należy wiedzieć?
• Podsumowanie: zarząd sukcesyjny – kluczowe informacje

Zarząd sukcesyjny – co to za funkcja?

Przetrwanie firmy w nagłych wypadkach jest jednym z efektów, jaki zapewnia zarząd sukcesyjny. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Dzięki temu mogą ochronić majątek, zachować kontrakty i miejsce pracy. Taka możliwość pojawiła się 25 listopada 2018 roku.

Zarząd sukcesyjny to prawne narzędzie wprowadzone ustawą z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. 2018 poz. 1629). Celem tego rozwiązania jest zapewnienie ciągłości działalności gospodarczej prowadzonej w formie jednoosobowej działalności po śmierci właściciela.

Funkcja zarządcy sukcesyjnego polega na tymczasowym zarządzaniu firmą do momentu uregulowania spraw spadkowych i przejęcia przedsiębiorstwa przez spadkobierców lub nowego właściciela. Powołana osoba będzie przez dwa lata odpowiedzialna za dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Co ważne, przepisy przewidują możliwość przedłużenia tego okresu do pięciu lat.

Ustawa o zarządzie sukcesyjny reguluje również główne zadania zarządcy sukcesyjnego, do których należą:

• prowadzenie bieżącej działalności firmy,
• wykonywanie zobowiązań wynikających z umów zawartych przez zmarłego właściciela,
• reprezentowanie firmy przed urzędami i innymi instytucjami,
• rozliczanie się z obowiązków podatkowych.

Zarząd sukcesyjny po śmierci właściciela daje gwarancję, że funkcjonowanie jednoosobowej działalności gospodarczej nie skończy się, a jego rolę przejmie wyznaczona osoba.

Zarząd sukcesyjny może być ustanowiony jeszcze za życia właściciela firmy lub przez spadkobierców po jego śmierci. Procedura wymaga powołania zarządcy sukcesyjnego i zgłoszenia tego faktu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Co ważne, przewiduje się również mechanizm awaryjny. Umożliwia on powołanie zarządcy sukcesyjnego w ciągu 2 miesięcy od śmierci właściciela. Osobą odpowiedzialną za dopełnienie formalności jest w takim przypadku spadkobierca lub małżonek zmarłego będący jednocześnie współwłaścicielem firmy.

Aby przyjąć funkcję zarządcy sukcesyjnego, należy spełniać następujące kryteria:

• osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnej; może to być także jeden ze spadkobierców przedsiębiorcy,
• dotychczasowy prokurent, jeśli przedsiębiorca zastrzegł, że po jego śmierci stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Zarządca sukcesyjny po śmierci właściciela może być tylko jeden. Istnieje jednak możliwość powołania „rezerwowego”, który przejmie tę funkcję w przypadku rezygnacji osoby powołanej w pierwszej kolejności lub niemożność pełnienia roli między innymi z powodu:

• ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych,
• uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej lub
• odwołania przez przedsiębiorcę.

Zarząd sukcesyjny – kiedy warto go ustanowić?

Decyzja o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego jest szczególnie istotna w firmach rodzinnych oraz w przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych, które stanowią główne źródło utrzymania rodziny właściciela. Warto go ustanowić w następujących sytuacjach:

• Przedsiębiorstwo z długoletnią tradycją – w firmach rodzinnych, gdzie kontynuacja działalności jest kluczowa dla utrzymania marki oraz relacji biznesowych.
• Brak natychmiastowych następców – w przypadku, gdy spadkobiercy nie są gotowi lub zdolni do przejęcia firmy zaraz po śmierci właściciela.
• Wysoka wartość umów i kontraktów – w firmach posiadających ważne zobowiązania biznesowe, których niewykonanie mogłoby skutkować utratą wiarygodności.
• Konieczność ochrony miejsc pracy – w sytuacji, gdy firma zatrudnia pracowników, przerwa w jej działaniu mogłaby oznaczać utratę pracy przez wiele osób.

Ustanowienie zarządu sukcesyjnego jest również wskazane, gdy właściciel firmy chce zapewnić, że przedsiębiorstwo będzie miało możliwość płynnego przekazania nowemu właścicielowi lub spadkobiercom.

Jedno z pytań, które pojawia się wśród wielu przedsiębiorców, dotyczy kwestii: zarządca sukcesyjny a rozliczenie roczne. Poniżej wyjaśniamy, jakie obowiązki ma osoba pełniąca tę funkcję i o czym należy pamiętać podczas dopełniania formalności.

Zarządca sukcesyjny a rozliczenie roczne – co należy wiedzieć?

Jak wspomnieliśmy, jednym z ważnych obowiązków zarządcy sukcesyjnego jest dopilnowanie spraw podatkowych firmy. Osoba pełniąca tę funkcję zyskuje możliwość utrzymania nie tylko umów i kontraktów, ale również nazwy firmy, NIP-u i firmowego konta.  Zarządca sukcesyjny ma obowiązek:

• przygotowania i złożenia deklaracji podatkowych za okres, w którym zarządzał firmą,
• uregulowania wszelkich należności podatkowych wynikających z działalności,
• zachowania dokumentacji księgowej w sposób umożliwiający jej przekazanie nowemu właścicielowi lub spadkobiercom.

Zgodnie z przepisami, osoby, które przejmują przedsiębiorstwo, nie muszą płacić podatku od spadku. Zwolnienie z podatku obejmuje też spadkobierców niespokrewnionych ze zmarłym przedsiębiorcą powołanych do prowadzenia firmy przez dwa lata po śmierci właściciela.

 Wśród podatników pojawiają się również wątpliwości dotyczące zależności: wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego a PIT. Nowi właściciele przedsiębiorstwa w spadku mogą żądać od zarządcy sprawozdania z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.

Do momentu funkcjonowania przedsiębiorstwa w spadku jest ono podatnikiem z tytułu dochodów osiąganych w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Następnie osoba przejmująca działalność na swoje nazwisko staje się podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Podsumowanie: zarząd sukcesyjny – kluczowe informacje

Poniżej prezentujemy najistotniejsze kwestie omówione szczegółowo w artykule.

• Wprowadzony ustawą z 5 lipca 2018 roku, zarząd sukcesyjny zapewnia ciągłość działalności jednoosobowej firmy po śmierci właściciela.
• Funkcja zarządcy sukcesyjnego polega na tymczasowym zarządzaniu firmą, realizowaniu zobowiązań, reprezentowaniu przed instytucjami i rozliczaniu podatków.
• Zarząd sukcesyjny może być ustanowiony za życia właściciela lub po jego śmierci przez spadkobierców.
• Zarządcą może być osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych, w tym spadkobierca lub prokurent wyznaczony przez właściciela.
• Możliwe jest powołanie zarządcy rezerwowego na wypadek rezygnacji lub niemożności pełnienia funkcji.
• Formalności wymagają zgłoszenia zarządcy sukcesyjnego do CEIDG.
• Zarządca sukcesyjny a rozliczenie roczne – osoba pełniąca tę funkcję odpowiada za przygotowanie i złożenie deklaracji podatkowych za okres, w którym zarządzała firmą.
• Wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego a PIT – po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwo w spadku przestaje być podatnikiem, a nowy właściciel staje się odpowiedzialny za rozliczenia podatkowe wynikające z prowadzonej działalności.
• Spadkobiercy, zarówno krewni, jak i niespokrewnieni, są zwolnieni z podatku od spadku, jeśli prowadzą firmę przez dwa lata po śmierci właściciela.

Jeżeli masz wątpliwości, skorzystaj z pomocy specjalistów Podatnik.info. Każdy użytkownik naszego bezpłatnego programu może zadać pytanie ekspertom z obszaru prawa, podatków czy finansów. Ponadto w okresie rozliczania deklaracji rocznych zapewniamy trzy rozwiązania umożliwiające dopełnienie formalności nawet w 5 minut. Sprawdź, co jeszcze zyskasz z Podatnik.info!